23 thg 6, 2016

Nghề làm tượng Phật trong lòng phố

Có tuổi đời gần 100 năm, làng nghề làm tượng Phật nằm trong một con hẻm gần chùa Giác Hải (phường 12, quận 6, Tp. Hồ Chí Minh) là nơi làm ra các tác phẩm khá phong phú, đa dạng từ tượng Phật Thích Ca tọa tòa sen, Quán Thế Âm Bồ tát, Phổ Hiền, Di Lặc, Hộ pháp, các danh nhân, Tứ đại Thiên vương… với nhiều kích cỡ khác nhau. Các pho tượng ở đây đều theo mẫu dân gian Nam Bộ vẫn tìm thấy trên các bức tượng có chất liệu gỗ, đất sét, thạch cao cổ hiện đặt tại các ngôi chùa cổ ở Tp. Hồ Chí Minh.

Cách đây gần 100 năm, hai ông Mai Văn Lai và Lê Văn Chánh là những người bạn cùng nhau tu hành tại chùa Giác Hải. Cả hai cùng siêng năng và có nhiều sáng kiến khi học nghề điêu khắc trên gỗ từ ông Huệ Ngân. Do nhu cầu mỗi lúc một khác nên ông Huệ Ngân đã sáng kiến dạy học trò cách làm tượng bằng cách độn rơm làm nộm, sau đó bẻ sắt đắp lên làm cốt và trét xi măng trộn cát đắp bên ngoài, sau đó tô vẽ lại nên tượng vừa nhẹ, đẹp mà lại rất bền.

Tuy ông Huệ Ngân là thầy dạy và là người đầu tiên điêu khắc tượng, đắp tượng Phật nhưng theo những người thợ lâu năm ở làng nghề làm tượng Phật quận 6 thì các ông Mai Văn Lai và Lê Văn Chánh mới được tôn là “tổ nghề” làm tượng Phật bởi hai ông có công phát triển để làng nghề có tiếng, rồi có hậu duệ truyền nghề và giữ nghề. Nhiều người là con cháu hai ông còn mở cơ sở riêng trong làng nghề để sau gần 100 năm, làng nghề làm tượng Phật ngày càng trở nên đông đúc hơn.

Làng nghề làm tượng phật có tuổi đời gần 100 năm vẫn tồn tại giữa nơi đô hội ở phường 12, quận 6, Tp. Hồ Chí Minh.


Chỉ những người thợ có tay nghề lâu năm mới có thể sáng tạo các bức tượng có giá trị nghệ thuật cao...

... còn với những người thợ trẻ muốn theo nghề phải có ít nhất 5 năm học việc làm tượng phật.

Những người phụ nữ chủ yếu đảm nhận công việc sơn hoặc vẽ mặt cho tượng.

Công đoạn vẽ mặt cho tượng.

Các nét vẽ tinh xảo trên pho tượng đòi hỏi kỹ thuật của những người thợ có tay nghề cao.

Các hạt kim tuyến được sử dụng trang trí tượng phật.

Khi sơn xong, tượng phải được phơi 3 đến 4 nắng mới giữ độ bền màu lâu dài.

Các loại tượng ở làng nghề đa dạng và kiểu dáng cũng rất khác nhau. 

Tượng Phật ở làng nghề làm tượng quận 6 là khá phong phú, đa dạng từ tượng Phật Thích Ca tọa tòa sen, Quán Thế Âm Bồ tát, Phổ Hiền, Di Lặc, Hộ pháp, các danh nhân, Tứ đại Thiên vương… với nhiều kích cỡ khác nhau. Nét đặc trưng của làng nghề là những người thợ ở đây đều giữ được nét riêng của nghề làm tượng mà ông cha truyền lại khi giữ được nét đẹp truyền thống của tượng Việt Nam. Ở đây, nét mặt của tượng đất sét hay tượng mục đồng dù thô mộc nhưng vẫn theo mẫu dân gian Nam Bộ. Hiện những nét đặc trưng mang vẻ đẹp truyền thống tượng Nam Bộ vẫn tìm thấy trên những bức tượng có chất liệu gỗ, đất sét, thạch cao cổ đang còn thờ tại các ngôi chùa cổ Tp. Hồ Chí Minh.

Làng nghề làm tượng Phật quận 6 hiện có khoảng 100 lao động, đa phần là nam giới, chủ yếu nối nghiệp gia đình. Ngoài ra cũng có nhiều thợ tạc tượng là nữ được gia đình truyền nghề, các chị đều có thể làm được tất cả các công đoạn của một bức tượng. Tuy nhiên, các chị thường đảm trách những khâu đòi hỏi sự khéo tay như vẽ gương mặt, sơn hoặc thếp vàng.

Theo ông Mai Văn Tám, một người thợ tạc tượng lành nghề và là con trai của một trong hai tổ nghề Mai Văn Lai thì để làm một bức tượng cần phải trải qua nhiều công đoạn như đúc tượng bằng bê tông (sắt thép, xi măng và cát), ráp khuôn (ghép hai mảnh tượng lại), trét thạch cao, chà giấy nhám và sơn tượng. Trong các công đoạn, tạo khuôn mặt tượng Phật có hồn chính là yếu tố quyết định thành công tác phẩm của người thợ. Đặc biệt, những người theo nghề tạc tượng Phật phải thật sự có năng khiếu về mỹ thuật, làm chủ quy trình kỹ thuật, kiên nhẫn, đôi tay khéo và trên hết là tình yêu nghề. Bởi khi đã trở thành thợ lành nghề thì có thể làm nhuần nhuyễn ở tất cả các khâu, tạc được cả những tượng khó đòi hỏi tính mỹ thuật cao và sự dày công, tâm huyết của người thợ với bức tượng.

Các sản phẩm của làng nghề làm tượng Phật quận 6 đã nổi tiếng từ lâu và được người dân, hay các chùa chiền khắp nơi trong cả nước đặt làm. Những bức tượng sống động từ làng nghề đã đi vào đời sống tâm linh của người dân Việt trên mọi vùng miền khi đạo Phật luôn hướng thiện cho con người. Không chỉ ở trong nước, sản phẩm tượng của làng nghề còn xuất đi nhiều nước trên thế giới, nhất là những nơi có cộng đồng người Việt đang sinh sống nhiều như Mỹ, Canada…

Một số sản phẩm của làng nghề làm tượng phật:






Bài: Nguyễn Vũ Thành Đạt - Ảnh: Thông Hải

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét