Bí quyết đào giếng của người Chăm

Dọc miền Trung, vẫn còn nhiều giếng vuông, giếng tròn do người Chăm xây dựng. Trên vùng đất khô hạn, họ tích lũy bí quyết tìm mạch nước ngọt nơi cát ven biển và đồng bằng. Nguồn nước trong mát từ giếng không chỉ phục vụ sinh hoạt mà còn từng là sản vật quý để trao đổi với thương thuyền nước ngoài.

Vị chức sắc người Chăm dùng chén Patil bằng đồng dùng xác định vị trí đào giếng. Ảnh: Wa Praong.

Múa sênh tiền - Nhịp điệu Cao nguyên trắng gọi mời du khách

Múa sênh tiền là một nét văn hóa độc đáo của người Mông ở Bắc Hà, tỉnh Lào Cai, mang âm sắc riêng biệt và giàu giá trị biểu cảm. Từ không gian lễ hội truyền thống, điệu múa đang được bảo tồn, phát huy trong hoạt động du lịch. Những nhịp gậy rộn ràng đã trở thành điểm nhấn văn hóa thu hút du khách đến với Cao nguyên trắng.

Điệu múa sênh tiền của người Mông Bắc Hà đắm lòng du khách.

Sắc màu thổ cẩm Pà Thẻn trên đất Tân Trịnh

Từ lâu, đồng bào Pà Thẻn ở xã Tân Trịnh, tỉnh Tuyên Quang đã lưu giữ cho mình một kho tàng văn hóa đa dạng, phong phú, trong đó nổi bật nhất là nghề dệt thổ cẩm. Không chỉ phản ánh đậm nét đời sống tinh thần, nghề dệt còn là niềm tự hào, là dấu ấn văn hóa đặc trưng mà người Pà Thẻn luôn trân trọng gìn giữ trên mảnh đất này.

Xã Tân Trịnh, tỉnh Tuyên Quang là nơi sinh sống và định cư lâu đời của đồng bào Pà Thẻn. Hiện nay, đồng bào dân tộc Pà Thẻn tại Tân Trịnh có 4.310 nhân khẩu chiếm 39,8% dân số toàn xã.

Cùng với các dân tộc Pu Péo, Bố Y, Cờ Lao, Lô Lô, người Pà Thẻn được xếp vào nhóm dân tộc có khó khăn đặc thù trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang. Chính vì vậy, việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa không chỉ mang ý nghĩa khẳng định cội nguồn, mà còn là nhiệm vụ được chính quyền địa phương quan tâm nhằm góp phần nâng cao đời sống tinh thần, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội cho đồng bào nơi đây.

Minh chứng rõ nét cho nỗ lực gìn giữ nghề truyền thống của người Pà Thẻn ở Tân Trịnh là câu chuyện của chị Tải Thị Mai, Chủ nhiệm Hợp tác xã (HTX) Thổ cẩm Pà Thẻn, thôn My Bắc.

Sinh ra trong gia đình có truyền thống dệt, ngay từ nhỏ chị Mai đã được mẹ và bà truyền dạy từng đường kim, mũi chỉ, để rồi niềm say mê ấy theo chị đến tận hôm nay. Năm 2017, chị Mai đứng ra thành lập HTX Thổ cẩm Pà Thẻn, quy tụ những phụ nữ trong thôn cùng chung niềm yêu nghề.

Đến năm 2018, Hợp tác xã của chị Mai nhận được sự đồng hành từ tổ chức Good Neighbors International (GNI) trong hành trình gìn giữ và phát triển nghề dệt truyền thống. Tổ chức đã hỗ trợ khung dệt, nguyên liệu, đồng thời tạo điều kiện để HTX tham gia các hội chợ, gian hàng trong nước. Nhờ đó, sản phẩm thổ cẩm Pà Thẻn từng bước được người tiêu dùng biết đến và dần khẳng định vị trí trên thị trường.

Năm 2025, sau nhiều năm miệt mài giữ nghề và không ngừng đổi mới, HTX Thổ cẩm Pà Thẻn đã chạm tới một dấu mốc quan trọng, ký kết thành công đơn hàng xuất khẩu chính ngạch đầu tiên sang Hàn Quốc, trị giá gần 100 triệu đồng, gồm 500 túi thơm và 500 túi đựng thẻ ATM.

Đây không chỉ là hợp đồng mang về giá trị kinh tế, mà còn đánh dấu lần đầu tiên sản phẩm thổ cẩm Pà Thẻn vươn ra thị trường quốc tế bằng chính thương hiệu của mình, thay vì phải “đi nhờ” danh nghĩa đơn vị trung gian như trước.

Thành công ấy mở ra cơ hội khẳng định chất lượng, uy tín của sản phẩm thủ công truyền thống, đồng thời khơi dậy niềm tin và niềm tự hào cho cộng đồng dân tộc Pà Thẻn.

“Lần đầu tiên, sản phẩm của chúng tôi được xuất khẩu ra nước ngoài dưới chính tên HTX Thổ cẩm Pà Thẻn. Đó không chỉ là một đơn hàng, mà còn là giấc mơ bao năm nay đã trở thành hiện thực. Sản phẩm nay đã có mặt ở một thị trường quốc tế khó tính, điều mà trước đây chúng tôi chỉ dám nghĩ đến chứ chưa bao giờ dám tin sẽ làm được. Thành công này không chỉ mang lại niềm vui, mà còn là niềm tự hào to lớn, khẳng định rằng nghề dệt thổ cẩm của người Pà Thẻn hoàn toàn có thể vươn xa,” chị Mai xúc động chia sẻ.

Hiện nay, HTX có 15 thành viên, phần lớn là phụ nữ Pà Thẻn. Không chỉ dừng ở việc sản xuất, HTX còn trở thành “ngôi trường nhỏ” khi mở các lớp dạy nghề miễn phí cho các em gái trong xã.

Thông qua từng đường kim, mũi chỉ, các chị, các mẹ mong muốn truyền lại tình yêu với nghề, khơi dậy niềm tự hào dân tộc và trao cho thế hệ trẻ cơ hội tạo sinh kế từ chính nghề truyền thống của cha ông.

Về hướng đi lâu dài, ông Nguyễn Anh Đức, Bí thư Đảng ủy xã Tân Trịnh chia sẻ: “Chúng tôi luôn trăn trở trước nguy cơ nghề dệt truyền thống của đồng bào Pà Thèn bị lãng quên giữa guồng quay hiện đại. Nếu để mất đi, đồng nghĩa với việc mất một phần hồn cốt của người Pà Thẻn. Vì vậy, chúng tôi đang định hướng HTX và bà con tìm lại các nguyên liệu xưa, nhất là những loài cây thân thảo từng được cha ông dùng để nhuộm vải. Khi làm được điều này, sản phẩm không chỉ giữ được vẻ nguyên bản, đậm đà bản sắc, mà còn thân thiện với môi trường, phù hợp với xu thế phát triển bền vững. Tôi tin, từ những tấm vải nhuộm màu cỏ cây, hoa lá nơi núi rừng, người Pà Thẻn sẽ viết tiếp câu chuyện tự hào của dân tộc mình, đồng thời góp phần làm giàu cho quê hương”

Vũ Mừng

Báo ảnh Dân tộc và Phát triển - 15/09/2025

Lưu luyến sắc màu văn hóa Pà Thẻn

Từ nhiều năm qua, Lễ hội nhảy lửa của đồng bào dẫn tộc Pà Thẻn là biểu tượng văn hóa, làm nên niềm tự hào của vùng đất Tân Trịnh, tỉnh Tuyên Quang. Chính quyền và người dân nơi đây đang nỗ lực bảo tồn, truyền tải giá trị văn hóa ấy. Đồng thời, mở ra trải nghiệm du lịch đặc sắc, nơi du khách không chỉ chứng kiến mà còn hòa mình vào nhịp sống và sắc màu văn hóa của bản làng.

Nhóm du khách chụp ảnh lưu niệm cùng người dân và chính quyền địa phương

Chiêm ngưỡng “kho báu” văn hóa trong những ngôi nhà dài

Trong các buôn làng của người Mnông, Ê Đê ở Đắk Lắk vẫn còn nhiều ngôi nhà dài lưu giữ những hiện vật quý giá mà cha ông để lại như trống da trâu, chóe, ghế kpan, cồng chiêng... Các hiện vật này được các gia đình gìn giữ, nâng niu bởi đó không chỉ là gia sản, mà còn là hiện thân của văn hóa, hồn cốt của những tộc người.

Chiếc trống da trâu chỉ sử dụng để báo tin đến buôn làng. (Ảnh: Lê Hường)

Chuyện về món bánh dày của đồng bào Mông ở Cổng trời Mường Lống

Bánh dày của đồng bào Mông ở Mường Lống (xã Mường Lống, tỉnh Nghệ An) đi ra từ truyền thuyết. Và cho đến hôm nay, bánh dày vẫn luôn hiện diện hằng ngày trong đời sống và văn hóa truyền thống của đồng bào ở vùng đất được ví là Cổng trời Mường Lống.

Cổng trời Mường Lống có độ cao 1.500 m so với mực nước biển. (Ảnh: Phạm Tiến)

Xã Mường Lống, tỉnh Nghệ An là nơi sinh sống của gần 6.000 người, trong đó đồng bào Mông chiếm trên 99%. Ở độ cao 1.500 m so với mực nước biển, Mường Lống có nền nhiệt thấp và thay đổi chu kỳ như 4 mùa trong 1 ngày. Có lẽ cũng chính vì địa hình, khí hậu đặc trưng nên văn hóa, ẩm thực của đồng bào Mông nơi đây đậm đà bản sắc.

Nơi "phôi thai" chữ Quốc ngữ

Với những tài liệu lịch sử và di tích để lại, vùng đất Nước Mặn thuộc thôn An Hòa, xã Tuy Phước Bắc (Gia Lai) là nơi được nhiều nhà nghiên cứu công nhận có ảnh hưởng quan trọng, chủ đạo trong giai đoạn phôi thai hình thành chữ Quốc ngữ đầu thế kỷ XVII. Bên cạnh đó, tiểu chủng viện Làng Sông, thôn Quảng Vân, xã Tuy Phước cũng được xem là xưởng in chữ Quốc ngữ đầu tiên.

Di tích Nước Mặn được xem là nơi "phôi thai" chữ Quốc ngữ

“Thổi hồn” vào gốm truyền thống

Sản phẩm gốm của người Mnông nguyên bản màu đen tuyền, không hoa văn, nay được “thổi hồn” bằng các họa tiết như muông thú, cảnh vật thiên nhiên, vật dụng sinh hoạt quen thuộc, gần gũi. Gốm đen được “thổi hồn” sinh động hơn, hấp dẫn hơn, tăng thêm giá trị truyền thống.

Trang trí họa tiết làm cho sản phẩm gốm sinh động, hấp dẫn hơn

Ruộng bậc thang - Tuyệt tác giữa đại ngàn Tuyên Quang

Những ngày này, đến các xã Thông Nguyên, Pờ Ly Ngài, Thàng Tín, Bản Phùng… thuộc tỉnh Tuyên Quang, du khách dễ dàng bắt gặp cảnh núi non hùng vĩ, mây trời bảng lảng và những thửa ruộng bậc thang lúa xanh mướt. Thiên nhiên và cuộc sống nơi đây tạo nên bức tranh đẹp, níu chân người.

Phía Tây Bắc tỉnh Tuyên Quang có địa hình đa dạng, phức tạp và bị chia cắt mạnh, tạo nên bức tranh thiên nhiên ấn tượng. Nơi đây có những dãy núi kỳ vĩ, rừng nguyên sinh bạt ngàn nối tiếp nhau, đan xen cùng những thửa ruộng bậc thang chạy dài tít tắp phủ khắp sườn núi, triền đồi.

Kịch tính những màn rượt đuổi trong giải đua bò của đồng bào Khmer tại chùa Rô

Qua các vòng tranh tài, đôi bò số 21 của ông Thái Bình Nguyên (phường Chi Lăng, tỉnh An Giang) đã xuất sắc đoạt giải Nhất tại Hội đua bò chùa Rô lần thứ 11 năm 2025.

Ngày 31/8, Hội đua bò chùa Rô lần thứ 11, mừng Sene Dolta năm 2025 đã diễn ra tại xã An Cư, tỉnh An Giang. (Trong ảnh: Các đôi bò diễu hành trên đường đua trong Lễ khai mạc)

Về Mường Than đi hội xòe

Cánh đồng Mường Than, tỉnh Lai Châu lâu nay được coi là một trong “tứ đại ruộng bậc thang, cánh đồng lớn” của vùng Tây Bắc. Các xã Than Uyên, Mường Kim, Khoen On, Mường Than đều nằm trong lòng chảo Mường Than này. Nơi đây, sẽ diễn ra nhiều hoạt động đặc sắc trong chương trình Tết Độc lập tỉnh Lai Châu 2025. Trong đó, màn đại xòe với hơn 2.500 người dân và du khách tham gia sẽ là điểm nhấn của Tết Độc lập năm nay.

Màn đại xòe với hơn 2.500 người dân và du khách tham gia sẽ là điểm nhấn của Tết Độc lập năm nay. (Ảnh: Trọng Bảo)

Đám cưới người Nùng Dín và những điều độc đáo

Trong đời sống của người Nùng Dín (một nhóm địa phương của dân tộc Nùng), cưới hỏi không chỉ là chuyện kết duyên đôi lứa, mà còn là nghi lễ đánh dấu sự trưởng thành, là sợi dây gắn kết hạnh phúc và cộng đồng, đồng thời góp phần lưu giữ bản sắc văn hóa dân tộc.

Các xã Thông Nguyên, Hồ Thầu, Nậm Dịch, Tân Tiến, Hoàng Su Phì, Thàng Tín, Bản Máy, Pờ Ly Ngài (trước đây thuộc huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang, nay thuộc tỉnh Tuyên Quang) là nơi cư trú lâu đời của cộng đồng 13 dân tộc. Trong đó, người Nùng chiếm tỷ lệ đông nhất, với trên 38% dân số. Trải qua bao thế hệ, đồng bào Nùng Dín nơi đây không chỉ giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống, mà còn lưu truyền nhiều phong tục độc đáo, đặc biệt là nét đẹp trong cưới hỏi – một nghi lễ thiêng liêng, giàu ý nghĩa gắn kết cộng đồng.

Đàn tính, “đứa con tinh thần” của người Tày Lào Cai

Lào Cai không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa dân gian đặc sắc của các dân tộc thiểu số. Trong đó, đàn tính của đồng bào Tày là một trong những nét văn hóa độc đáo, làm say lòng du khách bởi âm điệu êm dịu, sâu lắng, thể hiện thế giới tâm hồn phong phú và đời sống tinh thần của người Tày.

Tân Lĩnh là xã có đông đồng bào dân tộc Tày sinh sống trên địa bàn tỉnh với nhiều bản sắc văn hóa đặc trưng riêng.

Vấn vương ẩm thực của người Mường ở Trà My

Làng Mường, xã Trà My (TP. Đà Nẵng) là nơi sinh sống của các hộ dân tộc Mường di cư từ miền Bắc vào từ những năm 80 của thế kỷ trước. Ngoài việc tập trung phát triển kinh tế, đồng bào Mường còn chú trọng gìn giữ phong tục tập quán, bản sắc văn hóa, truyền thống, đặc biệt là "bí quyết" chế biến những món ăn dân dã, hấp dẫn phục vụ khách du lịch.

Những ngôi nhà sàn truyền thống của người Mường giữa núi rừng tạo nên khung cảnh rất nên thơ (Ảnh T.N)

Kể chuyện văn hóa qua từng hiện vật cổ

Bộ đàn đá cổ xưa, những bộ cồng, chiêng trăm tuổi, chóe quý và hàng trăm vật dụng sinh hoạt của đồng bào Ê Đê, Mnông, Gia Rai… được ông Y Kiêm Ayun, dân tộc Mnông ở buôn Lê, xã Liên Sơn Lắk, tỉnh Đắk Lắk giữ gìn cẩn thận. Đó không chỉ là kho báu quý giá mà còn chứa đựng những câu chuyện văn hóa lâu đời của các dân tộc thiểu số trên vùng đất cao nguyên.

Chiếc trống da trâu quý hiếm được làm từ thân cây gỗ sao nguyên gốc

“Xứ sở voi” - miền thần thoại Tây Nguyên

“Xứ sở voi” là tên mà nhà sưu tập Võ Minh Luân ở Tp. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk đặt cho khu vườn đang trưng bày hàng nghìn con voi bằng gốm sứ và hiện vật cổ xưa liên quan đến hình tượng voi. Ở đó, hình ảnh con voi xuất hiện sinh động trên nhiều chất liệu khác nhau, từ gốm sứ, gỗ, kim loại đến đá có niên đại cả trăm năm tuổi.

Bức tường bằng hàng nghìn tượng voi

Đến Buôn Ma Thuột thưởng thức ẩm thực của đồng bào Ê Đê

Nằm giữa lòng thành phố Buôn Ma Thuột (nay là phường Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk), buôn Ako Dhông(còn gọi là buôn Cô Thôn) là “viên ngọc xanh” gìn giữ gần như trọn vẹn nét đẹp truyền thống của đồng bào Ê Đê. Đến đây, bên cạnh những ngôi nhà dài, tiếng cồng chiêng ngân vang..., điều níu chân du khách còn là những bữa cơm đậm đà bản sắc - nơi tinh hoa ẩm thực Tây Nguyên hội tụ trong từng món ăn dân dã mà khó quên.

Đồng bào Ê Đê làm cơm đãi khách

Lễ hội cầu đảo Po Dam 2025 - Bản sắc tín ngưỡng Chăm

Cộng đồng Chăm Bàlamôn vừa tổ chức Lễ hội cầu đảo Po Dam 2025 tại Di tích quốc gia Po Dam (xã Liên Hương, Lâm Đồng) với nhiều nghi thức độc đáo, thu hút hàng chục nghìn người dân và du khách.

Nghi thức rước Y trang và Bằng sắc lên tháp Po Dam để hành lễ yuer Yang

Cụm tháp Po Dam, nằm trên sườn núi Ông Xiêm (thôn Lạc Trị, xã Phú Lạc, tỉnh Bình Thuận cũ, nay là xã Liên Hương, tỉnh Lâm Đồng), được xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia năm 1996. Đây là công trình kiến trúc đặc biệt trong tín ngưỡng Chăm, với mặt chính quay hướng Nam.

Cuốn hút ẩm thực người Thái trên đất Tây Nguyên

Đến Tây Nguyên lập nghiệp, cộng đồng dân tộc Thái mang theo nhiều bản sắc văn hóa quý, trong đó có các món ăn đậm hương vị núi rừng Tây Bắc. Ấn tượng là, đã có nhiều đồng bào Thái phát triển món ăn truyền thống của dân tộc mình thành sản phẩm hàng hóa trên đất Tây Nguyên mang lại thu nhập cao.

Mâm cơm với các món ăn truyền thống của người Thái. (Ảnh: Lê Hường)

300 năm trước, người Hoa chợ Lớn đã có súng chữa cháy

Cùng với nhiều nghề truyền thống như thủ công mỹ nghệ, gốm, mộc, kim hoàng, thuốc Bắc, múa lân, võ gia truyền… người Hoa còn mang theo cả súng chữa cháy khi mới đến lập nghiệp ở Chợ Lớn, TP. Hồ Chí Minh cách nay 300 năm.

Bộ súng chữa cháy đúc bằng đồng gồm 6 khẩu súng được trưng bày ngay giữa chánh điện Hội quán Tuệ Thành (còn có tên khác là Chùa Bà Thiên Hậu, Chùa Bà Chợ Lớn, số 710, Nguyễn Trãi, phường Chợ Lớn, TP. Hồ Chí Minh) khiến nhiều du khách liên tưởng đến bộ thập bát binh khí 18 món được thờ tại các đền thánh, đình thần.

Đoàn công tác Sở Dân tộc và Tôn giáo TP. Hồ Chí Minh chụp ảnh lưu niệm phía trước Hội quán Tuệ Thành - Ảnh Duy Chí