Chùa Ông - Di tích lịch sử văn hóa độc đáo của Cần Thơ

Quá trình hình thành, phát triển, đời sống vật chất và văn hóa tinh thần của mỗi vùng đất đều được lưu giữ qua những di sản văn hóa vật thể và phi vật thể. Tại Cần Thơ, có một di tích lịch sử văn hóa tuổi đời hơn trăm năm, được nhiều thế hệ giữ gìn trọn vẹn đến nay, là một phần tâm hồn và di sản của người Tây Đô. Đó là miếu thờ Quan Đế, mà dân gian vẫn quen gọi bằng tên thân thuộc Chùa Ông, tọa lạc trên đường Hai Bà Trưng, phường Tân An, quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ - đối diện Bến Ninh Kiều.

Theo các tư liệu khắc gỗ hiện có, chùa Ông bắt đầu xây dựng vào năm 1894, đến năm 1896 hoàn thành, trên diện tích 532 m². Hầu hết các vật liệu để xây chùa đều được đưa từ Quảng Đông sang. Vừa vào cổng, là bảng đại tự "Quảng Triệu Hội Quán". Công trình do nhóm người Hoa gốc từ Quảng Châu và Triệu Khánh lập ra, nên có tên "Quảng Triệu Hội Quán", là nơi thờ phượng, giao lưu, gặp gỡ đồng hương, giúp nhau làm ăn để an cư lạc nghiệp ở vùng đất mới. Đây là ngôi chùa hiếm hoi của Cần Thơ nói riêng và cả nước nói chung còn giữ nguyên trạng cổ kính và giá trị nghệ thuật kiến trúc với những ý nghĩa tín ngưỡng đặc trưng từ lúc xây dựng đến nay, dù trải qua nhiều năm chiến tranh, nhất là hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ.

Chùa Ông bên bến Ninh Kiều

Chùa Ông ở Cần Thơ nằm bên bến Ninh Kiều, nơi tấp nập du khách. Không biết mọi người thế nào, riêng tui thì tới lui bến Ninh Kiều không biết bao nhiêu lần nhưng mãi tới lần gần đây (năm 2025) mới ghé thăm chùa Ông. Thiệt là thiếu sót!

Nói là thiếu sót bởi vì đây là một di tích cấp quốc gia từ năm 1993.

Cổng chùa Ông. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Mahatup - Ngôi chùa cổ hơn 400 năm tuổi tại Tp. Cần Thơ

Chùa Mahatup (còn gọi là chùa Dơi) như một "viên ngọc quý" của nền văn hóa Khmer Nam Bộ. Ngôi chùa không chỉ là nơi thờ phụng linh thiêng mà còn là biểu tượng của sự giao thoa văn hóa độc đáo giữa các dân tộc trong vùng đất phương Nam.

Là một trong những ngôi chùa của đồng bào Khmer, chùa Mahatup (còn gọi là chùa Dơi) tọa lạc ở đường Mai Thanh Thế, Tp. Cần Thơ. Ảnh: Công Đạt/ Báo ảnh Việt Nam

Ðặc sản bánh bầu

Từ những nguyên liệu sẵn có trong vườn nhà, người miền Tây thường sáng tạo, chế biến nhiều món ngon. Trong đó, bánh bầu là món ăn dân dã rất được yêu thích, là đặc sản của Sóc Trăng.

Bánh bầu. Ảnh: KIỀU MAI

Khu tưởng niệm Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa: Điểm đến văn hóa không thể bỏ qua tại Cần Thơ

Giữa lòng thành phố Cần Thơ sôi động, khu tưởng niệm Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa không chỉ là chốn yên nghỉ của một vị quan tài danh, mà còn là điểm đến văn hóa, ghi dấu những giá trị truyền thống yêu nước quý báu của dân tộc Việt Nam.

Khu tưởng niệm Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa tọa lạc tại phường Bùi Hữu Nghĩa, quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ. Đây là một địa danh lịch sử quan trọng, lưu giữ ký ức về người con ưu tú của đất nước. Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa (1807-1872) là một nhà thơ, nhà văn và một vị quan thanh liêm dưới triều Nguyễn, người đã để lại nhiều dấu ấn sâu sắc trong lịch sử văn học và đấu tranh cho công lý. 

Tượng Bùi Hữu Nghĩa trong nhà trưng bày. Ảnh: BinhThuyGOV

Hồ Xáng Thổi

Mỗi thành phố thường có một hoặc vài hồ nước để tạo cảnh quan thoáng mát, thơ mộng. Các hồ nước này vì có "nghĩa vụ" làm đẹp cho thành phố nên có tên cũng đẹp như hồ Xuân Hương, hồ Hoàn Kiếm, hồ Trúc Bạch...

Cần Thơ cũng có hồ như vậy, nhưng người Cần Thơ vốn xuề xòa. dễ dãi nên đặt tên cho cái hồ đẹp ở trung tâm thành phố cái tên hơi... kém mỹ miều: Hồ Xáng Thổi.

Hành trình tâm linh qua ba ngôi chùa cổ trăm tuổi tại Cần Thơ

Cần Thơ không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc sông nước hữu tình mà còn lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử sâu sắc qua các ngôi chùa cổ.

Cần Thơ - thủ phủ miền Tây Nam Bộ, không chỉ nổi tiếng với những khu chợ nổi đặc trưng và cảnh sắc thiên nhiên yên bình, mà còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị lịch sử qua những ngôi chùa trăm năm tuổi. Trong đó, ba ngôi chùa Hội Linh, Nam Nhã và chùa Ông mang trong mình không chỉ kiến trúc độc đáo mà còn câu chuyện về cuộc kháng chiến hào hùng của dân tộc. 

Đến bảo tàng Cần Thơ chiêm ngưỡng hiện vật cổ từ thời Óc Eo

Nằm tại trung tâm thành phố, bảo tàng Cần Thơ không chỉ là điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích lịch sử và văn hóa miền Tây Nam Bộ mà còn là nơi lưu giữ và giới thiệu văn hóa Óc Eo - nền văn hóa cổ đại từng phát triển rực rỡ tại vùng đất này.

Với hai tầng trưng bày, bảo tàng Cần Thơ mang đến cho du khách một hành trình khám phá đầy thú vị, từ lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất này đến những cuộc chiến tranh kháng Pháp và chống Mỹ, qua đó hiểu rõ hơn về con người và vùng đất Cần Thơ. 

Cổng vào bảo tàng Cần Thơ.

Kinh Vĩnh An 180 năm lịch sử

Về công cuộc đào kinh ở Nam Kỳ dưới triều Nguyễn, kinh Vĩnh Tế được nhiều người biết nhất và năm 2024 tỉnh An Giang kỷ niệm 200 năm hoàn thành dòng kinh lịch sử này. Tuy nhiên ít ai biết có một dòng kinh ra đời sau đó, có thể được xem như sự nối dài của kinh Vĩnh Tế, đó là kinh Vĩnh An. Cũng trong năm 2024, kinh Vĩnh An tròn 180 tuổi.

Một đoạn kinh Vĩnh An năm 1998.

Nét đẹp Ðình Thần Thới An

Ðình Thần Thới An tọa lạc tại khu vực Thới Trinh A, phường Thới An, quận Ô Môn, TP Cần Thơ, là ngôi đình cổ kính, mang nhiều giá trị về kiến trúc, văn hóa và tín ngưỡng dân gian. Với lịch sử gần 200 năm, Ðình Thần Thới An như chứng nhân cho lịch sử hình thành, phát triển của vùng đất và có vị trí đặc biệt trong đời sống tinh thần của bà con nơi đây. Ðình Thần Thới An đã được UBND TP Cần Thơ quyết định xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa cấp thành phố vào năm 2004.

Theo tài liệu của Bảo tàng TP Cần Thơ, Ðình Thần Thới An được xây dựng bằng tre lá để thờ thần linh vào năm 1832, đến năm 1852, được vua Tự Ðức sắc phong “Bổn cảnh thành hoàng”.

Ký ức Ninh Kiều

Hơn một thế kỷ trôi qua, Ninh Kiều - Cần Thơ đã bao lần đổi thay tên gọi, nhưng Bến Ninh Kiều vẫn là biểu tượng của đô thị sông nước, gieo niềm thương nhớ cho khách phương xa và là niềm tự hào của người dân Tây Đô.

Bến Ninh Kiều năm 1960 (ảnh tư liệu).

Từ xa xưa, nơi tọa lạc Bến Ninh Kiều ngày nay là bến sông sầm uất nằm ở hữu ngạn sông Hậu ngay trung tâm thành phố Cần Thơ, nơi xuồng ghe qua lại đêm ngày, trên bờ có hàng dương soi bóng, gió thổi rì rào, nên còn có tên gọi là Bến Hàng Dương. Khi chợ Cần Thơ bắt đầu sung túc, giao thương nhộn nhịp, Bến Hàng Dương dần trở thành thắng cảnh của Tây Đô nhờ sông nước hữu tình, trời mây êm ả và thơ mộng. Phía bên kia sông là Xóm Chài với những ngôi nhà sàn mấp mé ven sông, xa xa là những cụm cồn, bãi bồi lờ mờ trong sương sớm. Bến sông hướng ra nơi hợp lưu giữa hai dòng Cần Thơ và sông Hậu tạo thành một “bùng binh” đầy ắp cá tôm, cái nôi của một làng chài trù phú.

Đền thờ Lãnh binh Nguyễn Ngọc Thăng ở Bến Tre

Lãnh binh Nguyễn Ngọc Thăng đã đi vào sử sách, huyền thoại trong nhân dân. Tên tuổi của ông gắn liền với tên cầu, đường, trường học và những công trình văn hóa tiêu biểu trên quê hương Bến Tre và TP Hồ Chí Minh. Ðối với đất nước, ông là người có công giữ nước; đối với quê hương, ông là vị tiền hiền có công mở đất, lập làng.

Thủy hình, thủy mạch và phương tiện trên sông nước đặc trưng Nam Bộ

Trong quá trình hình thành vùng đất rộng sông dài, được bồi đắp bởi vô vàn phù sa màu mỡ, thiên nhiên đã điểm xuyết cho Nam Bộ những nét chấm phá rất riêng. Từ đó trong sinh hoạt văn hóa đời sống, cư dân đã kiến tạo nên văn minh sông nước. Và những thủy hình, thủy mạch, phương tiện di chuyển trên sông nước đã tạo nên những nét đặc trưng Nam Bộ.

Đò dọc (tàu cây). Ảnh: DUY KHÔI

Làng nghề đan lưới Thơm Rơm đón mùa nước nổi

Thời điểm này, con nước từ thượng nguồn sông Mekong đổ về, báo hiệu cho vùng ÐBSCL bắt đầu vào mùa nước nổi. Ðây cũng là lúc bà con làng nghề đan lưới Thơm Rơm (Tân Hưng, Thốt Nốt) bước vào vụ sản xuất sôi nổi nhất trong năm. Tại các cơ sở, không khí làm việc luôn tất bật, rộn ràng để kịp các đơn đặt hàng phục vụ thị trường mùa nước nổi.

Bà con làng nghề đan lưới Thơm Rơm tất bật sản xuất, phục vụ thị trường mùa nước nổi.

Làng lưới Thơm Rơm

Làng lưới nằm cạnh quốc lộ 91, gần đầu cầu Thơm Rơm, xã Thuận Hưng, huyện Thốt Nốt, TP Cần Thơ. Ảnh: PSL

Nằm cặp hai bên quốc lộ 91, bên này cầu Thơm Rơm về hướng đi thành phố Long Xuyên (An Giang) là một làng nghề chuyên về lưới ăn nên làm ra từ hai chục năm nay. Đó là địa phận thuộc ba ấp Tân Lợi 1, 2 và 3 (xã Thuận Hưng, huyện Thốt Nốt, Cần Thơ).

Khoảng thập niên 1980, khoảng 150 hộ dân từ huyện Phú Vang (hồi ấy thuộc tỉnh Bình Trị Thiên, nay là Thừa Thiên - Huế) dắt díu nhau vào đây tìm đất sống. Hồi ấy, kinh tế cả nước còn nhiều khó khăn, lại thêm cảnh đất lạ quê người, nhiều gia đình phải lục tục trở về quê cũ, một số tản đi nơi khác tìm cơ hội. Số còn lại giăng câu, làm mướn, mua ve chai… kiếm cơm qua ngày

Búng Xáng và địa danh có thành tố “Búng” ở ÐBSCL

Công trình nâng cấp, cải tạo hồ Búng Xáng ở phía sau Trường Ðại học Cần Thơ, nối dài từ rạch Ngỗng đến hẻm 51, đường 3 Tháng 2, quận Ninh Kiều, tạo diện mạo mới cho đô thị Cần Thơ. Ðịa danh Búng Xáng vì vậy được nhắc đến khá nhiều. Tuy nhiên, nhiều người, kể cả văn bản hành chính, vẫn viết là Bún Xáng thay vì Búng Xáng. Bài viết sau đây sẽ lý giải rõ hơn về nguồn gốc địa danh này.

Cảnh đẹp ở Búng Xáng bây giờ.

Qua cầu Thơm Rơm

 Khoảng thập niên 1990, trên sóng truyền thanh, truyền hình thường phát sóng một bài hát mang tên Qua cầu Thơm Rơm qua giọng hát nghệ sĩ Hồng Vân (Hồng Vân người Huế - trước 75, không phải kịch sĩ Hồng Vân sau này):

Khen ai khéo đặt tên cầu, mang tên Thơm Rơm

Người đã đi qua lòng còn quay lại...

Bài hát do nhạc sĩ Hoàng Hiệp phổ thơ Lê Giang, và được phát nhiều khiến tui nhớ cái tên ngồ ngộ là Thơm Rơm, nhưng hoàn toàn không biết Thơm Rơm ở đâu.

Mới đây, đi cùng anh Lâm văn Sơn từ Cần Thơ qua Long Xuyên trên QL91, khi đi qua cầu Thơm Rơm anh Sơn giới thiệu về làng nghề đan lưới Thơm Rơm ở đây, khiến tui "Người đã đi qua lòng còn quay lại".

Tôm cá và văn hóa đánh bắt thủy sản ở ĐBSCL

Nói đến ÐBSCL là nói đến vô số các các loài thủy sản. Có thể nói ở vùng đất này, nơi nào có nước thì có cá tôm, đến mức có người đã nói vui một cách cường điệu: vạch cá mới thấy nước! Biển rộng sông lớn có cá to; kinh rạch, ao, đìa, hầm, vũng, lung bàu… dẫy đầy cá nhỏ.

Thu hoạch cá trên kinh, rạch bằng vó. Ảnh: DUY KHÔI

Đôi nét về đô thị miền sông nước Cần Thơ qua lịch sử

Cần Thơ - thủ phủ của khu vực Tây Nam Bộ, có hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt, tiêu biểu cho đô thị vùng sông nước Cửu Long. Công cuộc khai phá vùng đất Cần Thơ có phần muộn hơn các vùng khác, nhưng nhờ vị thế địa - văn hóa, kinh tế và chính trị mà chỉ trong khoảng thời gian ngắn, Cần Thơ đã phát triển vượt bậc, trở thành trung tâm của khu vực ÐBSCL.

Lễ hội trên sông nước Cần Thơ. Ảnh: DUY KHÔI

Ếch đồng xào môn ngọt

Nhắc đến Cờ Ðỏ, người địa phương sẽ nghĩ ngay đến món đặc sản dưa môn. Vùng đất này nổi tiếng với nhiều món ngon dân dã từ cây môn, trong đó có ếch đồng xào môn ngọt.

Ếch đồng xào môn ngọt. Ảnh: KIỀU MAI

Môn ngọt là cây cùng họ với bạc hà nhưng thân thấp và chắc hơn, thường được trồng ở cạnh các con rạch. Môn ngọt khác môn nước (còn gọi là môn ngứa) ở chỗ trên đọt tàu lá có chấm màu nâu, đầu lá bầu và có vị ngọt. Môn ngọt thường được sử dụng làm nhiều món ngon: làm gỏi, nấu cháo, xào...