Hai Bà Trưng - con đường phồn thịnh trăm năm

Có rất nhiều điều để viết về con đường này, để rồi không biết bắt đầu từ đâu. Đường kéo dài từ công trường Mê Linh, nơi có tượng Đức Trần Hưng Đạo cho đến cầu Kiệu. Đoạn đầu đến chợ Tân Định mang vẻ sang trọng, từ chợ đến cầu Kiệu là đoạn đường làm ăn phồn thịnh, rầm rộ không dứt từ cả trăm năm nay.

Hai Bà Trưng là con đường của dinh thự, công sở và tiệm buôn, đi qua những địa chỉ danh tiếng như chợ Tân Định, nhà thờ Tân Định, nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi... Là con đường cắt ngang những phố xá cây cao bóng cả phồn hoa của đất Sài Gòn như Trần Quang Khải, Hiền Vương (nay là Võ Thị Sáu), Phan Thanh Giản (Điện Biên Phủ), Phan Đình Phùng (Nguyễn Đình Chiểu), Trần Cao Vân, Hồng Thập Tự (Nguyễn Thị Minh Khai), Thống Nhứt (Lê Duẩn), Nguyễn Du, Lê Thánh Tôn…

Ban đầu đường mang tên Impérial, năm 1870 đổi thành Nationale, đến năm 1902 thành Paul Blanchy. Năm 1952, chính quyền Bảo Đại cắt đoạn từ đường Lê Duẩn ngày nay đến cầu Kiệu đặt tên là Trưng Nữ Vương. Năm 1955, chính quyền Sài Gòn nhập chung hai đường làm một thành Hai Bà Trưng.

Lê Thánh Tôn - con đường lặng lẽ phồn hoa

Không mấy khi quá đông đúc xe cộ, Lê Thánh Tôn là con đường của giới nhà giàu, người nước ngoài và quan chức.

Nằm ở vị trí vách phía Đông thành Gia Định cũ, đường Lê Thánh Tôn ban đầu là đường số 15, từ 1865 chia làm ba đường nối nhau là các tuyến đường Sainte Enfance, Isabelle và Palanca. Năm 1870 hai đoạn đầu nhập lại đổi tên thành Espagne, riêng đoạn cuối từ Đồng Khởi đến ngã sáu hiện nay từ năm 1947 đổi thành đường Lê Lợi. Đến năm 1955, Chính phủ Việt Nam Cộng hòa nhập hai đường Espagne với Lê Lợi thành Lê Thánh Tôn. Tên Lê Lợi được chuyển sang cho đường Bonard cũ và giữ nguyên đến nay.

Đình Yên Phú: Từ bến sông tới phố hàng

Giữa nhịp phố phường tấp nập hôm nay, ít ai hình dung nơi góc Hàng Mã – Hàng Rươi từng là bến sông Tô Lịch rộn ràng thuyền buôn, là xóm chài Yên Phú xưa bên bờ nước. Từ bến sông thành phố hàng, từ làng nghề tới đô thị, đình Yên Phú vẫn lặng lẽ giữ hồn quá khứ giữa phố phường, kể lại câu chuyện về một Hà Nội từ sông nước mà thành.

Từ xóm chài đến bến sông thuyền buôn nhộn nhịp

Trong sách Hà Nội nửa đầu thế kỷ XX của cụ Nguyễn Văn Uẩn (1912-1991), cho biết dấu tích cổ xưa quanh khu phố Hàng Lược, Hàng Mã, Hàng Cót, Hàng Rươi, nằm quanh bến sông Tô Lịch, khi ấy sông vẫn rộng, thuyền mành xứ Nghệ từ sông Hồng đi sâu vào tận Phủ Từ, nơi con sông dừng lại hào nước bao quan tường Thành Hà Nội xưa. Ta có thể tưởng tượng được cảnh thuyền bè nhộn nhịp gữa hai bên bờ phố xá sầm uất. Chỉ một đoạn sông ngắn mà trên bờ có tới năm ngôi đền miếu đình chùa và mấy chỗ họp chợ.

Bộ sách Hà Nội nửa đầu thế kỷ XX của tác giả Nguyễn Văn Uẩn, bản in năm 1995. Bộ sách được chia làm 6 quyển, dựa trên các khu vực của thành phố. Mỗi quyển có một bài mở đầu nêu những đặc điểm riêng của khu vực nói trong tập sách và các phần, chương theo đặc điểm địa lý và dân cư. Ảnh: Oreka.

Sự dang dở của con phố văn chương

Vai trò của Văn Miếu - Quốc Tử Giám quan trọng trong lịch sử các triều đại Việt Nam, đặc biệt ở Thăng Long - Hà Nội, để khi ra đời, đã nằm sát ngay khu vực Hoàng thành. Ngày nay, di tích này trở thành một di sản trong lòng đô thị Hà Nội, để rồi gần nhất, một đơn vị hành chính mới cấp phường mang tên kép trên. Đây cũng là phường duy nhất ở Việt Nam có tên như vậy.

Mặc dù có lịch sử lâu đời, khung cảnh khu vực này cho đến giờ vẫn là kết quả của một quá trình đô thị hóa chưa hoàn thiện. Dấu vết những đường phố chưa được kết nối, các tên phố và xóm làng cũ trải qua những biến đổi phản ánh sự dang dở ấy. Lịch sử quá trình đổi tên đường phố thể hiện sự biến đổi của ý thức hệ, tư duy hành chính lẫn sự kỳ vọng biểu tượng hóa không gian văn hóa đô thị.

Xóm nghệ sĩ hẻm đình Phú Thạnh

Hẻm nhỏ hẹp, có đoạn chỉ đủ hai xe máy tránh nhau. Đầu hẻm số 199 đường Cách Mạng Tháng Tám, cổng chào có chữ “Đình Phú Thạnh” bằng tiếng Việt và hàng liễn đối chữ Hán sơn màu vàng nâu tạo sự khác biệt với bao nhiêu con hẻm tương tự trong thành phố.

Bên trong hẻm, các mái nhựa chìa ra thụt vào che hàng quán bán hai bên. Bảy tám mươi năm trước, hẻm rộng hơn nhưng qua nhiều năm tháng nhà cửa bên trong lấn dần ra. Phía bên trái, ngôi đình cổ Phú Thạnh trên khuôn viên rộng hơn 500 mét vuông vẫn còn đó, trơ gan cùng tuế nguyệt từ khi hình thành đầu thế kỷ thứ XIX, còn lưu giữ sắc phong do triều Nguyễn phong tặng từ năm 1853. Do có đình này, mọi người gọi hẻm 199 là “hẻm đình Phú Thạnh”.

Người trong hẻm làm đủ nghề, nhưng dấu ấn của những cư dân làm nghệ thuật từng sống ở đây khá đậm nét.

Đền thờ bia ký lăng mộ Quận công Lê Bùi Vị

Quận công Lê Bùi Vị (tức Lê Bá Trí) là công thần thời Lê Trung hưng. Hiện mộ và đền thờ của ông ở thôn Phú Thọ, xã Lưu Vệ, được con cháu dòng họ Lê Bá, Nhân dân hương khói, thờ phụng.

Đền thờ Quận công Lê Bùi Vị. Ảnh: Khắc Công

Hoàng giáp Vũ Diệm - Người con núi Hồng làm rạng danh quê hương

Ít ai biết rằng, câu thành ngữ nổi tiếng một thời ở kinh đô Thăng Long “Bút Cấm Chỉ, sĩ Thiên Lộc” nói về vùng đất hiếu học ở Hà Tĩnh là xuất phát từ người học trò có tên Vũ Diệm, quê ở làng Thổ Vượng, sau này thi đỗ Hoàng giáp, giúp nước, giúp dân.

Nằm dưới chân núi Hồng Lĩnh, làng Thổ Vượng (huyện Thiên Lộc) xưa, nay là thôn Đông Huề, xã Can Lộc trong những ngày cuối tháng 10 này trở nên rộn ràng.

Thời tiết se lạnh trong đợt gió mùa không ngăn nổi bước chân của người dân và con cháu dòng họ Vũ (Võ) khắp bốn phương tề tựu, mừng kỷ niệm 320 năm năm sinh Hoàng giáp Vũ Diệm - vị danh nhân có nhiều công lao đối với đất nước. 

Một tiết mục khắc họa hình tượng Hoàng giáp Vũ Diệm, trong chương trình nghệ thuật kỷ niệm 320 năm năm sinh Hoàng giáp Vũ Diệm. Ảnh: tại lễ tổng duyệt chương trình vào chiều 23/10.

Khai quốc công thần Lê Lôi

Góp sức cùng với Bình Định vương Lê Lợi đánh thắng quân xâm lược nhà Minh trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn ở thế kỷ XV có một danh tướng đã lập nhiều công trạng, đó chính là Khai quốc công thần Lê Lôi.

Di tích văn hóa lịch sử cấp tỉnh - đền thờ Lê tộc công thần ở xã Tân Ninh. Ảnh: Khắc Công

Theo tộc phả của dòng họ Lê Đình, Lê Lôi sinh ra và lớn lên ở Cổ Định xưa (nay là xã Tân Ninh). Ông là con trai út của tiến sĩ Lê Duy Duật. Nhà Hồ sau khi cướp ngôi nhà Trần, khiến lòng người oán giận, thừa cơ ấy, giặc Minh đã đem quân sang xâm lược nước ta, tàn sát Nhân dân, đốt nhà, cướp của. Chép về việc Lê Lôi tìm đến nghĩa quân Lam Sơn để phò Lê Lợi đánh giặc Minh, gia phả dòng họ Đinh Liệt ở Đông Cao (xã Trung Chính ngày nay) ghi rất rõ đó là vào ngày 18/8/1417. Trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, Lê Lôi đã mang hết tài trí của mình cho cuộc kháng chiến, ông đã có mặt trong đoàn dũng tướng đội cỏ suốt đêm bơi xuôi dòng sông Chu để đoạt lại hài cốt của tổ tiên Lê Lợi bị giặc đào bới mang đi nhằm buộc Lê Lợi phải đầu hàng.

Nhì à Sloong hao

Sloong hao - làn điệu dân ca ngọt ngào, mộc mạc của người Nùng có lúc tưởng chừng bị lãng quên giữa nhịp sống hiện đại. Nhưng với tâm huyết của Nghệ nhân Ưu tú Mạc Văn Đậu, điệu hát ấy đã hồi sinh mạnh mẽ, lan tỏa khắp vùng quê Biên Sơn đến tận học đường chạm vào trái tim bao thế hệ.

Nghệ nhân Mạc Văn Đậu dạy hát sloong hao cho học sinh Trường THPT Lục Ngạn

Bà chúa Đồn Trang Nguyễn Thị Ngọc Đô

Nổi tiếng xinh đẹp lại thông minh, tài giỏi, giúp dân làng khai khẩn đất đai, làm ăn sinh sống đồng thời giúp chúa Trịnh Tùng tổ chức hậu cần trong thời kỳ phò Lê diệt Mạc - bà chính là Nguyễn Thị Ngọc Đô - thứ phi của Bình An vương Trịnh Tùng.

Di tích lịch sử Đền thờ Bà chúa Đồn Trang ở xã Quý Lộc.

Lý lịch di tích đền Bà chúa Đồn Trang có ghi cụ thể về việc thờ bà Nguyễn Thị Ngọc Đô, sinh năm Nhâm Thân (1572) tại làng Nguyệt Viên, xã Hoằng Quang (nay là phường Nguyệt Viên). Thân sinh ra bà là Nguyễn Như Giai, từng đỗ Quốc tử giám giám sinh, hiệu Nguyệt Khê tiên sinh, được phong là Quang tiến lộc đại phu, Thuần tiến hầu.

Sắc màu cuộc sống các dân tộc Việt Nam

Chào mừng 71 năm Ngày Giải phóng Thủ đô và 95 năm Ngày thành lập Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (20/10/1930 - 20/10/2025), Câu lạc bộ (CLB) Nhiếp ảnh nữ Hải Âu đã tổ chức trưng bày 54 tác phẩm tinh tuyển với chủ đề Sắc màu cuộc sống các dân tộc Việt Nam tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam (Hà Nội).

Sự kiện còn ghi dấu ấn kỷ niệm 35 năm thành lập CLB Nhiếp ảnh nữ Hải Âu. CLB Nhiếp ảnh nữ Hải Âu là mái nhà chung của những nữ nghệ sĩ nhiếp ảnh tài năng, tâm huyết và có uy tín trong giới nghệ thuật. Trải qua 35 năm hình thành và phát triển, CLB đã ghi dấu bằng những thành tích chuyên môn xuất sắc. Các thành viên Hải Âu đều là những nữ nghệ sĩ dày dạn kinh nghiệm, trong đó người lớn tuổi nhất đã ngoài 80, người nhỏ tuổi nhất cũng đã trên 40 - tất cả cùng chung một niềm đam mê và tình yêu sâu sắc với nhiếp ảnh.

Hiện nay, CLB có 25 thành viên, trong đó nhiều chị đã đạt những tước hiệu cao quý trong làng nhiếp ảnh Việt Nam và Quốc tế. Không chỉ dừng lại ở hoạt động sáng tác, mỗi năm CLB đều tổ chức triển lãm và xuất bản sách ảnh đen trắng nhân dịp sinh nhật ngày 6/10, đồng thời phát hành tập sách ảnh màu để lưu dấu các mốc 25 năm, 30 năm và 35 năm của CLB qua quá trình sáng tạo nghệ thuật.

Triển lãm ảnh lần này không chỉ là dịp nhìn lại hành trình 35 năm sáng tạo nghệ thuật của CLB Hải Âu, mà còn là cơ hội để công chúng thưởng thức những khoảnh khắc sống động, tinh tế của đất nước và con người Việt Nam qua góc nhìn đầy cảm xúc của những nữ nghệ sĩ. Đây cũng là dịp tôn vinh sức sáng tạo bền bỉ, tình yêu nghệ thuật cháy bỏng và những đóng góp thầm lặng của các thành viên CLB trong suốt 35 năm qua.

Với triển lãm “Sắc màu cuộc sống các dân tộc Việt Nam”, CLB Hải Âu một lần nữa khẳng định vị thế của mình trong đời sống nhiếp ảnh nước nhà, đồng thời gửi gắm thông điệp nhân văn: Nghệ thuật không chỉ để thưởng thức mà còn để sẻ chia, kết nối và lan tỏa yêu thương.

Không chỉ chú trọng hoạt động chuyên môn, các thành viên CLB còn thể hiện tinh thần nhân ái và trách nhiệm xã hội. Hằng năm, CLB trích một phần nguồn thu từ việc bán tác phẩm ảnh, sách ảnh và triển lãm để gây quỹ từ thiện, chung tay hỗ trợ những mảnh đời bất hạnh, đặc biệt là nạn nhân chất độc da cam.

Các thành viên CLB Nhiếp ảnh Hải Âu tại Triển lãm.

Thực hiện: Báo ảnh Việt Nam

Báo ảnh Việt Nam - 09/10/2025

Nguồn gốc bến nước, nơi người M'nông ở Buôn Đôn cúng sức khỏe cho voi

Bến nước Bay Rong là nơi để người M'nông ở xã Buôn Đôn (Đắk Lắk) sinh hoạt tín ngưỡng, cầu an cho dân làng, cúng sức khỏe cho voi, cầu mưa thuận gió hòa... Tuy nhiên, nhiều người vẫn không biết bến nước này bắt nguồn từ đâu.

Theo lời kể của người dân bản địa, vào cuối thế kỷ 18, bến nước Bay Rong mới chỉ là một bãi bồi của nhánh sông Sêrêpốk tại xã Buôn Đôn ngày nay.

Ban đầu, tại khu vực này chỉ có hai vợ chồng và một người cháu (không rõ tên tuổi) sinh sống. Được một thời gian, cả 3 người lần lượt về với tổ tiên. Từ đó, nơi đây cũng không còn ai lui tới.

Bến nước Bay Rong. Ảnh: Hải Dương

113 tập thể, doanh nghiệp được vinh danh tại Giải thưởng Du lịch Việt Nam 2025

Giải thưởng Du lịch Việt Nam năm 2025 vinh danh 113 doanh nghiệp, đơn vị tiêu biểu trong lĩnh vực du lịch tại 11 hạng mục giải thưởng với 18 danh hiệu, phản ánh toàn diện sự phát triển đa dạng của ngành du lịch Việt Nam về lữ hành, lưu trú, vận chuyển, nhà hàng, spa, đào tạo, du lịch golf...

Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo Nhà nước về Du lịch nhấn mạnh, Lễ trao Giải thưởng Du lịch Việt Nam năm 2025 vinh danh và khẳng định vai trò trụ cột của các doanh nghiệp kinh doanh du lịch trong phát triển kinh tế đất nước, góp phần quan trọng nâng cao vị thế và hình ảnh của Việt Nam trên trường quốc tế.

Hoài vọng Tân Định - Đa Kao xưa

Trên đô thị Sài Gòn cũ, khu Đa Kao – Tân Định có thể nói tập trung nhiều người tài hoa, cá tính, sành điệu... có đời sống văn hóa tinh thần khá phong phú và thể hiện nhiều nhất lối sống Sài Gòn.

Chỉ cách nhau một chiếc cầu thôi, Phú Nhuận của tôi lúc nào cũng là một khu phố xá hiền hòa, an phận so với vùng Tân Định - Đa Kao. Đi quá cầu Kiệu, khu Tân Định như mở ra một thế giới khác của Sài Gòn. Con đường Trần Quang Khải bắt đầu không gian đó, với cây cao bóng cả sang trọng như ấp ủ một thời Sài Gòn xưa cũ đầu thế kỷ, năm nào vào đầu mùa gió chướng cũng đổ lá và mùa hè lại trút những cánh hoa dầu xoay lên đầu khách qua đường và trên những mái ngói của đình Nam Chơn.

Chợ Tân Định đầu thập niên 1960. Ảnh Báo Sáng Dội Miền Nam

Phố lồng đèn, không gian Trung thu rực rỡ giữa lòng Chợ Lớn chính thức khai hội

Chiều 24-9, tại giao lộ Nguyễn Án - Nguyễn Trãi (TP.HCM), lễ khai mạc phố lồng đèn phường Chợ Lớn đã chính thức diễn ra, mở ra không gian văn hóa - du lịch rực rỡ, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.

Không gian phố lồng đèn phường Chợ Lớn rực rỡ sắc màu - Ảnh: MAI NGUYỆT

Ngay từ chiều tối, người dân và du khách tham quan đã đổ về phố lồng đèn khu vực phường Chợ Lớn để tham dự lễ khai mạc.

Tiết mục múa lân sôi động mở màn tạo nên bầu không khí rộn ràng, náo nức, khởi đầu chuỗi hoạt động đón Trung thu năm nay.

Ngọc Quan - Tự hào “Làng khôi nguyên xứ Bắc”

Thôn Ngọc Quan, xã Lâm Thao (Bắc Ninh), xưa là làng Xuân Lan và có tên nôm là làng Sen, được ví như “cái nôi sản sinh các nhà khoa bảng”. Nơi đây, người dân còn gìn giữ nhiều di sản văn hóa đặc sắc, nuôi dưỡng truyền thống cách mạng, hiếu học và chăm lo xây đời sống mới, kiến thiết miền quê đáng sống.

Ngọc Quan nằm ở ngã ba sông, được sông Sen, sông Bùi, sông Cẩm Giàng vỗ về 3 mặt, bồi đắp đất đai màu mỡ, tạo thế giao thông thủy, bộ thuận tiện. Vì thế đất tốt, nơi đây được nhiều dòng họ chọn đất lập nghiệp, dòng họ Đỗ được coi là có công lập làng, sau đó có thêm các họ Vũ, Hoàng, Lê, Nguyễn, Trần… chung sức tạo dựng một ngôi làng trù phú.

Cổng làng Ngọc Quan.

Bia đá “Xá lợi tháp minh”

Bia “Xá lợi tháp minh” được công nhận là văn bia cổ nhất tại Việt Nam, giúp cho quá trình nghiên cứu về tình hình chính trị, quan hệ ngoại giao, lịch sử Phật giáo tại Việt Nam giai đoạn thời Tiền Lý. Bia đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật Quốc gia (đợt 2), Quyết định số 2599/QĐ-TTg ngày 30 tháng 12 năm 2013.

Đầu tháng 8 năm 2012, cán bộ Phòng Nghiên cứu Sưu tầm, Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh đã sưu tầm được một số di vật đá cổ, trong đó có Bia đá “Xá lợi tháp minh” của chùa Thiền Chúng (Thuyền Chúng), huyện Long Biên, xứ Giao Châu xưa.

Bia “Xá lợi tháp minh” trưng bày tại Bảo tàng Bắc Ninh.

Người lính già khơi dòng kênh xanh

Kể từ khi chính thức đưa vào khai thác, hệ thống thủy lợi Dầu Tiếng với 2 tuyến kênh chính Đông và chính Tây không chỉ bảo đảm nguồn nước tưới cho tỉnh Tây Ninh (cũ) và các tỉnh, thành lân cận mà còn cung cấp nước sinh hoạt cho hàng triệu người dân trong khu vực, đặc biệt là TP.Hồ Chí Minh. Thế nhưng, hơn 40 năm trước, từ lúc khởi công đến khi chặn dòng sông Sài Gòn là cả một quá trình với không ít khó khăn. Để có được công trình được xem là một trong những hồ thủy lợi lớn nhất Việt Nam và Đông Nam Á, có đóng góp không nhỏ của người con quê hương Đức Hòa, tỉnh Long An cũ, nay là tỉnh Tây Ninh mới. Đó là Đại tá Đặng Văn Thượng - nguyên Bí thư Tỉnh ủy Tây Ninh cũ.

Tổng Bí thư Lê Duẩn thị sát công trình thủy lợi Dầu Tiếng trước khi chính thức khánh thành

Đàn đá Đắk Sơn nghìn năm được công nhận bảo vật quốc gia

Đàn đá Đắk Sơn có niên đại khoảng 3.000 năm trước, được công bố là bảo vật quốc gia theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, sáng 12/9.

Đàn đá Đắk Sơn được phát hiện năm 2014 khi người dân đào hố trồng tiêu ở thôn Đắk Sơn, xã Đắk Sắk, tỉnh Lâm Đồng (xã Nam Xuân, huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông - cũ).

Bộ nhạc cụ gồm 16 thanh đá rhyolite (đá phiến biến chất), có niên đại 3.500 - 3.000 năm trước. Trong đó, 11 thanh còn nguyên vẹn, 5 thanh bị gãy nhưng có thể phục dựng. Các thanh đàn có chiều dài trung bình 57,6 cm, rộng 12,4 cm, dày 3 cm, nặng khoảng 3,94 kg, tạo âm thanh với tần số từ 191,9 Hz đến 4.500 Hz.

Bộ đàn đá Đắk Sơn được trưng bày tại bảo tàng Đắk Nông. Ảnh: Lâm Viên

Làng 'ăn chung nồi cơm' độc nhất vô nhị ở Thái Nguyên gây sốt thế giới

Thái Nguyên có một ngôi làng đặc biệt: 151 thành viên cùng ăn chung nồi cơm, sống thuận tự nhiên và chan hòa yêu thương. Làng Thái Hải nay trở thành điểm đến gây sốt với du khách quốc tế.

Ẩn mình dưới tán rừng xanh mát ở Tân Cương (Thái Nguyên), bản làng Thái Hải được ví như "ốc đảo bình yên" của người Tày, nơi cả cộng đồng 151 thành viên cùng ăn chung một nồi cơm, xài chung một tài khoản và coi nhau như ruột thịt. Câu chuyện tưởng như chỉ có trong cổ tích này lại đang khiến du khách khắp thế giới tò mò tìm đến.

Làng Thái Hải nhìn từ trên cao, phủ xanh hơn 20 ha rừng sau hai thập kỷ hồi sinh từ đồi trọc. Nhiệt độ trong làng mát hơn trung tâm TP.Thái Nguyên (cũ) tới 3 độ C.