Bánh tẻ đượm tình quê

Thuở ấu thơ, tôi thường trông đến ngày giỗ lớn trong gia đình hay ở nhà bà con họ tộc, xóm giềng, vì những bữa như thế mới được ăn bánh tẻ.

Món bánh tẻ đậm đà hương vị quê nhà.

Làm bánh tẻ rất kỳ công nên những người phụ nữ ở TX.Đức Phổ quê tôi chỉ gói bánh vào ngày giỗ lớn. Trước bữa giỗ, nhiều người tụ họp giúp gia chủ gói chả, nem và các loại bánh trái. Những phụ nữ khéo tay đảm nhận làm bánh tẻ, món ăn dân dã đậm đà hương vị từ bao đời truyền lại. Đầu tiên là lấy gạo ngâm nước. Miếng vỏ quế phơi khô cất trong tủ được lấy ra gọt một ít rồi cho vào cối giã mịn tỏa hương thơm lừng. Gọt vỏ gừng tươi rồi rửa sạch, cho vào cối giã nhỏ, vắt lấy nước. Gạo ngâm chừng ba tiếng đồng hồ thì đem vo sạch, xay nhuyễn thành nước bột sền sệt.

Gỏi tai heo trộn cà pháo

Mỗi lần đến huyện Minh Long, chúng tôi lại có dịp thưởng thức món gỏi tai heo trộn cà pháo thơm ngon, lạ miệng.

Món gỏi tai heo trộn cà pháo thu hút thực khách ngay khi được dọn ra, bởi màu trắng của cà pháo và tai heo, điểm xuyến màu đỏ của ớt rất hấp dẫn. Giữa buổi chiều bảng lảng mây trời phố núi, nhấm nháp món ăn dân dã có vị chua, cay, mặn, ngọt hòa quyện với vị giòn ngọt của cà pháo, cộng với tai heo vừa giòn vừa béo, khiến nhiều thực khách thích thú.

Món gỏi tai heo trộn cà pháo.

Tôm nấu canh chua

Ẩm thực ở Quảng Ngãi đa dạng với nhiều món ăn ngon. Canh chua thường nấu với cá, nhưng ngay cả tôm nấu canh chua cũng thơm ngon, đậm đà hương vị quê nhà.

Suốt bốn mùa xuân - hạ - thu - đông, khu vườn nhỏ của gia đình tôi mơn mởn màu xanh của những luống rau. Cầm chiếc rổ nhỏ ra vườn, chỉ mươi phút là mẹ tôi mang vào đủ các loại rau, nào là rau ngổ, bạc hà, lá giang, đậu bắp, búp măng tây, chuối chát non, ớt, cà chua... Tất cả nguyên liệu đủ để nấu nồi canh chua với tôm. Mẹ ra chợ gần nhà mua tôm độ chừng 0,5kg.

Tôm nấu canh chua.

Thanh mát gỏi ngó sen

Gỏi ngó sen là món ăn dễ làm, thích hợp cho các bữa ăn nhẹ hoặc khai vị trong các bữa tiệc. Hương vị thanh giòn của ngó sen kết hợp với vị đậm đà của nước mắm và các loại thịt, tôm làm cho món ăn trở nên thơm ngon, hấp dẫn.

Đầm sen nhà chị tôi nằm lọt thỏm giữa những cánh đồng lúa rộng mênh mông. Cuối tuần, anh chị ở quê lên chơi, mang cho một ít ngó sen, sẵn rau thơm, rau quế... hai chị em tôi làm món gỏi ngó sen để cả nhà thưởng thức. Ngó sen có nhiều giá trị dinh dưỡng, có thể ăn sống hoặc chế biến thành nhiều món ăn thơm ngon, hấp dẫn.

Món gỏi ngó sen.

Đậm đà bún mực đuổi rau muống

Mực đuổi gắn liền với cách đánh bắt mực khá độc đáo và riêng biệt của ngư dân các xã Bình Thuận, Bình Đông, Bình Hải (Bình Sơn). Đó là giăng lưới lặn đuổi từng con mực sống trong gành đá.

Loài mực này, ngoài làm các món ăn quen thuộc như mực đuổi hấp bia, mực đuổi hấp hành sả, mực đuổi luộc chấm mắm gừng, thì không thể bỏ qua món bún mực đuổi rau muống.

Bún mực đuổi rau muống.

Giòn tan ram cá sặc

Ram cá sặc nghe có vẻ lạ, nhưng nếu đã một lần thưởng thức thì cứ mong được ăn món ram đặc biệt thơm ngon này thêm nhiều lần nữa.

Nhà tôi ở giữa cánh đồng. Cha tôi thường theo dõi con nước để bắt cá. Ngoài mùa nước lũ về, cá đồng có nhiều vào giai đoạn lúa chín, khi nước trong mương, suối đã cạn trơ đáy. Để bắt cá, cha tôi chọn khu vực trũng ở suối rồi dùng đất đắp bờ xung quanh, mục đích tát hết nước ra khỏi trũng để cá mắc cạn mới có thể dễ dàng dùng tay không bắt cá.

Món ram cá sặc. Ảnh: Hải Châu

Điệu múa cà đáo của người Cor

Trong các lễ hội của đồng bào dân tộc Cor ở huyện Trà Bồng hầu như không bao giờ thiếu điệu múa cà đáo. Người Cor gìn giữ điệu múa đặc sắc này qua nhiều thế hệ, là nét đẹp văn hóa truyền thống trong đời sống tinh thần của dân tộc Cor.

Phụ nữ người Cor không tham gia đánh chiêng, nhưng múa cà đáo lại đi liền với chiêng trống. Điệu múa này thường sử dụng trong các lễ hội. Ngay từ khi còn nhỏ, con gái người Cor đã được bà, mẹ truyền dạy cho điệu múa cà đáo. Điệu cà đáo nhịp nhàng, quyến rũ của người Cor thường có mặt trong các ngày lễ ăn mừng lúa mới, lễ ăn mừng nhà mới, Tết mùa, lễ cưới...

Đặc sắc Bình Châu

Xã Bình Châu (Bình Sơn) là địa phương ven biển được thiên nhiên ưu đãi với nhiều điểm đến mê hoặc lòng người. Trong đó, thắng cảnh Hòn Nhàn, Ba Làng An, bãi biển Châu Tân... đã và đang thu hút nhiều du khách đến tham quan, trải nghiệm.

Điểm đến hấp dẫn

Bình Châu sở hữu bờ biển dài khoảng 20km. Nơi đây có nhiều di sản địa chất được hình thành bởi hoạt động của núi lửa cách nay hàng triệu năm. Ngoài những tuyệt tác thiên nhiên như thắng cảnh Ba Làng An, Hòn Nhàn, bãi biển Châu Tân... khu vực vùng biển Vũng Tàu, ở thôn Châu Thuận Biển, còn được mệnh danh là “nghĩa địa tàu đắm”, là bảo tàng tự nhiên về hoạt động núi lửa biển. Đây là tiềm năng lớn để địa phương xây dựng các sản phẩm, mô hình du lịch phù hợp, qua đó thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển ngành "công nghiệp không khói" của tỉnh.

Thắng cảnh Hòn Nhàn, xã Bình Châu (Bình Sơn) mang vẻ đẹp hoang sơ, thu hút nhiều du khách đến tham quan.

Tản mạn sông Trà Khúc

Mùa này, dòng sông Trà Khúc nước trong xanh. Lâu rồi, nhắc đến sông Trà Khúc, người Quảng Ngãi thường nói đến chuyện áo cơm. Bởi, nhờ có dòng sông nên Quảng Ngãi mới xây dựng công trình thủy lợi Thạch Nham để đưa nước sông Trà tưới mát cho khắp các cánh đồng thuộc 7 huyện, thị xã và TP.Quảng Ngãi, đặc biệt là cấp nước sinh hoạt cho TP.Quảng Ngãi. Nước từ sông Trà, qua hệ thống thủy lợi Thạch Nham còn cung cấp cho KKT Dung Quất, KCN Tịnh Phong.

Sông Trà Khúc bồi đắp phù sa cho những cánh đồng ven sông trồng hoa màu tươi tốt; cung cấp nguồn vật liệu cát, sạn phục vụ xây dựng các công trình. Sông còn là nguồn cảm hứng bất tận cho thi ca, âm nhạc. Hình ảnh bờ xe nước “dẫn thủy nhập điền” đã trở thành biểu tượng của quê hương núi Ấn - sông Trà một thời chưa xa.

Anh hùng dân tộc Trương Định: Ngàn năm sử sách rạng danh thơm

Cách đây 160 năm, ngày 20/8/1864, Bình Tây đại nguyên soái Trương Định đã anh dũng, kiên cường cùng nghĩa binh chiến đấu chống thực dân Pháp xâm lược và tuẫn tiết một cách đầy khí phách. Ông là người con ưu tú của quê hương núi Ấn - sông Trà, là Anh hùng sống mãi cùng dân tộc.

Một lòng yêu nước

Trương Định sinh năm 1820, ở thôn Trường Định, xã Tư Cung, phủ Bình Sơn (nay là xã Tịnh Khê, TP. Quảng Ngãi). Ông đã được giáo dục, rèn luyện và hình thành nhân cách tốt đẹp, nghĩa khí đặc trưng của người Quảng Ngãi. Năm 1844, ông theo cha vào Nam, lấy vợ và lập nghiệp ở Gò Công (Tiền Giang). Ông được triều đình nhà Nguyễn phong chức Phó Quản cơ, rồi Quản cơ, tham gia chống giặc ngoại xâm cùng quân triều đình, lập được nhiều chiến công.

Di tích lịch sử quốc gia Đền thờ Trương Định, ở xã Tịnh Khê (TP. Quảng Ngãi).

Về miền biển ăn cá sạo

Ở vùng biển ven bờ Quảng Ngãi có một loại cá tên nghe lạ, đó là cá sạo. Cá sạo được chế biến thành nhiều món ăn thơm ngon, dân dã.

Cá sạo và nguyên liệu để nấu canh chua.

Nhiều ngư dân cao tuổi ở các xã ven biển Nghĩa An, Tịnh Khê (TP.Quảng Ngãi) thường hoài niệm kể về cá sạo, một loài cá có thịt trắng phau như thịt gà, bơi thành từng đàn vào vùng nước chè hai nơi cửa Đại.

Nghê chầu trên đất Quảng Ngãi

Có nhiều đình làng, lăng vạn, nghĩa tự ở Quảng Ngãi, dù trải qua bao lần trùng tu, tôn tạo, thậm chí xây mới, tượng nghê vẫn được tạc lại theo nguyên mẫu như một sự khẳng định về giá trị trường tồn của linh vật nghê trong đời sống tinh thần của người dân.

Người dân xã Bình Hải (Bình Sơn) không ai biết chính xác lăng vạn Thanh Thủy, ở thôn Thanh Thủy, được xây dựng từ lúc nào. Mọi người chỉ biết lăng này được xây dựng từ cách đây mấy trăm năm, trong lăng vạn còn lưu giữ 6 bản sắc phong thời Nhà Nguyễn và thờ cúng di cốt của cá Ông lụy vào bờ từ cách đây khoảng 200 năm.

Tượng nghê ở nghĩa tự Tuyết Diêm 1, xã Bình Thuận (Bình Sơn).

Người con ưu tú của quê hương núi Ấn, sông Trà

Đồng chí Nguyễn Chánh (1/8/1914 - 24/9/1957) - Phó tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam là một trong những vị tướng lĩnh tài ba của quân đội và của Đảng ta. Những trận đánh kinh điển về chiến tranh nhân dân, được đồng chí vận dụng linh hoạt, sáng tạo, góp phần to lớn vào thành công của sự nghiệp đấu tranh giả phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

“Cuộc đời của một người mới 43 tuổi đã để lại một sự nghiệp như vậy, có thể nói là một cuộc đời thật đẹp: Cuộc đời của một người cộng sản kiên cường, một cán bộ lãnh đạo xuất sắc, một vị tướng có tài và một con người mẫu mực”. Đó là những dòng viết của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về đồng chí Nguyễn Chánh trong cuốn “Nguyễn Chánh - Con người và sự nghiệp”, do Nhà xuất bản Quân đội nhân dân phát hành.

Giải nhiệt với canh lá giang

Về các miền quê ở Quảng Ngãi, thỉnh thoảng ta thấy trên bờ rào nhà ai đó những chùm lá giang xanh mướt. Lá giang được dùng để kết hợp chế biến nhiều món ăn dân dã mà ngon, mang đậm hương vị quê nhà.

Lá giang nấu với thịt gà là món rất ngon, thường có trong đám tiệc. Trong bữa cơm thường ngày, lá giang nấu với thịt bò, cá nục, cá kình hay cá cơm mờm. Làm món canh lá giang khá đơn giản. Chọn những lá giang không quá già, nhặt bỏ cuống để khi ăn không bị xát. Khi rửa cần vò cho dập sơ để lá giang lúc chín sẽ mềm hơn và đậm vị chua. Tùy từng loại nguyên liệu nấu kèm sẽ có cách nấu khác nhau. Với thịt gà, có thể ướp một ít gia vị, tao qua để thịt săn và thấm hơn trước khi cho nước vào nấu. Với thịt bò và các loại cá, khi nước sôi, cho nguyên liệu vào, đợi chín rồi thêm lá giang và nêm nếm vừa ăn là được. Để bát canh lá giang thơm ngon, bắt mắt hơn, có thể cho thêm một ít rau giá, rau ngổ, hành ngò, vài lát ớt đỏ.

Canh lá giang nấu cá cơm mờm.

Thơm ngon bún thịt nướng

Bún thịt nướng là món ăn quen thuộc trong danh sách các món ẩm thực xứ Quảng. Nguyên liệu dễ tìm, chế biến không quá cầu kỳ, nhưng món ăn này lại có sức hấp dẫn đối với nhiều người.

Chiều tan làm, tôi ghé một quán nhỏ trên đường Quang Trung (TP.Quảng Ngãi) mua bún thịt nướng. Quán này bán bún thịt nướng đã hơn 30 năm. Mỗi ngày, chủ quán vẫn thổi bếp than để thịt nướng được thơm ngon, mang hương vị truyền thống.

Bún thịt nướng.

Béo thơm nhum nướng mỡ hành

Tôi có thói quen cuối tuần về quê mẹ ở xã Bình Hải (Bình Sơn) là ra đầu ghềnh biển tìm mua nhum biển (có nơi gọi là nhím biển), để làm món nhum nướng theo khẩu vị của riêng mình.

Khác với nhum ở nhiều nơi, nhum biển Bình Hải thớ thịt rất dày. Nhum biển có thể nấu cháo, ăn sống với mù tạt, nhum chiên trứng nhưng “đỉnh nhất” vẫn là nướng mỡ hành. Món nhum nướng chế biến đơn giản.

Món nhum nướng mỡ hành.

Thảo nguyên Bùi Hui mênh mông giữa mây trời ở Quảng Ngãi

Bất cứ ai từng đến Bùi Hui (Quảng Ngãi) đều không thể quên được vẻ đẹp ấn tượng của thảo nguyên giữa núi cao mây ngàn.

Bùi Hui là một thảo nguyên mênh mông nằm trên độ cao gần 700 m so với mặt nước biển, thuộc xã Ba Trang, huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi. Bùi Hui có những ngọn đồi cao chìm trong biển mây trắng, đồng cỏ xanh dài tít tắp tận chân trời. Đây là địa điểm lý tưởng để săn mây và tận hưởng bầu không khí trong lành. Không gian phù hợp cho các nhóm bạn hay gia đình dã ngoại cuối tuần.

Ngọt thơm mít ngào

Món mít ngào bây giờ khá xa lạ với nhiều người. Nhưng với người Quảng Ngãi trước đây, mít ngào là món ăn rất đỗi thân quen mỗi khi mùa hè về.

Trong truyền thống ẩm thực Quảng Ngãi, trái mít rất quen thuộc, có thể làm thành nhiều món ăn. Mít non chấm muối ớt là món ăn dân dã khó phai trong ký ức của nhiều người, gắn với tuổi thơ nơi làng quê. Ngoài ra, mít non có thể luộc chấm mắm nêm, kho cá chuồn, nấu canh lá lốt, chiên giòn hay làm gỏi đậu phụng. Mít vừa chín tới có thể hấp cơm hoặc xắt phơi khô để dành đến mùa mưa ghế với cơm, xôi nếp. Hột mít thì luộc, lùi tro bếp hay rang lên ăn rất thơm, bùi. Khi trong nhà không còn đồ ăn, bóc múi mít ráo chấm với nước mắm hoặc xì dầu cũng qua bữa. Mít ướt làm bánh tráng ăn ngon lạ lùng... Tất cả đều là những món ăn ngon, để lại những dư vị ngọt ngào trong tâm thức người Quảng Ngãi.

Món mít ngào.

Rau giá đậu phụng

Tháng Năm về, mùa nhổ đậu phụng đã xong, cũng là lúc những cơn mưa dông đầu mùa đến. Niềm vui của trẻ con ở Quảng Ngãi một thuở là những tối đi soi ếch, bắt cá lên đồng hay những chiều đi tìm rau giá đậu phụng.

Đậu phụng khi nhổ lên thỉnh thoảng sẽ bị sót lại vài trái. Những trái đậu bị sứt này nằm lại dưới đất, đợi mưa dông đến sẽ đội đất nứt lên thành giá, thành cây.

Món giá đậu phụng xào.

Ngọt thơm cá bống biển nướng

Không phải là sơn hào hải vị quá xa xỉ, thậm chí còn được xem là món ăn bình dân nhất so với những loại cá, tôm, song, bất kỳ ai, khi thưởng thức món cá đục (cá bống biển) vừa được nướng chín còn bốc hơi nóng hổi đều cảm nhận được sự quyến luyến không rời.

Cá bống biển hay còn gọi là cá đục có thân to hơn ngón tay cái, dài khoảng 10 - 20 cm, trông giống cá bống nước ngọt. Cá bống biển sống tập trung nhiều ở vùng bãi ngang biển miền Trung.

Ở vùng bãi ngang Mộ Đức quê tôi, ngư dân đánh bắt cá bống biển quanh năm, nhưng nhiều nhất là trong những tháng hè. Quãng thời gian này biển êm nên việc đánh bắt của ngư dân khá thuận lợi. Ngư dân chỉ cần dong thuyền ra vùng biển cách bờ vài hải lý buông lưới là có thể đánh bắt được cá bống biển.