Giữ gìn nghề làm khay trầu cau truyền thống của người Khmer

Hơn 20 năm kiên trì giữ nghề làm khay trầu cau truyền thống của người Khmer, không chỉ giúp gia đình ông Lý Được ở tại ấp Phước Thuận, xã Thuận Hòa, Thành phố Cần Thơ có thu nhập trang trải cuộc sống, mà còn góp phần bảo tồn một nét đẹp văn hóa độc đáo của đồng bào Khmer.

Ông Lý Được, xã Thuận Hòa đang đóng những khay đựng trầu cau

Nét đẹp Lễ cúng Trăng, đút cốm dẹp của đồng bào Khmer

Trong khuôn khổ Lễ hội Oóc Om Bóc, khi trăng tròn đầy và sáng nhất, cũng là lúc đồng bào Khmer ở Cần Thơ long trọng tổ chức Lễ cúng Trăng để tưởng nhớ công ơn vị thần mặt trăng đã giúp bảo vệ mùa màng, điều hòa thời tiết, mang lại no ấm cho bà con trong phum, sóc.

Đồng bào Khmer ở Nam Bộ tổ chức Lễ cúng Trăng vào ngày Rằm, trong khuôn khổ Lễ hội Oóc Om Bóc. Ðây là một trong những lễ hội lớn trong năm của đồng bào Khmer.

Nghệ thuật trình diễn trống đôi, một nét văn hóa rất riêng của người Chăm Hroi

Với người Chăm Hroi (nhánh địa phương của dân tộc Chăm) sinh sống ở xã Vân Canh (Gia Lai), múa trống đôi là di sản văn hóa độc đáo. Mỗi khi tiếng trống đôi vang lên là báo hiệu làng sắp có hội. Ở đó, nghệ thuật trình diễn trống đôi đầy cuốn hút sẽ là tâm điểm, giúp không khí lễ hội thêm phần náo nhiệt và gắn kết cộng đồng.

Theo Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Văn Ngọc, gọi là trống đôi (người Chăm Hroi gọi là K’toong Chigrư) vì biểu diễn bao giờ cũng có đôi, diễn tấu mang tính trò chuyện đối đáp cùng nhau. Biểu diễn trống đôi thường kết hợp với cồng ba - chiêng năm và dân ca, dân vũ dân nhạc, tạo nên một tiết mục văn hóa rất riêng của người Chăm Hroi.

Mỗi khi tiếng trống đôi vang lên là báo hiệu làng Chăm Hroi sắp có hội. (Ảnh: T.N)

Hoa mào gà - linh hồn trong Tết cổ truyền của người Cống ở Điện Biên

Tết Hoa mào gà là nghi lễ đặc sắc trong Tết cổ truyền của người Cống ở Nậm Kè, tỉnh Điện Biên. Đây là lễ hội lớn nhất trong năm của dân tộc Cống, đánh dấu kết thúc một năm cũ mở đầu cho một năm mới tốt lành.

Tết Hoa mào gà là nghi lễ đặc sắc trong Tết cổ truyền của người Cống ở Nậm Kè, Điện Biên

Chiếu cói An Xá

Làng An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy (Quảng Bình) không chỉ được biết đến là quê hương của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, mà còn nổi tiếng với nghề sản xuất chiếu cói truyền thống. Nhờ những con người tâm huyết, miệt mài “giữ lửa” cho nghề, trải qua nhiều thăng trầm, nghề chiếu cói làng An Xá vẫn được lưu giữ và phát triển.

Dù công việc đan chiếu thủ công vất vả, thu nhập chẳng là bao, nhiều phụ nữ làng An Xá vẫn tâm huyết “giữ lửa” với nghề. (Ảnh: Trung Hiếu).

Rực rỡ sắc màu của làng nghề chiếu cói

Với lợi thế nằm sát ven biển, làng nghề chiếu cói Phú Tân - một trong những làng nghề truyền thống hàng trăm năm tuổi hiện cư ngụ tại xã Ô Loan (trước đây là xã An Cư, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên; nay thuộc tỉnh Đắk Lắk).

Làng nghề cũng là điểm du lịch trải nghiệm thú vị giữa vùng đồng quê, nơi du khách có thể cảm nhận hương đồng gió nội đặc trưng, ngắm nhịp sống lúc du dương, lúc xào xạc, lúc rộn ràng của những cỗ máy dệt bên bàn tay khéo léo, tinh tế, tạo nên những tấm chiếu truyền thống cung cấp cho cả nước. Đây cũng là điểm đến quen thuộc của nhiều nghệ sĩ, nhiếp ảnh gia và họa sĩ tìm cảm hứng sáng tác.

Trên cánh đồng rộng lớn ở làng Phú Tân, người dân chọn trồng cói để cung cấp nguyên liệu cho nghề dệt chiếu truyền thống

Lễ hội Katê - 1 trong 15 lễ hội lớn nhất tại Việt Nam

Năm nay là năm đầu tiên tỉnh Khánh Hòa tổ chức Lễ hội Katê sau khi sáp nhập với Ninh Thuận. Katê là lễ hội lớn nhất của đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn, diễn ra trong 3 ngày, từ mùng 1 tháng 7 Chăm lịch (năm nay nhằm ngày 20 - 22/10). Đây là dịp đặc biệt trong đời sống tâm linh của người Chăm, tưởng nhớ các vị thần, các vua có công với đất nước, đồng thời cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống an lành, hạnh phúc.

Các vị chức sắc người Chăm tham gia Lễ hội Katê năm 2024. Ảnh: SƠN NGỌC

Phụ nữ Sán Dìu "đánh thức" không gian diễn xướng Soọng cô

Ở Quảng Ninh, làn điệu Soọng cô của người Sán Dìu đang dần lùi vào ký ức, khi nghệ nhân thưa vắng, lớp trẻ ít còn nói tiếng mẹ đẻ. Trước nguy cơ mai một ấy, những người phụ nữ Sán Dìu lặng lẽ đứng lên gìn giữ, truyền dạy và đánh thức không gian diễn xướng, để câu hát dân gian không bị đứt mạch giữa đời sống hôm nay.

Thành viên Câu lạc bộ Soọng cô Dương Huy hào hứng chia sẻ về làn điệu Soọng cô

Nhì à Sloong hao

Sloong hao - làn điệu dân ca ngọt ngào, mộc mạc của người Nùng có lúc tưởng chừng bị lãng quên giữa nhịp sống hiện đại. Nhưng với tâm huyết của Nghệ nhân Ưu tú Mạc Văn Đậu, điệu hát ấy đã hồi sinh mạnh mẽ, lan tỏa khắp vùng quê Biên Sơn đến tận học đường chạm vào trái tim bao thế hệ.

Nghệ nhân Mạc Văn Đậu dạy hát sloong hao cho học sinh Trường THPT Lục Ngạn

Những đôi tay mềm giữ nhịp chiêng ngân

Vượt qua định kiến của những luật tục, những tay chiêng nữ đã làm nên bản sắc văn hóa dân tộc Ba Na, góp phần giữ gìn kho báu của cha ông giữa nhịp điệu thời gian. Nhiều đội chiêng nữ ở Tơ Tung đã “mang chiêng đi đánh xứ người,khiến nhiều người nể phục.

Xã Tơ Tung, tỉnh Gia Lai có nhiều đội cồng chiêng nữ, thường xuyên tham gia tại các lễ hội, Festival

Độc đáo Lễ hội Ruộng bậc thang Miền Đồi

Ngày 25/10, UBND xã Thượng Cốc (Phú Thọ) tổ chức Lễ hội Ruộng bậc thang Miền Đồi năm 2025 với nhiều hoạt động đặc sắc, thu hút được hàng nghìn người dân và du khách tham quan, chiêm ngưỡng vẻ đẹp lúa chín.

Khu vực mâm xôi thực hiện các nghi lễ mừng lúa mới tại lễ hội. Ảnh: TTXVN

Bến nước - một mạch nguồn văn hóa của người Ê Đê

Giữa nhịp sống hiện đại, khi nhiều ngôi nhà đã có giếng khoan và nước sạch dẫn về tận nơi, người Ê Đê ở tỉnh Đắk Lắk vẫn giữ thói quen ra bến nước. Với họ, bến nước không chỉ cung cấp nguồn nước mát lành mà còn là biểu tượng thiêng liêng của buôn làng, nơi nuôi dưỡng tâm hồn bao thế hệ.

Mỗi sáng sớm người già thong dong ra bến nước rửa mặt, rửa tay như một nghi thức chào ngày mới (Ảnh: Lê Hường)

Tắc Xình - sắc màu văn hóa độc đáo của đồng bào Sán Chay Thái Nguyên

Trong kho tàng văn hóa đa dạng, phong phú của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, dân tộc Sán Chay ở tỉnh Thái Nguyên đóng góp một nét văn hóa đặc sắc và độc đáo, đó là điệu múa Tắc Xình.

Các thành viên Câu lạc bộ múa Tắc Xình luyện tập tại thôn, giữ gìn điệu múa truyền thống của người Sán Chay - loại hình nghệ thuật dân gian mộc mạc, không cầu kỳ về âm nhạc nhưng hàm chứa chiều sâu văn hóa và triết lý sống chan hòa với thiên nhiên. (Ảnh: Vân Khánh)

Hội Đua bò Bảy Núi tại An Giang - Dấu ấn văn hóa trong mùa Sene Dolta

Hằng năm, Hội Đua bò Bảy Núi được tổ chức trong dịp lễ Sene Dolta của đồng bào Khmer Nam Bộ. Đây không chỉ là sự kiện mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống dân gian của cư dân làm nông nghiệp lúa nước còn là môn thể thao truyền thống đặc thù của đồng bào Khmer tại tỉnh An Giang, góp phần phát huy bản sắc văn hóa và xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc.

Hội Đua bò Bảy Núi là một sự kiện thể thao - văn hóa độc đáo, quy mô cấp tỉnh, đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. (Trong ảnh: Các đôi bò diễu hành vòng quanh sân trước khi tranh tài tại Hội Đua bò Bảy Núi tranh Cúp Truyền hình An Giang lần thứ 30, năm 2025)

Miền di sản Khmer giữa lòng Bảy Núi

Sau sáp nhập địa giới hành chính (7/2025), xã Ô Lâm, tỉnh An Giang sở hữu 6 Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Với hơn 65% dân số là người Khmer, địa phương đang nỗ lực bảo tồn, truyền dạy và quảng bá các giá trị đặc sắc, biến di sản thành nền tảng phát triển du lịch cộng đồng.

Múa trống Chhay dăm của đồng bào Khmer. Ảnh TL

Bí quyết đào giếng của người Chăm

Dọc miền Trung, vẫn còn nhiều giếng vuông, giếng tròn do người Chăm xây dựng. Trên vùng đất khô hạn, họ tích lũy bí quyết tìm mạch nước ngọt nơi cát ven biển và đồng bằng. Nguồn nước trong mát từ giếng không chỉ phục vụ sinh hoạt mà còn từng là sản vật quý để trao đổi với thương thuyền nước ngoài.

Vị chức sắc người Chăm dùng chén Patil bằng đồng dùng xác định vị trí đào giếng. Ảnh: Wa Praong.

Múa sênh tiền - Nhịp điệu Cao nguyên trắng gọi mời du khách

Múa sênh tiền là một nét văn hóa độc đáo của người Mông ở Bắc Hà, tỉnh Lào Cai, mang âm sắc riêng biệt và giàu giá trị biểu cảm. Từ không gian lễ hội truyền thống, điệu múa đang được bảo tồn, phát huy trong hoạt động du lịch. Những nhịp gậy rộn ràng đã trở thành điểm nhấn văn hóa thu hút du khách đến với Cao nguyên trắng.

Điệu múa sênh tiền của người Mông Bắc Hà đắm lòng du khách.

Sắc màu thổ cẩm Pà Thẻn trên đất Tân Trịnh

Từ lâu, đồng bào Pà Thẻn ở xã Tân Trịnh, tỉnh Tuyên Quang đã lưu giữ cho mình một kho tàng văn hóa đa dạng, phong phú, trong đó nổi bật nhất là nghề dệt thổ cẩm. Không chỉ phản ánh đậm nét đời sống tinh thần, nghề dệt còn là niềm tự hào, là dấu ấn văn hóa đặc trưng mà người Pà Thẻn luôn trân trọng gìn giữ trên mảnh đất này.

Xã Tân Trịnh, tỉnh Tuyên Quang là nơi sinh sống và định cư lâu đời của đồng bào Pà Thẻn. Hiện nay, đồng bào dân tộc Pà Thẻn tại Tân Trịnh có 4.310 nhân khẩu chiếm 39,8% dân số toàn xã.

Cùng với các dân tộc Pu Péo, Bố Y, Cờ Lao, Lô Lô, người Pà Thẻn được xếp vào nhóm dân tộc có khó khăn đặc thù trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang. Chính vì vậy, việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa không chỉ mang ý nghĩa khẳng định cội nguồn, mà còn là nhiệm vụ được chính quyền địa phương quan tâm nhằm góp phần nâng cao đời sống tinh thần, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội cho đồng bào nơi đây.

Minh chứng rõ nét cho nỗ lực gìn giữ nghề truyền thống của người Pà Thẻn ở Tân Trịnh là câu chuyện của chị Tải Thị Mai, Chủ nhiệm Hợp tác xã (HTX) Thổ cẩm Pà Thẻn, thôn My Bắc.

Sinh ra trong gia đình có truyền thống dệt, ngay từ nhỏ chị Mai đã được mẹ và bà truyền dạy từng đường kim, mũi chỉ, để rồi niềm say mê ấy theo chị đến tận hôm nay. Năm 2017, chị Mai đứng ra thành lập HTX Thổ cẩm Pà Thẻn, quy tụ những phụ nữ trong thôn cùng chung niềm yêu nghề.

Đến năm 2018, Hợp tác xã của chị Mai nhận được sự đồng hành từ tổ chức Good Neighbors International (GNI) trong hành trình gìn giữ và phát triển nghề dệt truyền thống. Tổ chức đã hỗ trợ khung dệt, nguyên liệu, đồng thời tạo điều kiện để HTX tham gia các hội chợ, gian hàng trong nước. Nhờ đó, sản phẩm thổ cẩm Pà Thẻn từng bước được người tiêu dùng biết đến và dần khẳng định vị trí trên thị trường.

Năm 2025, sau nhiều năm miệt mài giữ nghề và không ngừng đổi mới, HTX Thổ cẩm Pà Thẻn đã chạm tới một dấu mốc quan trọng, ký kết thành công đơn hàng xuất khẩu chính ngạch đầu tiên sang Hàn Quốc, trị giá gần 100 triệu đồng, gồm 500 túi thơm và 500 túi đựng thẻ ATM.

Đây không chỉ là hợp đồng mang về giá trị kinh tế, mà còn đánh dấu lần đầu tiên sản phẩm thổ cẩm Pà Thẻn vươn ra thị trường quốc tế bằng chính thương hiệu của mình, thay vì phải “đi nhờ” danh nghĩa đơn vị trung gian như trước.

Thành công ấy mở ra cơ hội khẳng định chất lượng, uy tín của sản phẩm thủ công truyền thống, đồng thời khơi dậy niềm tin và niềm tự hào cho cộng đồng dân tộc Pà Thẻn.

“Lần đầu tiên, sản phẩm của chúng tôi được xuất khẩu ra nước ngoài dưới chính tên HTX Thổ cẩm Pà Thẻn. Đó không chỉ là một đơn hàng, mà còn là giấc mơ bao năm nay đã trở thành hiện thực. Sản phẩm nay đã có mặt ở một thị trường quốc tế khó tính, điều mà trước đây chúng tôi chỉ dám nghĩ đến chứ chưa bao giờ dám tin sẽ làm được. Thành công này không chỉ mang lại niềm vui, mà còn là niềm tự hào to lớn, khẳng định rằng nghề dệt thổ cẩm của người Pà Thẻn hoàn toàn có thể vươn xa,” chị Mai xúc động chia sẻ.

Hiện nay, HTX có 15 thành viên, phần lớn là phụ nữ Pà Thẻn. Không chỉ dừng ở việc sản xuất, HTX còn trở thành “ngôi trường nhỏ” khi mở các lớp dạy nghề miễn phí cho các em gái trong xã.

Thông qua từng đường kim, mũi chỉ, các chị, các mẹ mong muốn truyền lại tình yêu với nghề, khơi dậy niềm tự hào dân tộc và trao cho thế hệ trẻ cơ hội tạo sinh kế từ chính nghề truyền thống của cha ông.

Về hướng đi lâu dài, ông Nguyễn Anh Đức, Bí thư Đảng ủy xã Tân Trịnh chia sẻ: “Chúng tôi luôn trăn trở trước nguy cơ nghề dệt truyền thống của đồng bào Pà Thèn bị lãng quên giữa guồng quay hiện đại. Nếu để mất đi, đồng nghĩa với việc mất một phần hồn cốt của người Pà Thẻn. Vì vậy, chúng tôi đang định hướng HTX và bà con tìm lại các nguyên liệu xưa, nhất là những loài cây thân thảo từng được cha ông dùng để nhuộm vải. Khi làm được điều này, sản phẩm không chỉ giữ được vẻ nguyên bản, đậm đà bản sắc, mà còn thân thiện với môi trường, phù hợp với xu thế phát triển bền vững. Tôi tin, từ những tấm vải nhuộm màu cỏ cây, hoa lá nơi núi rừng, người Pà Thẻn sẽ viết tiếp câu chuyện tự hào của dân tộc mình, đồng thời góp phần làm giàu cho quê hương”

Vũ Mừng

Báo ảnh Dân tộc và Phát triển - 15/09/2025

Lưu luyến sắc màu văn hóa Pà Thẻn

Từ nhiều năm qua, Lễ hội nhảy lửa của đồng bào dẫn tộc Pà Thẻn là biểu tượng văn hóa, làm nên niềm tự hào của vùng đất Tân Trịnh, tỉnh Tuyên Quang. Chính quyền và người dân nơi đây đang nỗ lực bảo tồn, truyền tải giá trị văn hóa ấy. Đồng thời, mở ra trải nghiệm du lịch đặc sắc, nơi du khách không chỉ chứng kiến mà còn hòa mình vào nhịp sống và sắc màu văn hóa của bản làng.

Nhóm du khách chụp ảnh lưu niệm cùng người dân và chính quyền địa phương

Chiêm ngưỡng “kho báu” văn hóa trong những ngôi nhà dài

Trong các buôn làng của người Mnông, Ê Đê ở Đắk Lắk vẫn còn nhiều ngôi nhà dài lưu giữ những hiện vật quý giá mà cha ông để lại như trống da trâu, chóe, ghế kpan, cồng chiêng... Các hiện vật này được các gia đình gìn giữ, nâng niu bởi đó không chỉ là gia sản, mà còn là hiện thân của văn hóa, hồn cốt của những tộc người.

Chiếc trống da trâu chỉ sử dụng để báo tin đến buôn làng. (Ảnh: Lê Hường)