Khám phá An Lăng, nơi an nghỉ của 3 vị vua triều Nguyễn

Cổng chính vào khu lăng mộ của An Lăng. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam

Vẻ đẹp độc đáo của lăng tẩm các vua nhà Nguyễn không chỉ phản ánh những giá trị đặc biệt về mặt kiến trúc, mĩ thuật cung đình Huế mà còn gợi nhớ tới tính cách, cuộc đời, số phận của mỗi vị vua cũng như những câu chuyện thăng trầm đôi khi có phần bí ẩn liên quan đến giai đoạn lịch sử mà nó ra đời và tồn tại. Và An Lăng chính là một câu chuyện như thế.

Về thăm nghĩa trang cổ mộ Bàu Cheo

Từ ngã tư Gia Bình (thị xã Trảng Bàng) đi về hướng cầu Bình Thuỷ là có thể đến khu nghĩa trang Bàu Cheo, thuộc khu phố Chánh, phường Gia Bình, thị xã Trảng Bàng. Đây là nơi an nghỉ của các vị tiền hiền khai khẩn, hậu hiền khai cơ thôn Gia Bình từ hơn 200 năm trước.

Nghi thức dâng hương và chúc văn khánh thành cổng nghĩa trang Bàu Cheo.

Điện thờ voi chiến "khóc chủ tướng" trước khi trút hơi thở cuối cùng

Điện Voi Ré được đánh giá là một công trình độc đáo thuộc quần thể di tích cố đô Huế, nhưng chưa được đưa vào khai thác các tour tham quan du lịch chính thức.

Di tích điện Voi Ré (hay còn được gọi là Miếu Long Châu) tọa lạc trên một khu đất rộng 2.000 m², ở phía Đông - Nam đồi Thọ Cương, hiện thuộc địa giới hành chính của phường Thủy Xuân, thành phố Huế.

Điện Voi Ré nằm cách di tích Hổ Quyền (hình tròn) 400 m, phía trước có hồ nước rộng làm minh đường và tăng thêm giá trị mỹ học cho công trình.

Mộ cổ Hàng Gòn

Mộ Cự thạch Hàng Gòn là Di tích khảo cổ cấp Quốc gia đặc biệt. Di tích Quốc gia Đặc biệt đã là quý hiếm rồi, trong đó Di tích Khảo cổ càng hiếm hơn. Cả nước hiện nay có 14 Di tích khảo cổ Quốc gia Đặc biệt, trong đó Đồng Nai có 1 là mộ cự thạch Hàng Gòn.

Mộ Cự thạch Hàng Gòn. Ảnh: Phạm Hoài Nhân, chụp năm 2004

Tên gọi mộ cự thạch (megalithic tomb) là thuật ngữ chuyên môn của giới khảo cổ, đó là một dạng mộ táng cổ, được xây dựng bằng những khối đá lớn (cự thạch = đá lớn), xuất hiện từ thời tiền sử đến sơ kỳ kim khí. Đây là một hình thức chôn cất độc đáo, phổ biến ở nhiều nền văn hóa cổ đại trên thế giới, trong đó có cả Việt Nam. Dân gian gọi nơi đây là Mả ông đá, còn ngành du lịch Đồng Nai trước đây thì gọi là Mộ cồ Hàng Gòn.

Ít ai biết, TP.HCM có một 'góc cung đình Huế' gần 200 tuổi giữa phường Gia Định

Giữa TP.HCM, Lăng Ông Bà Chiểu ở phường Gia Định vẫn lưu giữ kiến trúc cung đình Huế, nơi an nghỉ gần 200 năm của danh tướng Lê Văn Duyệt.

Tọa lạc bên hông chợ Bà Chiểu, thuộc phường Gia Định (quận Bình Thạnh cũ), TP.HCM, Lăng Ông với tên gọi dân gian Thượng Công miếu không chỉ là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ năm 1989, mà còn là biểu tượng tâm linh đặc biệt của người dân Sài Gòn - Gia Định xưa và TP.HCM ngày nay.

Công trình được xây dựng năm 1848, là nơi an nghỉ của Tả quân Lê Văn Duyệt (1764 - 1832), vị Tổng trấn Gia Định thành và cũng là một trong những di tích cổ nhất còn tồn tại ở TP.HCM.

Công trình được xây dựng theo đồ án của kiến trúc sư Nguyễn Văn Tần, từng được xem là một trong những biểu tượng của Sài Gòn - Gia Định. Công trình này sánh cùng tháp Phước Duyên của chùa Thiên Mụ (biểu tượng của Huế) và chùa Một Cột (biểu tượng của Hà Nội).

Toàn cảnh Lăng Ông Bà Chiểu nhìn từ trên cao, nổi bật giữa khu dân cư phường Gia Định, với kiến trúc cung đình Huế hài hòa giữa lòng TP.HCM. ẢNH: NGỌC DƯƠNG

Mộ cổ 135 năm ở TP.HCM: Dấu tích người khai phá đất Thủ Đức

Mộ cổ 135 năm của Tiền hiền Tạ Dương Minh, người khai phá đất Thủ Đức vẫn được gìn giữ nguyên vẹn ở TP.HCM.

Nép mình trong một con hẻm, mộ cổ Tiền hiền Tạ Dương Minh hiện ra như một mảnh ký ức còn sót lại của vùng đất Thủ Đức xưa. Không biển chỉ dẫn, không hàng rào biệt lập, ngôi mộ này nằm lộ thiên, tọa lạc ở phường Thủ Đức (TP.Thủ Đức cũ), TP.HCM.

Đây là một trong những mộ cổ hiếm hoi vẫn còn khá nguyên vẹn, gắn với một nhân vật có công lớn trong việc khai hoang, lập chợ và hình thành cộng đồng cư dân nơi đây hơn 1 thế kỷ trước.

Ông Nguyễn Minh Hiếu, người dân sống sát bên mộ cổ kể lại những câu chuyện truyền đời về người khai phá vùng đất Thủ Đức xưa. ẢNH: HOA AN

Lăng Vạn An Vĩnh và những câu chuyện về thờ cúng cá Ông

Trên dải bờ biển dài hơn 130 km của tỉnh Quảng Ngãi, làng An Vĩnh, xã Tịnh Kỳ (nay thuộc TP. Quảng Ngãi) là một trong những địa phương lưu giữ nhiều di tích lịch sử, văn hóa đặc sắc. Nơi đây gắn liền với truyền thuyết “Bàn chân khổng lồ”, có Dinh Bà, Dinh Bà Thủy, Lăng Vạn An Vĩnh, Đình làng và cả hệ thống địa đạo trên đồi núi An Vĩnh. Mỗi di tích là một nhân chứng sống động cho chiều sâu văn hóa và truyền thống kiên cường của cư dân vùng biển.

Một góc Miếu thờ ông Nam Hải ở Hoàng Sa, tức Lăng Vạn An Vĩnh (Quảng Ngãi)

30 Tết ghé Lăng Tả quân, tưởng nhớ tiền nhân

Lăng Ông – Bà Chiểu (TP.HCM) là công trình được công nhận Di tích lịch sử quốc gia hơn 30 năm nay, được người dân thành phố suốt gần hai thế kỷ thường ghé qua mỗi dịp xuân về. Người trẻ có thể tìm một góc ảnh đẹp giữa kiến trúc cổ kính, người có lòng thì tìm đến vị Nhân thần để nguyện cầu một năm mới bình yên cũng như tưởng nhớ về thuở xưa của bậc tiền nhân miền Nam.

Cứ mỗi dịp Tết về, khi chùa chiền và đình miếu khu vực Gia Định – Sài Gòn – Hồ Chí Minh trở nên rực rỡ sắc đỏ và thơm mùi nhang khói, ta lại nghĩ đến tục lệ “uống nước nhớ nguồn” và lòng tưởng nhớ ông bà tổ tiên của người Việt Nam. Có một điểm thú vị trong truyền thống của người Việt là tưởng nhớ tổ tiên cũng từng có thời mở rộng đến những bậc tiền nhân nơi những mái đình cổ, ban thờ tiền hiền. Còn với người dân sinh ra và lớn lên ở đây, hẳn đều từng đến thắp hương lên ban thờ Lăng Tả Quân Lê Văn Duyệt với tên chính xác là “Thượng Công Miếu”, hay còn có cách gọi thân thương là ‘Lăng Ông’. Ngày nay, trong khuôn viên lăng vẫn còn phần mộ của Tả quân Lê Văn Duyệt và vợ là bà Đỗ Thị Phận, nên người đến hương khói cũng quen gọi nơi đây là “Lăng Ông Bà Chiểu”, tức là gọi tôn kính Lăng của Đức ông và Đức bà đang ở kề chợ Bà Chiểu.

Ảnh: Thạch Duy Khang

Ngôi chùa có mộ cá voi nặng hơn 10 tấn ở Sóc Trăng

Ngoài kiến trúc độc đáo, chùa Wat Sala Phôthi Sêrey Sakô được biết đến vì có mộ cá Ông nặng hơn 10 tấn.

Chùa Wat Sala Phôthi Sêrey Sakô tọa lại tại phường 2, thị xã Vĩnh Châu (tỉnh Sóc Trăng). Người dân trong vùng còn gọi là chùa Mới. Chùa được xây dựng vào năm 1938.

Hòa thượng Thạch Phết - trụ trì Chùa cho biết ngôi chánh điện cũ bị xuống cấp và chân cột, đà bị yếu. Năm 2011, Hòa thượng vận động bà con, Phật tử và một số mạnh thường quân xây dựng lại, đến năm 2018 thì hoàn thiện.

Ngôi chính điện chùa Wat Salo Phôthi được xây dựng khang trang, phần mái được xây cao gồm 3 tầng xếp chồng lên nhau. Ảnh: Phương Anh

Thăng trầm ngôi bảo tháp đặt xá lị của thiền sư Pháp Loa ở Chí Linh

Viên Thông bảo tháp ở chùa Thanh Mai (Chí Linh, Hải Dương) là nơi đặt xá lị của thiền sư Pháp Loa - Tổ thứ hai của Thiền phái Trúc Lâm.

Viên Thông bảo tháp ở phía sau chùa Thanh Mai

Viên Thông bảo tháp hiện tọa lạc sau chùa Thanh Mai, xã Hoàng Hoa Thám, TP Chí Linh. Cũng như 3 ngôi tháp đá nổi tiếng của 3 vị Tổ sư Thiền phái Trúc Lâm, Viên Thông bảo tháp được dựng dưới thời Trần bằng gạch nung và được thiền sư Như Trác dựng lại bằng đá vào năm 1715.

Tân An và những huyền thoại về 'Hổ tướng'

TP. Tân An, tỉnh Long An là đô thị cửa ngõ của Vùng Đồng bằng sông Cửu Long, đầu mối giao thông quan trọng nối các tỉnh miền Tây với miền Đông Nam Bộ và cũng là trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa, khoa học - kỹ thuật của tỉnh. Giữa lòng thành phố hôm nay vẫn lưu giữ những nét xưa, "chứng nhân" từ thời mở đất.

Cổng lăng vào Khu di tích Lăng mộ và Đền thờ Quận công Nguyễn Huỳnh Đức

Độc đáo kiến trúc mộ nhà thơ Nguyễn Khuyến

Nằm ẩn mình giữa không gian yên bình, xanh mát, trong lành trên núi Phương Nhi (xã Yên Lợi, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định), với kiến trúc mang biểu tượng chiếc bút, trang giấy hướng lên trời cao và bài thơ “Tự trào” nổi tiếng khắc trên tấm bia, mộ nhà thơ Nguyễn Khuyến không chỉ là nơi tưởng nhớ ông - một nhà thơ lớn, một nhân cách lớn, mà còn là điểm đến cho du khách và người hâm mộ văn chương có cơ hội trải nghiệm không khí thanh bình, hòa mình vào không gian tưởng niệm văn hóa độc đáo.

Nhà thơ Nguyễn Khuyến tên thật là Nguyễn Thắng, hiệu Quế Sơn, tự Miễu Chi. Ông sinh năm 1835 tại quê ngoại là làng Văn Khế, xã Hoàng Xá, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định. Quê nội của nhà thơ ở làng Vị Hạ, xã Yên Đổ, nay là xã Trung Lương, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Đất Ý Yên - Nam Định là nơi ông sinh ra và gắn liền tuổi thơ tại nhà ông ngoại, Ý Yên cũng là nơi có những người thầy hun đúc nên tài năng, nhân cách của Nguyễn Khuyến.

Lăng mộ trăm năm của Nguyễn Hữu Cảnh ở Quảng Bình

Lăng mộ danh tướng Nguyễn Hữu Cảnh được lập hơn 200 năm trước, bao quanh bởi rừng cây xanh mát nhìn ra sông Kiến Giang ở Quảng Bình.

Lăng mộ Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh nằm ở xã Trường Thủy, huyện Lệ Thủy, được bao quanh bởi rừng keo tràm và nhiều nhà dân.

Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh (1650 -1700), là con thứ ba của danh tướng Nguyễn Hữu Dật. Ông làm quan dưới thời chúa Nguyễn Phúc Tần, Nguyễn Phúc Trăn, Nguyễn Phúc Chu. Ông mất và an táng tại Cù Lao Phố cạnh dinh Trấn Biên, Đồng Nai. Đến năm 1802, di hài của Nguyễn Hữu Cảnh được hậu duệ cải về an táng tại xã Trường Thủy.

Nơi an giấc của ba vua triều Nguyễn sau trùng tu

An Lăng, nơi chôn cất vua Dục Đức, Thành Thái và Duy Tân, mở cửa đón khách tham quan từ 1/8, sau 5 năm trùng tu với tổng kinh phí 40 tỷ đồng.

An Lăng, nơi an táng, thờ tự ba vua triều Nguyễn gồm vua Dục Đức, Thành Thái và Duy Tân, nằm trên đường Duy Tân ở phường An Cựu. Lăng rộng gần 6 ha, ngoài lăng vua và hoàng hậu còn có 42 mộ xây của ông hoàng bà chúa cùng 121 mộ đất của con cháu vua Nguyễn.

Giải mã bí ẩn, lạc vào mê cung

Có những bí ẩn càng cố gắng giải mã chúng ta càng bị lạc vào mê cung và càng không thể tìm ra đâu mới là sự thật. Đó chính là băn khoăn tôi đã đúc kết sau chuyến đi thăm ngôi Mộ Cự thạch Hàng Gòn tọa lạc tại xã Hàng Gòn, cách TP Long Khánh (Đồng Nai) 8km về phía Nam, trên trục Quốc lộ 56 hướng đi Bà Rịa -Vũng Tàu.

Ngày nay khi khoa học kỹ thuật phát triển, chúng ta dễ dàng xây dựng công trình kiến trúc đồ sộ. Nhưng bạn hãy thử tưởng tượng xem cách đây hơn 2.000 năm trước Công nguyên mà các vị tiền nhân của chúng ta có thể xây dựng một ngôi mộ hình hộp dài 4,2 m, ngang 2,7 mét, cao 1,6 mét được ghép bởi 6 tấm đá hoa cương bào khá nhẵn ở mặt ngoài; bên trong đục đẽo sơ sài. Bốn tấm đá thẳng đứng dùng làm vách, hai tấm nằm ngang dùng làm mặt đáy và nắp.

Liên kết giữa các tấm đá hoa cương nhờ vào hệ thống rãnh dọc chắc chắn. Xung quanh mộ có nhiều trụ đá hoa cương cao 7,5 mét, tiết diện mặt cắt ngang hình chữ nhật dài 1,10 m x 0,3 m phần lớn các đầu trụ được khoét lõm hình yên ngựa. Điều đó cho thấy sức mạnh phi thường của cổ nhân.

Một số hiện vật được phát hiện trong di tích Mộ Cự thạch Hàng Gòn.

Hiếu Lăng – nơi an nghỉ của vị hoàng đế thứ hai nhà Nguyễn

Vua Minh Mạng là vị hoàng đế thứ hai của nhà Nguyễn. Ông là người có công lớn trong việc mở mang bờ cõi, phát triển thủy binh, khẳng định chủ quyền biển đảo của nước ta. Sau khi băng hà, thi hài ông được an táng tại Hiếu Lăng, một công trình bề thế có giá trị đặc biệt về mặt kiến trúc, mĩ thuật, văn hóa và lịch sử của thời nhà Nguyễn.

Vẻ đẹp cổ kính của Bi Đình (nhà bia) trong Hiếu Lăng. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam

Vua Minh Mạng tên thật là Nguyễn Phúc Đảm, con thứ tư của vua Gia Long (vị vua sáng lập nhà Nguyễn, triều đại quân chủ cuối cùng trong lịch sử Việt Nam). Ông sinh năm 1791, mất năm 1841, thọ 49 tuổi; lên ngôi năm 1820, tại vị được 20 năm 341 ngày.

Một thoáng Tư Lăng

Khiêm Lăng - vẻ lãng mạn của lăng mộ hoàng gia xứ Huế

Toàn cảnh lăng vua Tự Đức nhìn từ trên cao. Ảnh: Hoàng Hà/Báo ảnh Việt Nam

Lăng vua Tự Đức là tên thường gọi của Khiêm Lăng, là công trình lăng mộ hoàng đế đẹp nhất, tiêu biểu nhất trong kiến trúc lăng mộ của triều Nguyễn nói riêng và kiến trúc lăng mộ truyền thống Việt Nam thời kì phong kiến nói chung.

Vua Tự Đức (1829-1883) là vị hoàng đế thứ 4 của triều Nguyễn, ở ngôi đến 36 năm (1848-1883). Ông là vị hoàng đế tài hoa, giỏi chữ nghĩa, uyên thâm Nho học. Trong số các di sản mà vua Tự Đức để lại có lẽ Khiêm Lăng là công trình độc đáo và có giá trị nhất.

Mộ cổ của danh thần

Rất nhiều người dân Biên Hòa biết đến Đức Ông Trần Thượng Xuyên - nếu là người gốc Hoa thì gần như 100% đều biết - vì ông là danh tướng người Hoa có công lớn trong việc khai mở vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai, và vì đình Tân Lân, ngôi miếu thờ ông, nằm sát ngay chợ Biên Hòa, đối diện bờ sông, nơi nhiều người lui tới.

Trái ngược với nơi thờ Đức Ông, nơi yên nghỉ của ông nơi đâu thì chẳng mấy người biết, kể cả những bô lão sống ở Biên Hòa cả đời cũng nhiều người nói: Tui sống ở đây suốt cả đời đâu bao giờ nghe nói tới mộ của Đức Ông?

Cổng vào khu cổ mộ Đức Ông Trần Thượng Xuyên. Tháng 8/2023

Đến Hà Tiên viếng lăng Mạc Cửu

Khu di tích lăng Mạc Cửu là một địa chỉ văn hoá, lịch sử ấn tượng của thành phố Hà Tiên, nơi thể hiện sự biết ơn và tình cảm của người bản địa qua nhiều thế hệ dành cho vị “Tổng trấn Hà Tiên” Mạc Cửu - người có công lớn trong việc khai phá và phát triển vùng đất phía Tây Nam của Tổ quốc hơn 3 thế kỷ trước.

Theo sử liệu, Mạc Cửu (1655-1735) là người gốc Trung Quốc, vì thời cuộc nên đã đưa gia đình đến Việt Nam rồi xuôi về phương Nam lập nghiệp. Năm 1680 ông đến xứ Hà Tiên và nhận thấy cơ hội phát triển kinh tế nên đã dừng chân tại nơi này. Nhờ có tài kinh doanh và khả năng lãnh đạo, ông đã từng bước gầy dựng cơ sở và thu hút người dân gần xa theo về đây lập nghiệp. Nhận thấy Nhà Nguyễn khi đó đang thực hiện công cuộc mở mang lãnh thổ về phương Nam nên Mạc Cửu đã chủ động dâng vùng đất này cho Nhà Nguyễn vào năm 1708. Nhờ vậy, ông được chúa Nguyễn Phúc Chu phong ông làm “Tổng trấn Hà Tiên” và tiếp tục để ông quyền quản lý vùng đất này, duy trì tục lệ cha truyền con nối sau này. Trải qua 7 đời dòng họ Mạc nắm quyền cai quản đã biến xứ Hà Tiên hoang sơ thành một trong những địa điểm giao thương sầm uất trong khu vực.

Sau khi Mạc Cửu mất, người con trai trưởng là Mạc Thiên Tích xây dựng lăng mộ dưới chân núi Bình San trong thời gian 4 năm (1735 - 1739), là nơi an táng Mạc Cửu và những người thân tộc của dòng họ Mạc sau này.

Toàn cảnh quần thể khu di tích lịch sử - văn hóa núi Bình San, nằm cạnh chân núi là lăng Mạc Cửu, phía trước lăng là hồ sen rộng lớn tạo cảnh núi non thanh bình.