Chuyện trò bên gốc bòn bon - Trái cây vương giả

Về Long Khánh vô rẫy của bạn tui tha hồ leo cây hái trái bòn bon, được ăn thoải mái. Ấy nhưng bòn bon đã từng là loại trái cây quý dùng để tiến vua đó nghen!

Trái bòn bon, lòn bon hay loòng boong, còn có tên rất quý phái là nam trân. Nam trân nghĩa là sản vật quý giá của phương Nam, đó là tên mà vua nhà Nguyễn đã ban tặng cho trái bòn bon.

Cây và trái nam trân (bòn bon)

Chuyện trò bên gốc bòn bon - Khúc hát bòn bon

Mùa mưa năm nay ngẫu nhiên mà tui cùng bạn bè nhiều lần về Long Khánh thăm rẫy của những người bạn thân thương ngày xưa nay vẫn còn ở đó. Và dù lần nào, ở rẫy nào cũng có những gốc bòn bon vào mùa, lúc lỉu trái.

Bên gốc bòn bon, mình nói chuyện bòn bon.

Ai đó nhắc rằng có câu vè ngày xưa con nit thường nghêu ngao là: Bòn bon, sô cô la, sữa hột gà, dầu cù là Mac Phsu. Ý, hổng phải đâu nha, bòn bon đây là kẹo bòn bon, một loại kẹo tròn tròn như viên bi. Chữ bòn bon này xuất xứ từ tiếng Pháp bonbon nghĩa là kẹo. Cả câu kể tên những thứ ngoại nhập (bòn bon, sô cô la, dầu cù là Mac Phsu) hoặc thức uống "quý tộc" (sữa hột gà), còn trái bòn bon là một thứ trái cây  mộc mạc, quê mùa đâu có đứng chung ở đó.

Di tích cấp tỉnh Bình Phước: Chùa Đức Bổn A Lan Nhã

Di tích Chùa Đức Bổn A Lan Nhã tọa lạc xã Đức Liễu, huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước.

Chùa Đức Bổn A Lan Nhã được xây dựng từ năm 1950, trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ Chùa nằm trong Dinh điền Đức Bổn, xã Đức Bổn, huyện Phước Bình, tỉnh Phước Long cũ. Năm 1966, vì chiến tranh ác liệt, tín đồ phật tử tản cư vào vùng giải phóng, Chùa Đức Bổn A Lan Nhã được chính quyền xã Đức Bổn trưng dụng làm kho chứa lương thực của Cách mạng sau đó Chùa bị bom Mỹ đánh sập hoàn toàn. Năm 1997, do nhu cầu sinh hoạt tôn giáo của nhân dân trong vùng, Chùa được khôi phục lại trên nền móng Chùa cũ. Năm 2009, Chùa Đức Bổn A Lan Nhã được Giáo hội Phật giáo Việt Nam và Nhà nước công nhận chính thức là nơi thờ tự và sinh hoạt tín ngưỡng Phật giáo.

Di tích cấp tỉnh Bình Phước: Chùa Sóc Lớn

Di tích Chùa Sóc Lớn tọa lạc tại ấp Sóc Lớn, xã Lộc Khánh, huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước.

Khi thành lập, Chùa có tên là Retchamaha Chettava NaRam. Hiện nay, Chùa mang tên Sóc Lớn – lấy tên sóc của người Khmer nơi Chùa tọa lạc. Chùa Sóc Lớn là ngôi chùa Khmer lâu đời nhất ở Bình Phước. Chùa được khởi công xây dựng năm 1931 đến năm 1937 thì khánh thành. Năm 1972, trong chiến dịch Nguyễn Huệ, chùa bị trúng bom của đế quốc Mỹ và bị sập hoàn toàn. Người dân cho lập một ngôi nhà tranh để sinh hoạt tôn giáo. Năm 1997, Sa La được xây dựng gần nền di tích cũ. Đây là Chánh điện đang được sử dụng thực hiện các nghi lễ chính.

Hang Đặc Xá vẻ đẹp tiềm ẩn nơi núi rừng Bình Phước

Hang Đặc Xá hay còn gọi là (Hang Đại Đội, Hang Dơi) nằm tại Thôn 10, xã Đắk Ơ, huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước, cách trung tâm tỉnh khoảng hơn 100 km và nằm trong quần thể vườn quốc gia Bù Gia Mập. Là một địa điểm tham quan không thể thiếu khi đến đến với Bình Phước bởi khung cảnh thiên nhiên đẹp hoang sơ và hùng vĩ.

Nằm trong quẩn thể vườn quốc gia Bù Gia Mập, Huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước. Mặc dù không được biết đến nhiều như những danh lam thắng cảnh có giá trị khác như: Thác Đứng, Thác Đăk Mai 1… hay các trảng cỏ tự nhiên đẹp thơ mộng, tuy nhiên hang Đặc Xá lại là điểm đến được nhiều khách tham quan trong hành trình khám phá vẻ đẹp tiềm ẩn của núi rừng mà thiên nhiên đã ban tặng cho con người.

Vẻ đẹp hoang sơ của hang Đặc Xá ((Ảnh: Bảo Nguyên)

Di tích cấp tỉnh Bình Phước: Thành đất hình tròn Thuận Phú 2

Di tích Thành đất hình tròn Thuận Phú 2 tọa lạc tại ấp Tân Phú, xã Thuận Phú, huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước.

Di tích Thành đất hình tròn Thuận Phú 2 có diện tích 130.529,9 m², toàn bộ bề mặt di tích được trồng cây cao su thuộc Nông trường Tân Thành, Công ty Cổ phần Cao su Đồng Phú. Di tích được đào thám sát vào tháng 4/2019, gồm 11 hố với tổng diện tích 28 m², thu được 3.176 hiện vật gốm, 82 hiện vật đá. Qua đợt đào thám sát, có thể khẳng định di tích Thành đất hình tròn Thuận Phú 2 là loại hình cư cứ có phòng thủ của người tiền sử cách ngày nay khoảng 3.500 đến 3.000 năm. Đây là một mảng văn hóa cổ đặc biệt trong cả một dòng chảy văn hóa ở khu vực Đông Nam Á thời tiền sử.

Di tích cấp tỉnh Bình Phước: Thác Đăk Mai 1

Di tích Thác Đăk Mai 1 tọa lạc tại xã Bù Gia Mập, huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước.

Thác Đăk Mai 1 là một thắng cảnh tự nhiên đẹp, còn lưu giữ được nhiều nét hoang sơ. Thác nằm giữa hai ngọn đồi cao với dòng nước chảy từ hướng Tây sang Đông, chiều rộng mặt thác lên đến 45 m. Trong một năm, Thác Đăk Mai 1 có sự khác nhau: vào mùa mưa lượng nước đổ về lớn với chiều cao từ 8  m đến 10m tạo vẻ đẹp hùng vĩ, từng khối nước khổng lồ đổ xuống, tung bọt trắng xóa; vào mùa khô, lượng nước đổ về ít hơn, nước trong hơn, thác lại trở nên hiền hòa và thơ mộng.

Di tích cấp tỉnh Bình Phước: Thác Đứng

Di tích Thác Đứng tọa lạc tại 02 xã: Đoàn Kết và Minh Hưng, huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước.

Thác Đứng còn có một tên gọi khác theo cách gọi của người S’tiêng – là N’Hai Lien Por. Theo tiếng S’tiêng thì “N’Hai” có nghĩa là chiều cao, “Lien” có nghĩa là đá và “Por” có nghĩa là máng nước. N’Hai Lien Por có thể hiểu theo nghĩa là máng nước chảy từ ghềnh đá ở trên cao xuống.

Cầu Đăk Lung – Một chứng tích lịch sử

Đối với nhiều du khách, Phước Long luôn nằm trong lịch trình tham quan, tìm hiểu khi đến Bình Phước. Phước Long không chỉ được biết đến với danh hiệu “thủ phủ cây điều” hay những danh lam thắng cảnh đẹp như Núi Bà Rá, Hồ Thác Mơ… mà Phước Long còn biết đến là vùng đất giàu truyền thống đấu tranh cách mạng, với nhiều chiến công đi vào lịch sử dân tộc. Phước Long là nơi các chiến sỹ cách mạng của ta hoạt động cách mạng khi bị thực dân Pháp giam cầm tại nhà tù Bà Rá như nữ tướng Nguyễn Thị Định, Tô Ký…; Phước Long là tỉnh đầu tiên của miền Nam được giải phóng, là nơi anh hùng Nguyễn Thành Trung trở về an toàn sau khi ném bom Dinh Độc Lập năm 1975. Những chứng tích còn in dấu tại các di tích: Núi Bà Rá – Thác Mơ, di tích Miếu Bà Rá, di tích Vườn cây lưu niệm bà Nguyễn Thị Định, Nhà tù Bà Rá… và khi nói đến Phước Long, chúng ta không thể không nhắc đến Cầu Đăk Lung, nơi cách đây 44 năm, hơn 300 đồng bào vô tội đã tử nạn dưới làn mưa bom của Mỹ – ngụy.

Cầu Đăk Lung ngày nay (Ảnh: Nguyễn Thị Huyền)

Biển ở Đồng Nai

Bây giờ Đồng Nai không có biển, nhưng đã một thời Đồng Nai có biển, thậm chí biển rất nhiều nữa kìa.

Sau 30/4/75, 3 tỉnh Biên Hòa, Long Khánh, Phước Tuy nhập lại thành Đồng Nai, Mà Phước Tuy chính là tỉnh có toàn bộ Vũng Tàu (không có Côn Đảo). Đồng Nai có biển từ thời đó.

Biển Hồ Cốc, xưa kia thuộc huyện Xuyên Mộc, tỉnh Đồng Nai, một thời là... cửa ngõ vượt biên. Sau này huyện Xuyên Mộc thuộc Bà Rịa - Vũng Tàu. Bây giờ thuộc TP Hồ Chí Minh. Ảnh: Phạm Hoài Nhân.

Đồng Nai: Phát triển du lịch sinh thái, thu hút khách du lịch

Đồng Nai có nhiều địa điểm du lịch sinh thái hấp dẫn với một số địa điểm nổi bật như Vườn quốc gia Bù Gia Mập, Trảng cỏ Bù Lạch, Vườn quốc gia Nam Cát Tiên, Khu Bảo tồn Thiên nhiên – Văn hóa Đồng Nai, Khu du lịch Bò Cạp Vàng, Khu du lịch sinh thái Thác Giang Điền, Khu du lịch Vườn Xoài, núi Chứa Chan…

Trải nghiệm thú vị 

Khách du lịch xem trình diễn đánh đàn đá của đồng bào dân tộc tại Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo (xã Bom Bo, tỉnh Đồng Nai).

Khám phá những “cánh đồng đá” ở Đồng Nai

Những năm gần đây, một số doanh nghiệp du lịch lữ hành ở Đồng Nai đã xây dựng, quảng bá tour khám phá các hang động, núi đá gắn với trải nghiệm cảnh quan thiên nhiên rừng, cuộc sống làng quê tại các huyện Định Quán, Tân Phú…

Khách du lịch khám phá thiên nhiên tại huyện Tân Phú.

Đây là những địa phương có những danh thắng nổi tiếng như: quần thể đá, hang động; rừng tự nhiên; phong cảnh làng quê yên bình. Trong số đó đã có sản phẩm du lịch cộng đồng đạt chuẩn OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm) 3 sao mới được công nhận.

Mùa chim rồng rộc làm tổ ven hồ Trị An

Khoảng một tháng nay, xuất hiện hàng loạt tổ chim rồng rộc treo lơ lửng trên các cây xanh dọc ven hồ Trị An, đoạn qua xã Trị An, tỉnh Đồng Nai tạo nên một khung cảnh độc đáo, thu hút mọi ánh nhìn.

Nhiều tổ chim rồng rộc, treo lơ lửng trên cây bên hồ Trị An. Ảnh: Thủy Tiên

Có một núi đá vôi tuyệt đẹp cách TP.HCM chỉ vài tiếng chạy xe

Tại khu vực núi đá vôi Chữ Thập tuyệt đẹp mọi người được đón gió, “săn” hoàng hôn hay hòa mình với thiên nhiên bên những cánh đồng lúa xanh bát ngát…

Chụp hình tại núi đá vôi Chữ Thập cách TP.HCM chỉ vài tiếng chạy xe máy. T.Đ

Giữa tháng 4 chúng tôi được anh Thân Văn Linh (30 tuổi), Giám đốc Công ty TNHH du lịch trải nghiệm Trị An Adventure (H.Vĩnh Cửu, Đồng Nai). Theo anh Linh, nơi đây có khu vực núi đá vôi Chữ Thập tuyệt đẹp hiện đang được nhiều người đến chụp hình và check-in rất đông.

Mộ cổ Hàng Gòn

Mộ Cự thạch Hàng Gòn là Di tích khảo cổ cấp Quốc gia đặc biệt. Di tích Quốc gia Đặc biệt đã là quý hiếm rồi, trong đó Di tích Khảo cổ càng hiếm hơn. Cả nước hiện nay có 14 Di tích khảo cổ Quốc gia Đặc biệt, trong đó Đồng Nai có 1 là mộ cự thạch Hàng Gòn.

Mộ Cự thạch Hàng Gòn. Ảnh: Phạm Hoài Nhân, chụp năm 2004

Tên gọi mộ cự thạch (megalithic tomb) là thuật ngữ chuyên môn của giới khảo cổ, đó là một dạng mộ táng cổ, được xây dựng bằng những khối đá lớn (cự thạch = đá lớn), xuất hiện từ thời tiền sử đến sơ kỳ kim khí. Đây là một hình thức chôn cất độc đáo, phổ biến ở nhiều nền văn hóa cổ đại trên thế giới, trong đó có cả Việt Nam. Dân gian gọi nơi đây là Mả ông đá, còn ngành du lịch Đồng Nai trước đây thì gọi là Mộ cồ Hàng Gòn.

Đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt

Tỉnh Long Khánh

Tui sanh ra ở Xuân Lộc, Long Khánh. Giấy khai sanh ghi như vậy. Lúc đó tỉnh Long Khánh mới thành lập được 2 năm, quận Xuân Lộc là tỉnh lỵ.

Rừng cao su Long Khánh. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Tỉnh Long Khánh được chánh quyền VNCH thành lập vào ngày 24/4/1957, gồm 2 quận Xuân Lộc và Định Quán. Tỉnh lỵ đặt tại Xuân Lộc. Đến năm 1967, chính quyền VNCH thành lập quận Kiệm Tân thuộc tỉnh Long Khánh. Tỉnh Long Khánh có 3 quận: Xuân Lộc, Định Quán, Kiệm Tân và tồn tại cho đến tháng 4 /1975, tỉnh lỵ vẫn là Xuân Lộc.

Hồ Trị An - điểm đến hấp dẫn du khách yêu thiên nhiên

Sở hữu mặt nước mênh mông, những dải cỏ xanh trải dài cùng hệ sinh thái thủy sinh phong phú, Hồ Trị An (Đồng Nai) ngày càng trở thành điểm đến yêu thích của du khách đam mê thiên nhiên và những trải nghiệm du lịch sinh thái nguyên sơ, bình dị.

Hồ Trị An là hồ chứa nước nhân tạo lớn ở miền Nam Việt Nam, nằm trên dòng sông Đồng Nai, thuộc địa phận huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai. Được xây dựng nhằm phục vụ Nhà máy Thủy điện Trị An và cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt trong vùng, hồ ngày nay còn trở thành một địa chỉ du lịch hấp dẫn, đặc biệt với những ai yêu thích cắm trại, nghỉ dưỡng trong không gian thiên nhiên thuần khiết.

Điểm đến lý tưởng cho những người đam mê cắm trại “bụi”.

Quán bánh dân gian miền Tây đủ 'sắc, hương, vị' thu hút thực khách tại Biên Hòa

Ẩm thực luôn là cầu nối đưa con người trở về với những ký ức xưa cũ, đặc biệt là những món bánh dân gian mang đậm hồn quê. Không cần đi xa, thực khách tại phường Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai cũng có thể trải nghiệm một “chợ quê thu nhỏ” ngay giữa lòng phố thị, bày bán đủ các loại bánh dân gian miền Tây.

Quầy bánh được trưng bày gọn gàng, đầy màu sắc. Ảnh: Minh Hạnh

Nhịp sống Bến Nôm

Chỉ là một bến cá nhỏ bên hồ Trị An nhưng bao năm qua, bến Nôm (xã Thống Nhất, trước đây thuộc xã Phú Cường, huyện Định Quán) luôn tấp nập kẻ bán, người mua sản vật lòng hồ. Và, qua góc máy của nghệ sĩ nhiếp ảnh, bến Nôm hiện ra với một vẻ đẹp thực sự cuốn hút.

Bến Nôm thuộc địa phận xã Thống Nhất (xã Phú Cường, huyện Định Quán cũ), cách quốc lộ 20 khoảng 4 km. Đây là một trong những bến cá nhộn nhịp ven hồ Trị An

Bến Nôm đã có “tuổi đời” vài chục năm, ban đầu chỉ là một chợ cá nhỏ. Nhưng nhờ vị trí và địa hình thuận lợi, nên ngư dân tập trung về bến ngày càng đông, chợ cá cũng ngày càng tấp nập, tạo sinh kế cho hàng trăm gia đình trong bến.

Lễ sum họp cộng đồng của đồng bào M’nông

Vừa qua, tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Phước đã phối hợp tổ chức tái hiện Lễ sum họp cộng đồng (R'Nglắp bon) của người M'Nông. Đây là một nghi lễ quan trọng, độc đáo và mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện sự gắn kết cộng đồng mạnh mẽ của dân tộc này.

Lễ hội Tâm r’nglắp bon góp phần thắt chặt tình cảm giữa đồng bào M’Nông và các dân tộc anh em.

Lễ sum họp cộng đồng mang ý nghĩa quan trọng trong đời sống tinh thần của người M’Nông. Đây là dịp cộng đồng cùng cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, đồng thời tăng cường tình đoàn kết giữa các bản làng. Lễ sum họp cộng đồng thường được tổ chức vào đầu mùa mưa, khi vạn vật sinh sôi, đầy ắp nhựa sống.

Người M’Nông chuẩn bị lễ vật dâng lên các vị thần dưới cây Nêu trong nghi thức cúng.

Thiếu nữ M’Nông bày lễ vật dưới gốc Nêu

Sản vật địa phương được người M’Nông chuẩn bị để dâng lễ

Khi khách từ các bản làng đến tham dự buổi lễ, đồng bào M’Nông thực hiện nghi thức đón tiếp nồng hậu tại cổng làng. Trong âm hưởng cồng chiêng và những câu hát dân gian, khách được mời quây quần bên nhau như một gia đình lớn trước khi nghi lễ chính bắt đầu.

Khách được chào đón bằng dàn cồng chiêng ngay từ cổng làng

Không khí đón khách diễn ra nồng hậu, thân tình 

Phần lễ chính diễn ra quanh cây Nêu được dựng từ sáng sớm trong không khí trang nghiêm. Các lễ vật được chuẩn bị tùy theo điều kiện của làng gồm heo, gà, cơm lam, bánh chuối, rượu cần... và được bày biện trang trọng. Già làng cùng một phụ nữ uy tín được lựa chọn để làm chủ lễ với nghi thức hiến sinh, bôi máu vật tế lên thân cây Nêu, tượng trưng cho sự kết nối với thế giới tâm linh.

Già làng và phụ nữ uy tín được chọn làm chủ lễ

Máu vật tế được bôi lên thân cây Nêu, biểu tượng kết nối con người với thần linh

Khách và chủ cùng tham gia nghi lễ cúng chính

Khách ngồi quây quần cùng dân làng, chuẩn bị bước vào nghi lễ chính.

Tiếp đó, già làng thực hiện nghi thức khấn cầu no ấm, đặc biệt nhấn mạnh lời nguyện cầu gắn kết, hóa giải mâu thuẫn, khẳng định tình đoàn kết giữa các bản làng và cộng đồng dân tộc anh em. Sau đó, hai vị chủ lễ mời mọi người uống rượu cần và chia cơm lam như lời chúc no đủ, bình an, thịnh vượng.

Sau phần lễ, phần hội diễn ra sôi nổi với tiếng cồng chiêng và tiếng cười rộn rã. Mọi người cùng nắm tay múa hát quanh cây Nêu, hòa mình vào những điệu múa truyền thống và thưởng thức các món ăn dân dã mang đậm hương vị núi rừng.

Thiếu nữ M’nông trình diễn điệu múa truyền thống.

Cồng chiêng vang rền trong ngày lễ trọng đại

Lễ sum họp cộng đồng (R'Nglắp bon) thể hiện sự gắn kết cộng đồng mạnh mẽ của dân tộc M'Nông 

Việc tái hiện Lễ sum họp cộng đồng không chỉ nhằm nỗ lực bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa M’Nông mà còn là cầu nối lan tỏa tinh thần đại đoàn kết giữa các dân tộc anh em. Trong không gian đậm đà bản sắc văn hóa, qua những nghi thức linh thiêng và khoảnh khắc sum họp chân tình, người M’Nông đã gửi gắm một thông điệp sâu sắc: đoàn kết, sẻ chia và trân trọng cội nguồn là nền tảng vững chắc cho một tương lai bền vững và phát triển.

Thực hiện: Việt Cường

Báo ảnh Việt Nam - 30/06/2025