Một thế kỷ sự kiện "Tiếng bom Sa Diện"

“Tiếng bom Sa Diện” là sự kiện nhà cách mạng Phạm Hồng Thái dùng tạc đạn mưu sát viên Toàn quyền Pháp ở Đông Dương Merlin và dũng cảm hy sinh tại Sa Diện, Quảng Châu (Trung Quốc) cách nay 100 năm (1924 - 2024).

Phạm Hồng Thái (1895 - 1924), tên khai sinh là Phạm Thành Tích, quê ở Nghệ An, là con quan Huấn đạo Phạm Thành Mỹ. Khoảng cuối năm 1918, ông cùng với một nhóm thanh niên có tâm huyết theo Vương Thúc Oánh (thành viên Việt Nam Quang phục Hội) vượt biên qua Xiêm (Thái Lan), rồi sang Quảng Châu.

Tượng liệt sĩ Phạm Hồng Thái trong khuôn viên Trường THPT Phạm Hồng Thái (Hà Nội). ẢNH: LHK

Sự tích cá trắng đầu suối N'Drung ở Đắk Nông

Câu chuyện kể về sự tích loài cá trắng suối ở Đắk Nông. Đồng thời, kể về nguồn gốc một số con suối trên địa bàn tỉnh.

Dòng suối Rlong Ra bắt nguồn từ một đồi núi, ngày nay thuộc quốc lộ 14, gần UBND huyện Đắk Song, tỉnh Đắk Nông. Dòng suối Rlong Ra gặp suối Đắk Pri, Đắk Sôr, chảy xuống sông Krong. Sông Krông K’nô (sông chồng) gặp sông Krông Ana (sông mẹ) cùng chạy xuống sông Mê Kông. Sông Mê Kông cùng nhiều con suối thành dòng sông Cửu Long. Sông Cửu Long chia làm chín ngả cùng chảy xuống biển cả. Phía mặt trời mọc UBND huyện Đắk Song (bây giờ) là suối Đắk N’drung. Con suối Đắk N’drung bắt nguồn từ huyện Tuy Đức thuộc tỉnh Đắk Nông. Suối Đắk N’drung chảy xuống Đắk R’tíh, suối Đắk R’tíh chảy xuống Đắk Dơng - Đồng Nai, rồi chảy xuống biển cả.

Cá trắng ở đầu suối Đắk N'drung

Cầu Sông Thương - nơi ghi dấu nhiều chiến công

Để thực hiện khai thác thuộc địa, từ năm 1889, thực dân Pháp tiến hành xây dựng tuyến đường sắt Phủ Lạng Thương tới Lạng Sơn, đến tháng 12/1894 thì hoàn thành. Cầu Phủ Lạng Thương còn gọi là cầu Sông Thương được xây dựng trong khoảng thời gian này và đã trở thành biểu tượng, nhân chứng lịch sử gắn liền với người dân Bắc Giang trong các cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, giai đoạn 1945-1954, Phủ Lạng Thương (nay là TP Bắc Giang) đã thực hiện tốt chủ trương “tiêu thổ kháng chiến”, cùng các địa phương trong cả nước tiến hành cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện tiến tới thắng lợi. Sau 9 năm kháng chiến, thực dân Pháp để lại hậu quả nặng nề cho đất nước ta.

Cầu Sông Thương. Ảnh tư liệu.

Chuyện xưa ờ làng cổ Long Tuyền

Làng Long Tuyền cổ (nay thuộc quận Bình Thủy, TP Cần Thơ) là địa phương đặc biệt ở ĐBSCL bởi nơi đây tập trung đến 7 Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp quốc gia: Đình Bình Thủy, Chùa Nam Nhã, Chùa Hội Linh, Mộ Thủ Khoa Bùi Hữu Nghĩa, Di tích An Nam Cộng Sản Đảng, Chùa Long Quang, Nhà cổ họ Dương. Miệt vườn trù phú và giàu truyền thống này còn lưu giữ nhiều câu chuyện và dấu tích thời mở đất lập làng.

Làng cổ

Làng cổ Long Tuyền được hình thành từ khá xa xưa, vị trí ở trung lưu, phía Tây, hữu ngạn sông Hậu, cách đầu nguồn sông Hậu chừng 140km đường chim bay. Nơi đây, thuở ấy còn rất hoang dã, rừng rậm, bàu lung, lau sậy ngút ngàn, hoang vắng bóng người.

Lễ rước linh vị Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa. Ảnh: DUY KHÔI

Giá trị lịch sử của chùa Nam Nhã

Chùa Nam Nhã hay Nam Nhã đường, tên đầy đủ là Nam Nhã Phật đường, tọa lạc tại số 612 đường Cách mạng Tháng 8, phường Bùi Hữu Nghĩa, quận Bình Thủy, TP Cần Thơ. Đây không chỉ là nơi sinh hoạt tôn giáo của các tín đồ theo đạo Minh Sư, mà còn là cơ sở hoạt động cách mạng của các phong trào yêu nước ở Cần Thơ nói riêng, Nam Bộ nói chung vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX.

Nam Nhã Phật Đường nằm bên dòng sông Bình Thủy. Ảnh: DUY KHÔI

Người lập chùa Nam Nhã là ông Nguyễn Giác Nguyên (1850-1919), bí danh Nguyễn Phương Thảo, đạo danh Long Khê đạo nhân, đạo hiệu Nguyễn Đạo Cơ. Ông là học trò của cụ Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa, là thầy quy y của ông Bùi Hữu Sanh (con trai của cụ Bùi) và là anh vợ của ông Nguyễn Doãn Cung - người đã góp tài vật chủ yếu xây dựng chùa Nam Nhã.

Di tích Khuổi Nọi

Điểm di tích Khuổi Nọi, thuộc thôn Vũ Lâm, xã Vũ Lễ, cách trung tâm huyện Bắc Sơn khoảng 33 km về phía Bắc.

Cùng với phong trào yêu nước của nhân dân cả nước dưới sự lãnh đạo của lãnh tụ Nguyên Ái Quốc và sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, ngày 27/9/1940, quân và dân Bắc Sơn đã đứng lên đập tan bộ máy cai trị của thực dân Pháp, giành chính quyền về tay nhân dân, làm nên cuộc Khởi nghĩa Bắc Sơn – cuộc khởi nghĩa vũ trang đầu tiên do Đảng lãnh đạo đi vào lịch sử vẻ vang của dân tộc.

Tuy nhiên do kế hoạch khởi nghĩa chưa đề cập đến thành lập chính quyền mới, vấn đề giữ chính quyền chưa được bàn tới. Chính vì vậy, chúng ta nhanh chóng bị địch quay lại đàn áp và phong trào cách mạng của chúng ta phải nhanh chóng rút vào hoạt động bí mật.

Di tích đèo Tam Canh

Nằm trên trục đường quốc lộ 1B (nối giữa huyện Bình Gia và huyện Bắc Sơn), thuộc địa phận xã Long Đống, chiều dài gần 4 km, độ cao trung bình 450 – 480m, bao quanh là các dãy núi đá vôi có độ cao trung bình 550 – 650 m so với mặt nước biển và cây xanh bao phủ. Hiện nay, tại đỉnh đèo Tam Canh đã được lựa chọn làm địa điểm xây dựng biểu tượng Khởi nghĩa Bắc Sơn và 01 nhà bia ghi dấu sự kiện với tổng diện tích khuôn viên khoảng 120 m².

Hiện nay, các di vật, tài liệu hiện vật liên quan đến khu di tích đang được lưu giữ, bảo quản và trưng bày tại Bảo tàng Bắc Sơn và Nhà trưng bày truyền thống trường Vũ Lăng, với tổng số 138 hiện vật, gồm: 127 hiện vật gốc, 11 hiện vật phục chế.

Di tích đèo Tam Canh

Sự tích núi Gà Rừng

Nguời ta đặt tên núi Gà Rừng vì núi là ổ của gà rừng. Một dãy núi theo hướng Bắc - Nam. Nâm Nung, Nâm Jang rồi đến núi Gà Rừng. Núi Gà Rừng hiện thuộc xã Nâm N’Jang, huyện Đắk Song (Đắk Nông).

Ngày xưa ở trên núi Gà Rừng này là nơi loại gà rừng làm ổ, đẻ trứng, là nơi các loại chim đẻ trứng. Con nai, con lợn, con khỉ, chim công cũng tập trung làm ổ đẻ trứng, đẻ con.

Ngày xưa ở trên núi này có nhiều cây chuối, cây mía, cây dứa, cây chôm chôm, cây nhãn, có đầy ổ trứng chim, trứng gà rừng, nhưng người chỉ được ăn tại chỗ, không được mang về nhà. Người mang quả hoặc trứng chim về theo là không về bon được. Nếu người mang theo trái cây, trứng chim, trứng gà rừng là thần khiến cho đi lạc, làm cho người đó không biết hướng về bon. Nếu gặp trường hợp đi lạc, người đó phải trả lại trái cây, trứng chim, trứng gà rừng để lại chỗ cũ, chừng đó mới biết hướng về bon.

Thiêng liêng mảnh đất Long Khốt!

Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Long Khốt là điểm trọng yếu chiến lược, nằm án ngữ trên tuyến đường hành lang biên giới Việt Nam - Campuchia, rất thuận tiện cho ta trong việc chuẩn bị quân lực tấn công địch ở biên giới và thông qua tuyến hành lang này dễ dàng vận chuyển quân lực, nhu yếu phẩm về chiến trường Đồng Tháp Mười, Long An,...

Giai đoạn 1958-1975, chính quyền Sài Gòn đặt quân lỵ Tuyên Bình tại xã Thái Bình Trung và chi khu tại khu vực Long Khốt. Đây được xem là “pháo đài chống cộng vùng biên giới” của địch. Về phía ta, Sư đoàn 5 được Quân ủy, Bộ Chỉ huy Miền giao nhiệm vụ tiêu diệt chi khu Long Khốt, tạo điều kiện thúc đẩy phong trào quần chúng nổi dậy để mở rộng vùng giải phóng. Trung đoàn 174 phối hợp các đơn vị cùng Sư đoàn 5 bắt đầu tấn công chi khu Long Khốt. Từ ngày 09 đến 16/6/1972, phía ta chiếm được trận địa nhưng cũng bị tổn thất lớn.

Sự tích hồ Ba Bể

Tác phẩm đạt giải Nhất Cuộc thi sáng tác, sưu tầm các câu chuyện hay gắn liền với di tích, danh lam thắng cảnh của tỉnh Bắc Kạn do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Kạn tổ chức.

Ngày xưa, xứ này gọi là Nam Môn. Làng mạc trù phú, những cánh đồng màu mỡ chạy dài theo ven sông, những vườn cây trái cây trái tốt tươi và những đồng cỏ xanh tươi, hàng đàn trâu, bò béo như những quả sim chín nhởn nhơ gặm cỏ. Những tưởng ở đó sẽ là cuộc sống bình yên, no đủ nhưng, trái lại vẫn có kẻ giàu, người nghèo, người lương thiện và kẻ gian tham...

Khi đó, Tam giới, là Thuỷ cung của Long Vương, Ngọc Hoàng trên trời cao và trần gian của loài người đều có thể giao tiếp với được nhau... Vào các dịp hội làng, người của Thuỷ cung có thể lên thăm thú, tham gia vui chơi cùng loài người. Đông vui, sôi nổi nhất là những trận chọi bò. Luật chơi là bên thắng được hưởng số tiền cá cược cộng với con bò thua cuộc. Do có ưu thế về đồng cỏ, có giống bò to khoẻ được chọn lọc từ đời trước, lại có gã Lý Bạch một kẻ thông thái, lắm mưu mẹo mách nước, chúa làng Nam Môn đã cho vực những con bò to khoẻ, hung dữ nhất để thi chọi nên năm nào Nam Môn cũng được cuộc. Thế là bằng tiền thưởng và thịt của các con bò thua cuộc nên cả làng đều hả hê say sưa trong tiệc tùng, hội hè...Phần còn lại chia nhau... Tất nhiên, Chúa làng và những kẻ có máu mặt phải được phần hơn cả. Quen ăn, khi thiếu, chúng thường bày cách ăn trộm trâu, bò làng khác, để tạo hiện trường giả, chúng kéo con vật đi giật lùi khiến gia chủ không căn cứ dấu vết mà truy tìm...

Sự tích hồ Ba Bể. Minh hoạ: Quang Duy

Lũy Thầy ở Quảng Bình “có cánh cũng không thể vượt qua“

Với lợi thế tự nhiên và cách xây dựng khoa học, Lũy Thầy gần như bịt kín các lối ra vào Đàng Trong và hoàn toàn khống chế các mũi tấn công khi có chiến sự xảy ra...

Được nhà quân sự Đào Duy Từ chỉ huy xây dựng theo lệnh chúa Nguyễn nhằm mục đích bảo vệ Đàng Trong khỏi các cuộc tấn công của chúa Trịnh ở Quảng Bình, Lũy Thầy hay Lũy Nhật Lệ là một công trình quân sự nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam. 

Đăk Pek - miền “đất lửa” một thời

Đã nhiều năm trôi qua, Di tích lịch sử Chiến thắng Đăk Pek (huyện Đăk Glei) - chứng tích về tinh thần yêu nước, bất khuất của quân và dân ta - trở thành niềm tự hào của người dân địa phương và cả nước trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Dù đã đến với Di tích lịch sử Chiến thắng Đăk Pek nhiều lần, tuy nhiên, trước đây tôi chưa có cơ hội được tìm hiểu cặn kẽ về những thông tin lịch sử, quá trình đấu tranh của quân và dân ta. Thật may mắn khi vào cuối năm 2023, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức Hội thảo khoa học thông qua hồ sơ Di tích lịch sử Chiến thắng Đăk Pek (huyện Đăk Glei) đề nghị xếp hạng cấp quốc gia. Được tham gia Hội thảo này, tôi có dịp tiếp cận những thông tin xác thực nhất về Di tích lịch sử Chiến thắng Đăk Pek. Đồng thời, tôi được gặp gỡ nhân chứng lịch sử - những người trực tiếp tham gia vào trận đánh hào hùng, giành thắng lợi vẻ vang, góp phần vào giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Trao đổi, chia sẻ những thông tin về cuộc chiến tại Đăk Pek. Ảnh: T.T

Chuyện về quả trứng khổng lồ làm nên điều kỳ diệu ở Đà Nẵng

Vào thời xa xưa, có một cụ già sống một mình trong một túp lều con trên bãi biển vắng, nơi ngày nay được biết đến với tên gọi bãi biển Non Nước...

Nằm ở phường Hòa Hải, quận Ngũ Hành Sơn, thắng cảnh Ngũ Hành Sơn hay núi Non Nước được coi là đệ nhất danh thắng của thành phố lớn nhất miền Trung. Phía sau địa danh này có nhiều câu chuyện huyền thoại được lưu truyền của rất nhiều thế hệ

Giải mã bí mật phong thủy của nhà thờ đá Phát Diệm

Có thể khẳng định nhà thờ Phát Diệm là một công trình mang sự giao thoa văn hóa Đông – Tây đậm nét. Trong đó, nét Á Đông không chỉ thể hiện qua chi tiết kiến trúc mà còn ở yếu tố phong thủy đặc sắc.

Tọa lạc tại thị trấn Phát Diệm, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình, nhà thờ đá Phát Diệm được xây dựng từ năm 1875-1898, là một nhà thờ đẹp và độc đáo bậc nhất Việt Nam. Đây cũng được coi là nhà thờ Thiên Chúa mang đậm nét nhất về quan niệm phong thủy của người Việt

Trước hết, yếu tố phong thủy của nhà thờ này nằm ở hướng xây dựng. Các kiến trúc sư phương Tây thường ưu tiên chọn trục Ðông - Tây để xây dựng thánh đường. Riêng ở nhà thờ Phát Diệm, trục Nam – Bắc lại là hướng chính, không tuân theo nghiêm lệ của truyền thống kiến trúc nhà thờ phương Tây.

Xét về mặt Dịch lý phương Đông, phương Nam được coi là hướng của các bậc đế vương, tượng trưng cho danh dự, trí tuệ, quyền lực, sự hưng thịnh. Có lẽ những người xây nhà thờ Phát Diệm đã lựa chọn hướng đắc địa nhất về phong thủy này để tôn vinh Thiên Chúa theo cách thức đậm chất bản địa.

Án ngữ trước nhà thờ Phát Diệm là một hồ nước, diện tích khoảng 400 m². Nằm giữa hồ là một hòn đảo nhỏ, rộng khoảng 40 m², phía trên đặt tượng chúa Jesus. Hồ nước này là đặc điểm “lạ” trong kiến trúc nhà thờ phương Tây, nhưng lại rất quen thuộc trong ứng dụng phong thủy ở Việt Nam.

Theo quan niệm phong thủy, hồ nước là một trong những yếu tố tạo nên sinh khí và mang lại may mắn cho những người cư ngụ trong công trình. Hồ nước thường được đặt trước nhà nhằm cân bằng năng lượng, tạo ra không gian yên tĩnh, thư giãn và thu hút tài vận

Đa số các công trình trong quần thể kiến trúc nhà thờ Phát Diệm được bố trí trải dài theo một trục chính và đối xứng qua trục, tuân theo những quy luật bố trí rất phổ biến trong mặt bằng các kiến trúc tôn giáo truyền thống

Lối bố trí này thể hiện sự tương đồng rất rõ nét với Kinh thành Huế, nơi các công trình quan trọng nhất nằm dọc theo trục "thần đạo", các công trình khác đối xứng hai bên.

Về hình dạng mặt bằng, các cổng cùng các nhà nguyện trong khuôn viên nhà thờ tạo thành ba vạch ngang hợp với vạch sổ dọc là nhà thờ lớn ở trung tâm, tạo thành một chữ “Vương”, nghĩa là “Vua” theo Hán tự

Mặt trước nhà thờ Phát Diệm có một trục đường đâm thẳng vào. Đây là điểm kiêng kỵ theo quan niệm phong thủy phương Đông. Để hóa giải điều này, trục chính của quần thể kiến trúc đã được đặt lệch một chút so với trục đường lộ.

Các kiến trúc sư còn cho đào một ao hồ lớn, khiến cho lối vào chính được chuyển sang hai cạnh bên của nhà thờ theo cách xử lý phong thủy của đa số các các công trình kiến trúc truyền thống

Tựu chung, có thể khẳng định nhà thờ Phát Diệm là một công trình mang sự giao thoa văn hóa Đông – Tây đậm nét. Trong đó, nét Á Đông không chỉ thể hiện qua chi tiết kiến trúc mà còn ở yếu tố phong thủy đặc sắc. (Bài có tham khảo tài liệu "Khái quát chung về lịch sử và sự ra đời của nhà thờ Phát Diệm")

Quốc Lê

Kienthuc.net - 24/12/2023

Những địa điểm thấm đẫm huyền thoại ở thành Cổ Loa

Mang nhiều yếu tố kỳ ảo, truyền thuyết về thành Cổ Loa đã in dấu trong tâm thức của người Việt suốt nhiều thế hệ. Ngày nay, dấu tích của truyền thuyết này vẫn còn hiện diện tại nhiều địa điểm khác nhau ở tòa thành huyền thoại.

1. Bao quanh di tích Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội), những đoạn tường thành bằng đất là dấu tích trực quan nhất về thành Cổ Loa xưa. Theo truyền thuyết, tòa thành này có 9 vòng xoáy trôn ốc, là một cấu trúc phòng thủ cực kỳ hiệu quả. Quân Triệu Đà đã nhiều lần vây hãm nhưng không thể chiếm thành.

Dấu tích Hội thề Lũng Nhai trên đất Ngọc Phụng

Vào cuối thế kỷ XIV, nhà Minh tiến đánh chiếm nước Đại Ngu, nhằm biến nước ta trở thành quận, huyện như thời Bắc thuộc trước đó. Nhiều cuộc nổi dậy chống Minh đều đã bị dẹp một cách tàn khốc. Một lớp nhân tài nổi lên chống giặc Minh bị tiêu diệt hoặc bị vô hiệu hóa. Một số cuộc khởi nghĩa chống Minh vẫn hoạt động nhưng nhỏ lẻ và không có khả năng mở rộng.

Di tích lịch sử - văn hóa và danh thắng Hội thề Lũng Nhai tại làng Mé, xã Ngọc Phụng.

Trong bối cảnh đó, vào đầu tháng 3 năm Bính Thân 1416, Lê Lợi cùng 18 vị hào kiệt thân thiết nhất, gồm: Lê Lai, Lê Thận, Lê Văn An, Lê Văn Linh, Trịnh Khả, Trương Lôi, Lê Liễu, Bùi Quốc Hưng, Lê Ninh, Lê Hiểm, Vũ Uy, Nguyễn Trãi, Đinh Liệt, Lê Nhân Chú, Lê Bồi, Lê Lý, Đinh Lan, Trương Chiến đã cùng nhau đến làng Lũng Nhai (tức Lũng Mi, tên nôm là làng Mé - nay thuộc xã Ngọc Phụng, huyện Thường Xuân) làm lễ tế cáo trời đất, kết nghĩa anh em, cùng nhau cắt máu ăn thề sống chết vì sự nghiệp đánh đuổi giặc Minh. Các nhà nghiên cứu lịch sử gọi sự kiện này là Hội thề Lũng Nhai.

Người thôn nữ và mối duyên với anh hùng Lê Lợi

Để có một chiến thắng Lam Sơn, chấm dứt những tội ác bạo tàn, dã man của giặc Minh... "Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn/ Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ/ Nặng nề những nỗi phu phen/ Tan tác cả nghề canh cửi” (Bình Ngô đại cáo), lập nên vương triều Hậu Lê dài nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam, là biết bao sự đóng góp sức người, sức của, trong đó không thể thiếu vai trò của những người phụ nữ. Hoàng phi Trinh liệt tôn thần Lê Thị Ngọc Ân là một trong những trường hợp như vậy.

Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh đền thờ Bà Am (thôn Hội Hiền, xã Tây Hồ, huyện Thọ Xuân). Ảnh: Chi Anh

Lịch sử bi tráng phía sau lăng Tam công Đại vương ở Bắc Ninh

Theo như thần phả, thần tích còn truyền lại thì cả ba vị Tam công Đại vương cùng sinh ngày 15/8/137 TCN (Giáp Thìn), cùng mất ngày mùng 2/12/112 TCN (Kỷ Tỵ).

Ngay dưới chân đê sông Đuống, thuộc địa phận làng Đồng Đoài, xã Đại Đồng Thành, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, lăng Tam công Đại vương là nơi thờ phụng ba vị nhân thần được tôn làm thành hoàng của ba làng Đồng Đông, Đồng Đoài và Đồng Văn xưa.

"Công tác cán bộ" Quảng Nam thời Minh Mạng

Triều Minh Mạng phân hạng địa phương để phân bổ quan lại và xử ý rất nghiêm quan lại vi phạm. Việc sử dụng, quản lý quan lại dưới thời Minh Mạng là bài học còn ý nghĩa đến ngày nay.

Nhà Nguyễn rất coi trọng cửa biển Đà Nẵng nên phái thêm nhiều quan viên đến coi giữ. Ảnh: T.L

Truyền thuyết đẫm nước mắt về mối tình bi thảm trên đèo Ô Quy Hồ

Đằng sau khung cảnh gây choáng ngợp của con đèo nổi tiếng này là một truyền thuyết được kể lại qua nhiều đời về mối tình buồn thảm giữa chàng trai Ô Quy Hồ và con gái Ngọc Hoàng Thượng Đế.

Nằm trên quốc lộ 4D ở vùng giáp ranh giữa hai tỉnh Lào Cai và Lai Châu, đèo Ô Quy Hồ là cung đường đèo dài, hiểm trở và hùng vĩ bậc nhất miền Bắc Việt Nam.