15 thg 3, 2017

Các sinh hoạt văn hóa truyền thống trong đám cưới truyền thống của người Tày

Cưới xin là một tập tục tốt đẹp trong đời sống. Cưới xin không chỉ thể hiện đời sống tâm linh, đánh dấu sự kiện quan trọng của một đời người mà còn là ngày hội của họ hàng, của dân tộc và các sinh hoạt nghệ thuật không thể thiếu trong đám cưới người Tày ở xã Tĩnh Bắc, huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn.

Trong đám cưới truyền thống của người Tày không thể thiếu các sinh hoạt văn hóa truyền thống như: hát lượn, hát sli, hát đối đáp, ông quan lang hát lượn dặn dò cô dâu chú rể, những bài mời trầu, mời cơm, hát bài lễ bái tổ tiên và họ hàng. Còn thanh niên nam nữ họ hát đối đáp nhau, mời rượu, chúc tụng cô dâu, chú rể, họ tổ chức các trò chơi dân gian mang đậm nét văn hóa truyền thống của dân tộc.

Ngoài ra còn có "pả me" trong đám cưới người Tày. "Pả me" là người phụ nữ thay mặt bố mẹ cô dâu thực hiện mọi nghi lễ trong đám cưới, nếu như trong đám cưới của người kinh đại diện nhà gái theo cô dâu về nhà chồng có thể là nam giớ hay nữ giới thì trong đám cưới người Tày người đại diện là "pả me" trước tiên phải là người biết hát văn"hết văn đảm bái" hát văn đám cưới, họ là những người lớn tuổi có đức độ uy tín trong vùng, pả me phải là những người rất đứng đắn, lịch sự có khả năng ứng đối am hiểu phong tục tập quán của địa phương. Ngoài ra, phải đáp ứng một số tiêu chuẩn như có chồng con cháu quây quân hạnh phúc.

Những bài hát của pả me vừa răn dạy đạo đức, lối sống, vừa thể hiện sự tinh tế thông minh, khéo léo trong cách ứng xử, đồng thời là một hình thức giao lưu công cộng độc đáo. 

Những lời hát răn của Pả me trong đám cưới của người Tày. 

Theo bà Hà Thị Hương ở xã Tĩnh Bắc đã hơn 40 năm làm pả me cho biết: trong đám cưới của người Tày trước kia cùng với những thử thách như chăng dây nhốt mọt con me trong cái đó (dụng cụ bắt tôm cá) không cho nhà trai lên cầu thang, trải chiếu ngược... là những cau hát mượt mà, những vé lối lắt léo mà pả me đưa ra thử thách nhà trai, nhà trai phải đối đáp sao cho mọi người thấy được chú rể là người xứng đáng với người con gái trong gia đình đã vất vả nuôi dưỡng trưởng thành. Điều này phụ thuộc lớn vào vai trò ông quan làng. Với mỗi hoạt động trong đám cưới như đưa của hồi môn,xin tiền qua cầu, xin phép tổ tiên, ra mắt nhà chồng pả me sẽ có những bài hát văn riêng. Đưa cô dâu về nhà chồng pả me có rất nhiều bài hát,nghi lễ từ đón nhận của hồi môn của bố mẹ,vái lạy tổ tiên. Trước khi kết thúc nghi lễ pả me sẽ hát một điệu hát "thắng lùa" (dặn dò cô dâu) dặn dò cô dâu về cách làm ăn, cư xử và những điều cần thiết khi về nhà chồng.

Những lời hát văn của pả me cũng như quan làng đã trở thành một nét văn hóa độc đáo trong hôn lễ của người Tày, không chỉ hát trong nghi lễ chính của đám cưới những bài hát văn như "văn chồm bôm-hát trước khi ăn cỗ", "chậu nặm dào mừ-rửa tay trước khi ăn" sẽ được pả me,quan làng hát để giao lưu liên hoan.Đây là một hình thức sinh hoạt cộng đồng rất độc đáo, đặc sắc vừa giúp tăng cường sự giao lưu, gắn kết trong cộng đồng vừa thể hiện bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc Tày. 

Hát quan làng trong đám cưới của người Tày. 

Ngày nay trong đám cưới của người Tày ở Tĩnh Bắc hầu hết những hoạt động của pả me đã được đơn giản hóa không còn nhiều bài hát đối đáp mà chỉ duy trì hát văn trong một vài nghi lễ chủ yếu trong đám cưới. Dù vậy pả me vẫn là nhân vật không thể thiếu, để nét văn hóa độc đáo đặc sắc này không bị mai một, cần có biện pháp để thu thập lưu giữ những lời hát văn của pả me cũng như gìn giữ những nghi lễ truyền thông trong đám cưới người Tày.

Các bài hát trong lễ cưới của người Tày mang giá trị văn học, trước hết đó là những ca trong các bài lượn là thể thơ bảy chữ, nhưng trong lúc người hát có thể biến thành 4 hoặc 5 chữ, thể hiện những cung bậc tình cảm khác nhau, ngôn ngữ thường là lối ưa hình ảnh, ưa ví von, so sánh theo phong cách của dân tộc miền núi. 

Hát đối đáp trong đám cưới của đồng bào Tày. 

Ngoài giá trị văn học, bài hát trong đám cưới Tày còn mang giá trị âm nhạc sâu sắc những câu hát lúc thăng,lúc trầm,có những lúc nhẹ nhàng tình cảm, nhưng có lúc lại mạnh mẽ trang nghiêm. 

Minh Hoàng (langvietonline.vn)

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét