Sông Buông ở Đồng Nai

Sông Đồng Nai là con sông dài nhất hoàn toàn chảy trong nội địa nước Việt Nam. Vậy còn con sông dài nhất hoàn toàn chảy trong nội địa tỉnh Đồng Nai là con sông nào?

Ắt hẳn trong quá khứ con sông này từng giữ vị trí quan trọng, vì nó được nhắc đến trong cả 2 bộ địa chí lớn của triều Nguyễn là Gia Định thành thông chí và Đại Nam nhất thống chí. Trong hai bộ sách trên con sông này được nhắc đến với tên là Bối Diệp giang. Bối Diệp nghĩa là lá buông. Đặt tên như vậy vì hai bên bờ sông có nhiều lá buông.

Một đoạn yên ả trên sông Buông. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Ơ đâu rồi cáp treo núi Bà Rá?

Trong một bài viết liệt kê các hệ thống cáp treo tại Việt Nam, tui có thiếu sót khá lớn là quên kể đến cáp treo núi Bà Rá ở Bình Phước (cũ). Thông tin về cáp treo núi Bà Rá như sau:

Cáp treo núi Bà Rá được khởi công xây dựng tháng 6/2008 với tổng số vốn đầu tư khoảng 80 tỷ đồng, đưa vào sử dụng năm 2010. Tuyến cáp treo này có chiều dài 2.063 mét. Hệ thống cabin có 32 chiếc, chia làm 8 nhóm với 6 chỗ ngồi một cabin. Thời gian cho một hành trình từ ga đầu tiên dưới chân núi đến ga cuối trên đỉnh núi là 12 phút.

Cáp treo núi Bà Rá. Ảnh: Vietnam Tourism

Bà Rá có bà con với Bà Đen không?

 3 ngọn núi cao nhất miền Nam là:

1. Núi Bà Đen, cao 986 met, ở Tây Ninh
2. Núi Chứa Chan, cao 837 met, ở Đồng Nai
3. Núi Bà Rá, cao 723 met, ở Bình Phước

Kể từ tháng 7/2025, khi Bình Phước sáp nhập với Đồng Nai thì Đồng Nai sở hữu cả 2 ngọn núi cao thứ nhì và thứ ba của miền Nam. Thôi kệ, nhường huy chương vàng cho Tây Ninh, Đồng Nai ẵm huy chượng bạc và đồng cũng được. Hi hi.

Núi Bà Rá

Chuyện trò bên gốc bòn bon - Bòn bon Long Khánh

Từ hồi tui còn nhỏ xíu xìu xiu ở Long Khánh đã từng biết đến trái bòn bon rồi. Không biết bòn bon đó xuất xứ từ đâu, chỉ biết là ở Long Khánh chỉ nổi tiếng nhiều chôm chôm, cà phê chớ không hề có nhiều bòn bon.

Rất nhiều năm sau, tui về Long Khánh vô vườn trái cây của người thân, bạn bè chơi, rất ngạc nhiên khi thấy hầu như vườn nào cũng có trồng bòn bon, thậm chí bòn bon còn nhiều hơn chôm chôm.

Chuyện trò bên gốc bòn bon - Trái cây vương giả

Về Long Khánh vô rẫy của bạn tui tha hồ leo cây hái trái bòn bon, được ăn thoải mái. Ấy nhưng bòn bon đã từng là loại trái cây quý dùng để tiến vua đó nghen!

Trái bòn bon, lòn bon hay loòng boong, còn có tên rất quý phái là nam trân. Nam trân nghĩa là sản vật quý giá của phương Nam, đó là tên mà vua nhà Nguyễn đã ban tặng cho trái bòn bon.

Cây và trái nam trân (bòn bon)

Chuyện trò bên gốc bòn bon - Khúc hát bòn bon

Mùa mưa năm nay ngẫu nhiên mà tui cùng bạn bè nhiều lần về Long Khánh thăm rẫy của những người bạn thân thương ngày xưa nay vẫn còn ở đó. Và dù lần nào, ở rẫy nào cũng có những gốc bòn bon vào mùa, lúc lỉu trái.

Bên gốc bòn bon, mình nói chuyện bòn bon.

Ai đó nhắc rằng có câu vè ngày xưa con nit thường nghêu ngao là: Bòn bon, sô cô la, sữa hột gà, dầu cù là Mac Phsu. Ý, hổng phải đâu nha, bòn bon đây là kẹo bòn bon, một loại kẹo tròn tròn như viên bi. Chữ bòn bon này xuất xứ từ tiếng Pháp bonbon nghĩa là kẹo. Cả câu kể tên những thứ ngoại nhập (bòn bon, sô cô la, dầu cù là Mac Phsu) hoặc thức uống "quý tộc" (sữa hột gà), còn trái bòn bon là một thứ trái cây  mộc mạc, quê mùa đâu có đứng chung ở đó.

Biển ở Đồng Nai

Bây giờ Đồng Nai không có biển, nhưng đã một thời Đồng Nai có biển, thậm chí biển rất nhiều nữa kìa.

Sau 30/4/75, 3 tỉnh Biên Hòa, Long Khánh, Phước Tuy nhập lại thành Đồng Nai, Mà Phước Tuy chính là tỉnh có toàn bộ Vũng Tàu (không có Côn Đảo). Đồng Nai có biển từ thời đó.

Biển Hồ Cốc, xưa kia thuộc huyện Xuyên Mộc, tỉnh Đồng Nai, một thời là... cửa ngõ vượt biên. Sau này huyện Xuyên Mộc thuộc Bà Rịa - Vũng Tàu. Bây giờ thuộc TP Hồ Chí Minh. Ảnh: Phạm Hoài Nhân.

Bờ biển ngắn nhất Việt Nam

Trong 13 tỉnh thành Việt Nam không có đường bờ biển thì đến 11 ở miền Bắc. Dễ hiểu thôi, vì bản đồ miền Bắc có dạng quả trám nên các tỉnh nằm trong nội địa nhiều. Từ Thanh Hóa trở xuống hình dạng bản đồ thon dài, lại thêm sau sáp nhập các tỉnh miền núi phía Tây nhập với các tỉnh miền biển phía Đông nên tỉnh nào cũng có biển (như Kon Tum nối Quảng Ngãi, Gia Lai nối Bình Định, Đắk Lắk nối Phú Yên, Lâm Đồng & Đắk Nông nối Bình Thuận).

Xuống phía Nam cũng vậy, tỉnh nào không có biển thì được sáp nhập với tỉnh có biển để thành tỉnh chung có đường bờ biển. Ví dụ như Đồng Tháp (0 biển) nối Tiền Giang (có biển), An Giang (0 biển) nối Kiên Giang (có biển), Cần Thơ + Hậu Giang (0 biển) nối Sóc Trăng (có biển), Vĩnh Long (0 biển) nối Trà Vinh + Bến Tre (có biển).

Biển Tân Thành ở Gò Công, nay thuộc tỉnh Đồng Tháp

Bờ biển dài nhất Việt Nam

Trước sáp nhập, Việt Nam có 28 tỉnh/thành giáp biển trên tổng số 63 tỉnh thành, chiếm 44%.Sau sáp nhập, Việt Nam có 34 tỉnh thành thì có đến 21 tỉnh thành có đường bờ biển, chiếm đến 62%. 

Trong số đó, tỉnh có đường bờ biển dài nhất là Khánh Hòa với 490 km. Trước sáp nhập, Khánh Hòa đã có bờ biển dài rồi, khoảng 200 km nếu chỉ tính bờ biển ở đất liền, còn nếu tính đến đảo (bao gồm quần đảo Trường Sa) thì chiều dài bờ biển lên đến 385 km. Sau sáp nhập, Khánh Hòa được cộng thêm Ninh Thuận có 105 km bờ biển nữa, nâng tổng chiều dài bờ biển lên 490 km.

Chuyện về cáp treo ở Việt Nam

Sự phát triển cáp treo Việt Nam

Sau khi cáp treo núi Bà Đen ra đời và khá thành công vào tháng 3/1998, các tuyến cáp treo khác lần lượt xuất hiện như cáp treo Yên Tử (2001), cáp treo Đà Lạt (2/2003), cáp treo núi Tà Cú (9/2003)... Giá vé khứ hồi trung bình cho các tuyến cáp treo này khoảng trên dưới 100.000 đ. Ở thời điểm đó, mức giá là tương đối cao nhưng vẫn được mọi người chấp nhận một cách tích cực vì nó giúp giảm rất nhiều thời gian và công sức để vượt núi mà nhiều người thậm chí không thể nào đạt được vì lý do sức khỏe nếu không có cáp treo.

Tuyến cáp treo đầu tiên của Việt Nam, từ chân núi Bà Đen lên chùa Bà. Năm 1998. Ảnh: Công ty CP Cáp treo Núi Bà Tây Ninh

Câu chuyện cáp treo du lịch

Bộ tem Cáp treo hiện đại

Ngày 22/4/2023, Bưu điện Việt Nam phát hành bộ tem Cáp treo hiện đại gồm 3 tem và 1 block tem.

Chùa Bà Đen - Linh Sơn Tiên Thạch tự

Lễ hội vía Bà chùa Bà Đen là một trong những lễ hội đông người dự nhất Việt Nam

Đã rất lâu rồi, tui đọc được một thông tin thống kê rằng 3 lễ hội có nhiều lượt người tham gia nhất ở miền Nam là:

• Lễ hội vía Bà Chúa Xứ ở Núi Sam, Châu Đốc

• Lễ hội vía Bà Thiên Hậu ở Bình Dương

• Lễ hội vía Bà ở chùa Bà Đen, Tây Ninh

Theo đó, lễ vía Bà Chúa Xứ Châu Đốc là đông nhất với số người tham dự là hơn 2 triệu người. Hai lễ hội còn lại có số người tham dự trên 1 triệu người.

Chùa Bà Đen trong một ngày thường, không phải lễ hội. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Chùa Hang núi Bà Đen

Đường đến chùa Hang

Tiền đường chùa Hang (Linh Sơn Long Châu), luôn đông người lễ Phật. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Ngôi chùa chính trên núi Bà Đen là chùa Linh Sơn Tiên Thạch, tức chùa Bà Đen. Phật tử lên núi Bà Đen lễ Phật thì chắc chắn là lên chùa Bà Đen rồi sau đó mới viếng thăm các chùa khác, nếu có. Chùa Hang chỉ là một ngôi chùa nhỏ ở gần đó, được xây dựng sau chùa Bà Đen rất lâu.

Chùa Bà Đen. Có mấy chùa Bà Đen?

Có một chùa Bà Đen thôi, nhưng nếu nói chùa ở núi Bà Đen thì không phải một mà hơi bị nhiều. Cũng phải thôi, người xưa thường cất chùa trên núi vì nơi đó yên tĩnh, tịch mịch, thuận tiện cho việc tu hành. Một ngọn núi nho nhỏ, chỉ cao chừng 60 met thôi ở Bửu Long đã có đến năm, bảy ngôi chùa huống chi núi Bà Đen cao tới 986 met.

Ngôi chùa xưa nhất, lớn nhất, quan trọng nhất ở núi Bà Đen là chùa Linh Sơn Tiên Thạch, nằm lưng chừng núi ở độ cao khoảng 320 met. Vì là ngôi chùa chính nên chùa được người dân gọi là chùa Bà Đen luôn. Chùa còn được gọi bằng các tên khác như: chùa Thượng, chùa Phật.

Chùa Linh Sơn Tiên Thạch. Ảnh: SunWorld Núi Bà Đen

Lên chùa Bà Đen (Linh Sơn Tiên Thạch tự)

Hồi xưa, người ta cũng thường lên núi Bà Đen nhưng không phải đi du lịch như bây giờ mà nói đi núi Bà Đen tức là lên chùa Bà Đen. Ở Việt Nam ta, trên một ngọn núi thường có nhiều chùa do các bậc tu hành thường chọn nơi thâm sơn cùng cốc để tu tập. Núi Bà Đen cũng vậy, nhưng ngôi chùa xưa nhất, lớn nhất và linh thiêng nhất được mọi người thường xuyên lên cúng bái là chùa Bà, hay Linh Sơn Tiên Thạch.

Linh Sơn Tiên Thạch tự, tức Chùa Bà. Ảnh: SunWorld Núi Bà Đen

Chùa Điệp Thạch

Chùa Hang là ngôi chùa nổi tiếng của Trà Vinh, tọa lạc ven quốc lộ 54, cách trung tâm thành phố Trà Vinh cũ khoảng 8 km. Trên đường đến đây, khi chỉ mới đi được khoảng 6 km thì cũng trên quốc lộ 54 bỗng nhiên bạn thấy một ngôi chùa Khmer tuyệt đẹp, khiến bạn không đành lòng lướt qua mà phải dừng lại tham quan.

Cổng chùa. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Chùa Sóc Chà

Lại nói về chuyện những chuyến ghé thăm không định trước. Lần này là một ngôi chùa Khmer ở Trà Cú. Mục đích chuyến đi của tui là tới thăm chùa Vàm Rây, ngôi chùa rất lớn do ông Trầm Bê xây dựng, dân ở đây vẫn quen gọi là... chùa Trầm Bê. Thế nhưng dọc đường đi tui bị ấn tượng bởi một bờ tường rất dài vàng rực, kế đó là cổng một ngôi chùa đậm nét Khmer. Quá thích, tui dừng lại và vào viếng thăm chùa cho biết.

Chùa Sê Rây Vong Sa - ngôi chùa Khmer gặp bên đường

Thường thì khi đi du lịch mình sẽ xác định trước điểm đến, tìm hiểu sơ qua rồi... theo bản đồ mà đi tới đó. Thế nhưng cũng có khi đang trên đường đi thấy chỗ nào ngó coi bộ hay hay thì ngừng lại, ghé vô coi thử dù rằng trước đó chẳng biết tí gì về nơi đó.

Trường hợp ghé vô ngôi chùa Khmer ở xã Định Môn, huyện Thới Lai, Cần Thơ (theo địa danh hành chánh cũ) này chính là như vậy.

Dọc đường thấy cổng chùa đẹp quá, dừng lại chụp hình

Thác Triệu Hải ở xã Triệu Hải

Thác Triệu Hải ở xã Triệu Hải

Nửa sau thập niên 1970, vùng đất hoang vu phía Nam tỉnh Lâm Đồng là Đạ Hoai, Đạ Tẻh được chọn làm vùng kinh tế mới. Chẳng hạn như năm 1978, người dân các huyện: Triệu Hải (Quảng Trị); An Nhơn, Hoài Nhơn (Bình Định); Thạch Thất, Mỹ Đức, Quốc Oai, Phú Xuyên, Thường Tín (Hà Sơn Bình); Xuân Thủy, Hải Hậu, Thanh Liêm, Hoa Lư (Hà Nam Ninh); Hương Phú, Hương Điền (Bình Trị Thiên) đã đến đây xây dựng vùng kinh tế mới.

Từ đó nơi đây hình thành các xã mà tên xã là tên vùng đất quê hương của những người di dân đến đây, như xã Triệu Hải, xã Quảng Trị, xã An Nhơn, xã Mỹ Đức, xã Quốc Oai...

Bậc nữ lưu đất Gò Công

Trước nay người ta thường nhắc đến Gò Công là nơi sinh ra của hai vị hoàng hậu: Bà Từ Dụ và Nam Phương hoàng hậu. Gần đây, những khảo sát mới cho biết Nam Phương hoàng hậu không phải sinh ra ở Gò Công - Tiền Giang mà là ở Gò Công - Thủ Đức. Vậy là chỉ còn một vị hoàng hậu sinh ở đất Gò Công thôi.

Trong bài viết này tui muốn nhắc đến một người phụ nữ Gò Công khác, tuy không là mẫu nghi thiên hạ hay nữ tướng với chiến công hiển hách, thậm chí chỉ đóng vai người vợ thứ, nhưng rất đáng cho chúng ta ngưỡng mộ. Đó là bà Trần thị Sanh, vợ thứ của anh hùng Trương Định.

Nhà Đốc phủ Hải. Ảnh: Phạm Hoài Nhân