Kể chuyện văn hóa qua từng hiện vật cổ

Bộ đàn đá cổ xưa, những bộ cồng, chiêng trăm tuổi, chóe quý và hàng trăm vật dụng sinh hoạt của đồng bào Ê Đê, Mnông, Gia Rai… được ông Y Kiêm Ayun, dân tộc Mnông ở buôn Lê, xã Liên Sơn Lắk, tỉnh Đắk Lắk giữ gìn cẩn thận. Đó không chỉ là kho báu quý giá mà còn chứa đựng những câu chuyện văn hóa lâu đời của các dân tộc thiểu số trên vùng đất cao nguyên.

Chiếc trống da trâu quý hiếm được làm từ thân cây gỗ sao nguyên gốc

“Xứ sở voi” - miền thần thoại Tây Nguyên

“Xứ sở voi” là tên mà nhà sưu tập Võ Minh Luân ở Tp. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk đặt cho khu vườn đang trưng bày hàng nghìn con voi bằng gốm sứ và hiện vật cổ xưa liên quan đến hình tượng voi. Ở đó, hình ảnh con voi xuất hiện sinh động trên nhiều chất liệu khác nhau, từ gốm sứ, gỗ, kim loại đến đá có niên đại cả trăm năm tuổi.

Bức tường bằng hàng nghìn tượng voi

Đến Buôn Ma Thuột thưởng thức ẩm thực của đồng bào Ê Đê

Nằm giữa lòng thành phố Buôn Ma Thuột (nay là phường Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk), buôn Ako Dhông(còn gọi là buôn Cô Thôn) là “viên ngọc xanh” gìn giữ gần như trọn vẹn nét đẹp truyền thống của đồng bào Ê Đê. Đến đây, bên cạnh những ngôi nhà dài, tiếng cồng chiêng ngân vang..., điều níu chân du khách còn là những bữa cơm đậm đà bản sắc - nơi tinh hoa ẩm thực Tây Nguyên hội tụ trong từng món ăn dân dã mà khó quên.

Đồng bào Ê Đê làm cơm đãi khách

Lễ hội cầu đảo Po Dam 2025 - Bản sắc tín ngưỡng Chăm

Cộng đồng Chăm Bàlamôn vừa tổ chức Lễ hội cầu đảo Po Dam 2025 tại Di tích quốc gia Po Dam (xã Liên Hương, Lâm Đồng) với nhiều nghi thức độc đáo, thu hút hàng chục nghìn người dân và du khách.

Nghi thức rước Y trang và Bằng sắc lên tháp Po Dam để hành lễ yuer Yang

Cụm tháp Po Dam, nằm trên sườn núi Ông Xiêm (thôn Lạc Trị, xã Phú Lạc, tỉnh Bình Thuận cũ, nay là xã Liên Hương, tỉnh Lâm Đồng), được xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia năm 1996. Đây là công trình kiến trúc đặc biệt trong tín ngưỡng Chăm, với mặt chính quay hướng Nam.

Cuốn hút ẩm thực người Thái trên đất Tây Nguyên

Đến Tây Nguyên lập nghiệp, cộng đồng dân tộc Thái mang theo nhiều bản sắc văn hóa quý, trong đó có các món ăn đậm hương vị núi rừng Tây Bắc. Ấn tượng là, đã có nhiều đồng bào Thái phát triển món ăn truyền thống của dân tộc mình thành sản phẩm hàng hóa trên đất Tây Nguyên mang lại thu nhập cao.

Mâm cơm với các món ăn truyền thống của người Thái. (Ảnh: Lê Hường)

300 năm trước, người Hoa chợ Lớn đã có súng chữa cháy

Cùng với nhiều nghề truyền thống như thủ công mỹ nghệ, gốm, mộc, kim hoàng, thuốc Bắc, múa lân, võ gia truyền… người Hoa còn mang theo cả súng chữa cháy khi mới đến lập nghiệp ở Chợ Lớn, TP. Hồ Chí Minh cách nay 300 năm.

Bộ súng chữa cháy đúc bằng đồng gồm 6 khẩu súng được trưng bày ngay giữa chánh điện Hội quán Tuệ Thành (còn có tên khác là Chùa Bà Thiên Hậu, Chùa Bà Chợ Lớn, số 710, Nguyễn Trãi, phường Chợ Lớn, TP. Hồ Chí Minh) khiến nhiều du khách liên tưởng đến bộ thập bát binh khí 18 món được thờ tại các đền thánh, đình thần.

Đoàn công tác Sở Dân tộc và Tôn giáo TP. Hồ Chí Minh chụp ảnh lưu niệm phía trước Hội quán Tuệ Thành - Ảnh Duy Chí

Ché - mạch nguồn của ký ức Tây Nguyên

Giữa nắng gió cao nguyên, trong không gian cồng chiêng của Tây Nguyên - Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại đã được UNESCO vinh danh, có một thanh âm trầm lắng mà sâu sắc: Đó là tiếng thì thầm của những chiếc ché rượu cần, mãi in dấu trong đời sống, nghi lễ và ký ức của cộng đồng các dân tộc ở Tây Nguyên.

Người Ê Đê cúng rẫy bằng 1 ché rượu

Vũ trụ trên cây nêu của người Ba Na

Người Ba Na nói riêng và đồng bào các DTTS ở Tây Nguyên nói chung theo tín ngưỡng đa thần, quan niệm vạn vật hữu linh - Mỗi sự vật, hiện tượng đều có thần linh ngự trị và cần được thờ cúng. Từ đó, hình thành nên nếp sống, sinh hoạt văn hóa phong phú, với hệ thống lễ hội gắn liền vòng đời người và chu kỳ canh tác. Trong các lễ hội, cây nêu hiện diện như vật linh thiêng, đóng vai trò kết nối con người với thần linh, biểu đạt khát vọng của người Ba Na về cuộc sống và vũ trụ.

Cây nêu của người Ba Na. (Ảnh: Hồ Anh Tiến)

Búa rèn là tiếng của bản, lửa lò là lửa của tổ tiên để lại

Giữa vùng núi đá khô cằn và hiểm trở của tỉnh Điện Biên, nơi tưởng như chỉ có gió và sương mù bủa vây quanh năm, vẫn có những thanh âm rộn rã của tiếng búa rèn vang vọng từ các bản làng của đồng bào dân tộc Mông. Nghề rèn truyền thống không chỉ là một phương tiện mưu sinh mà còn là biểu tượng văn hóa, là niềm tự hào của người Mông trong hành trình gìn giữ bản sắc giữa vòng xoáy đổi thay của cuộc sống hiện đại.

Người thợ rèn khéo léo thực hiện từng công đoạn để có được một sản phẩm tốt nhất

Khăn piêu kết tinh văn hóa Thái

Chiếc khăn piêu của những cô gái Thái không chỉ là trang phục mà còn là kết tinh của tâm hồn, tình yêu, ký ức và niềm tự hào của dân tộc. Qua từng đường kim, mũi chỉ, khăn piêu kể chuyện đời, chuyện bản làng, và trở thành biểu tượng sống động của văn hóa Thái Tây Bắc - một bản sắc vẫn rạng rỡ, bền bỉ giữa đời sống hôm nay.

Thiếu nữ Thái duyên dáng với chiếc khăn piêu. Ảnh TL

Vẻ đẹp ngôi chùa Khmer hơn 500 năm tuổi dưới bóng sao cổ thụ ở Cần Thơ

Có tuổi đời hơn 500 năm, Chùa Chrôi Tưm Chắs tọa lạc tại phường Mỹ Xuyên, TP. Cần Thơ có hàng trăm cây sao “khủng” đầy bí ẩn. Nơi đây thể hiện đậm nét văn hóa tâm linh của đồng bào Khmer Tây Nam Bộ.

Đại đức Thạch Bênh - trụ trì chùa Chrôi Tưm Chắs, cho biết: Chùa Chrôi Tưm Chắs được xây dựng trên khuôn viên rộng lớn. Tên chùa có nghĩa là hai đường thẳng song song, biểu trưng cho đạo và đời, hoặc mặt trời đồng hành cùng mặt trăng.

Mỹ vị của người Tà Ôi

Đêm vùng cao biên giới A Lưới (TP. Huế), trong bập bùng lửa và nồng nàn men rượu cần, những món mỹ vị của miền cao được các a mế chuẩn bị cứ hút hồn người. Ở đó, cả một thế giới ẩm thực khác lạ bày ra khiến ai cũng háo hức.

Phụ nữ Tà Ôi chế biến món ăn đặc sản địa phương

Nghề dệt thổ cẩm - Nơi gửi gắm tâm tình của người Dao

Nghề dệt thổ cẩm bao năm nay đã gắn liền với cuộc sống người Dao Tiền, xã Tam Kim, tỉnh Cao Bằng. Không chỉ là nghề thủ công truyền thống, những mảnh vải thổ cẩm được dệt bởi bàn tay khéo léo của người Dao còn gửi gắm nhiều nét đẹp trong văn hóa của đồng bào nơi đây.

Đồng bào Dao ở xã Tam Kim ngoài làm nông nghiệp, những lúc nông nhàn, hay lúc lên nương, đi chợ... phụ nữ Dao Tiền lại chăm chỉ quay sợi, xe tơ để dệt vải, thêu thổ cẩm để làm ra những bộ váy áo, nhiều màu sắc, rất đẹp, mang đậm nét đặc trưng

Giữ nếp nhà sàn của đồng bào Tày

Với sự phong phú, đa dạng văn hóa truyền thống của đồng bào Tày ở xã Nghĩa Đô, tỉnh Lào Cai thì nếp nhà sàn truyền thống không chỉ là nơi sinh hoạt hằng ngày mà còn là nơi lưu giữ những nét văn hóa tinh thần được lưu truyền bao đời nay.

Sau vài lần sửa chữa, ngôi nhà sàn của gia đình ông Bóng vẫn giữ được nguyên trạng

Chuyện về những chiếc thuyền độc mộc trăm tuổi của người Mnông

Lướt trên mặt hồ rộng lớn, thuyền độc mộc không chỉ chở những con người mưu sinh, mà còn chở bản sắc văn hóa của cộng đồng người Mnông sống ven hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Tây Nguyên.

Hàng ngày ông Y Chông Bdap vẫn chèo thuyền độc mộc lướt trên hồ Lắk. (Ảnh Lê Hường)

Đền thờ Po Nit: Nơi hồi sinh ký ức Hoàng tộc Chăm giữa đời thường

Đền thờ Po Nit, Di tích lịch sử cấp quốc gia được xếp hạng từ năm 2000, nằm tại thôn Bình Hiếu, xã Bắc Bình, tỉnh Lâm Đồng. Đây là nơi người Chăm địa phương hương khói phụng thờ, hiện do Chủ tịch UBND xã Phan Hiệp (cũ) Hắc Văn Quang Huy làm Trưởng Ban quản lý.

Chức sắc trong Hoàng tộc đang mặc y trang cho tượng Vua Po Nit.

Trước thực trạng di tích bị xuống cấp, theo kiến nghị của Nhân dân địa phương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phê duyệt dự án tu bổ, tôn tạo di tích. Sở VHTT&DL Bình Thuận (cũ) làm chủ đầu tư, tổ chức triển khai công trình từ tháng 12/2024. Sau hơn 3 tháng thi công, công trình được hoàn thành với tổng kinh phí gần 3,3 tỷ đồng, gồm 5 hạng mục: sảnh đón, khu nhà thờ 7 tượng Kut, nhà thờ chính 4 tượng Kut, sân vườn và hệ thống cổng - tường rào.

Làng khoa bảng Quỳnh Đôi làm du lịch

Theo câu ca nổi danh một thời “Bắc Hà có Hành Thiện - Hoan Diễn có Quỳnh Đôi”, chúng tôi về với làng khoa bảng trên đất Nghệ. Từ một vùng đất học sản sinh những ông trạng, ông nghè, làng khoa bảng Quỳnh Đôi hôm nay đang hướng đến tour du lịch “Làng Cá Gỗ - Sau ánh hào quang”.

Quang cảnh làng Quỳnh Đôi nhìn từ trên cao

Theo sử làng, Quỳnh Đôi được hình thành từ năm thứ II Xương Phù (1378). Thuở ấy, cụ Hồ Kha giao cho con trai trưởng là Hồ Hồng cùng với các ông Nguyễn Thạc và Hoàng Khánh cùng nhau đến đây khai cơ, lập làng. Lúc đầu làng có tên là “Thổ Đôi Trang”, đến năm 1528, cụ Hồ Nhân Hy (đời Mạc) đổi tên thành làng Quỳnh Đôi nay là xã Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An.

Quỳnh Đôi, từ thuở lập làng cho đến nay, xứng danh với làng khoa bảng, cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Thử nhẩm tính, từ năm 1378 đến 1918 khi bãi bỏ khoa thi bằng chữ Hán, làng có 734 người đỗ tú tài và cử nhân, 4 Phó bảng, 7 Tiến sĩ, 2 Hoàng Giáp và 1 Thám hoa. Còn từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến nay, theo thống kê chưa đầy đủ, toàn xã Quỳnh Đôi có trên 52 thạc sĩ, 55 tiến sĩ, 16 phó giáo sư, 5 giáo sư, 3 viện sĩ khoa học quốc tế.

Hầm Hô - Viên ngọc xanh giữa lòng đất võ!

Giữa lòng huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định - nơi sinh ra người Anh hùng áo vải cờ đào Nguyễn Huệ có một vùng đất được thiên nhiên ưu ái ban tặng vẻ đẹp hiếm có: Hầm Hô. Đây không chỉ là một thắng cảnh nổi bật trên bản đồ du lịch Bình Định mà còn là nơi kết tụ của lịch sử, truyền thuyết và hào khí dân tộc. Từ vẻ đẹp của sông nước đá núi đến những câu chuyện tình yêu, nghĩa khí lẫm liệt của thời Tây Sơn hiển hách, Hầm Hô hiện lên như một sử thi vừa tráng lệ vừa nên thơ.

Bến đò trong Khu du lịch Hầm Hô

Thổ cẩm kể chuyện bản làng

Nghề thêu thổ cẩm của người Dao Thanh Y ở Quảng Ninh không chỉ là di sản văn hóa truyền thống mà còn đang mở ra hướng đi mới cho phát triển du lịch cộng đồng. Từ những bản làng như Bằng Cả (TP Hạ Long) đến Khe Sú (TP Uông Bí), nghề thêu đang từng bước hồi sinh, trở thành sản phẩm văn hóa, du lịch mang dấu ấn riêng của vùng cao.

Nghề thêu thổ cẩm không chỉ là di sản văn hóa truyền thống mà còn đang mở ra hướng đi mới cho phát triển du lịch cộng đồng

Về Tuy Hòa thưởng thức món chả ram dông

Dông cát là một loài bò sát sống chủ yếu trên những triền cát nóng dọc ven biển miền Trung, đặc biệt nhiều ở Phú Yên, Ninh Thuận và Bình Thuận. Loài vật này có thân hình nhỏ nhắn, da màu nâu nhạt, điểm xuyến những hình đốm tròn màu đen và cam, thường sống trong các hang cát tự đào. Dông cát có giá trị dinh dưỡng cao, được ví như “gà đồng” của vùng Duyên hải.

Con dông sống trên cát

Ở thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên, dông cát không chỉ là một nguyên liệu ẩm thực mà còn là nguồn thu nhập quan trọng của nhiều người dân. Từ những bãi cát ven biển, người dân địa phương sử dụng các phương pháp bắt dông như đào hang, đặt bẫy hoặc dùng cần câu chuyên dụng. Qua hết tháng Giêng, tiết trời vào mùa nắng nóng, con dông bắt đầu ra khỏi hang để kiếm ăn, các “thợ săn dông” bắt đầu ra quân, và đó cũng là lúc các quán ăn ở Tuy Hòa rộn ràng chuẩn bị nguyên liệu cho món chả ram dông.