19 thg 12, 2018

Văn hóa chợ trong phát triển du lịch Cà Mau

Không biết từ khi nào người Cà Mau biết đến chợ, có lẽ là từ thời xửa thời xưa khi mà con người đến với vùng đất này khai hoang mở cõi. Theo sách Gia Định Thành Thông Chí của Trịnh Hoài Đức thì vùng đất Cà Mau vốn đã hình thành cách đây 300 năm, vào thời Gia Long, người dân đã biết tập trung vào những giồng đất cao ven các con sông Tam Giang, Ông Đốc, Bảy Háp để khai khẩn và nuôi trồng sản xuất. Đến thời Tự Đức vùng đất Cà Mau vẫn còn hoang hóa, một vùng đầm lầy tập trung nhiều cây mắm, cây đước, cây vẹt, cây tràm, đất và nước nhiễm nhiều phèn nên khó khăn cho việc canh tác, nuôi trồng. Mặc dù vậy vẫn xuất hiện những người di dân, họ đến tập trung, trao đổi mua bán hàng hóa và dần dần sinh ra chợ. Với vị trí địa lý đặc thù là địa hình sông nước nên hình thức chợ ban đầu là chợ nổi và phương tiện lưu thông chủ yếu là xuồng ghe.


Thế nên, không phải ngẫu nhiên mà người ta nói đến Cà Mau “xuồng ghe ngày đêm không ngớt”, “Cà Mau đường đi không khó mà chỉ khó có sông vắng đò”. Chợ được hình thành từ yếu tố văn minh sông nước nuôi dưỡng mạch sống và hun đúc trí tuệ con người bao đời trên vùng đất mới.

Ngày xưa đã thế, ngày nay đã khác, sự hiện đại đã phủ trùm lên vùng đất địa đầu cực Nam của Tổ Quốc, những khu dân cư, cụm công nghiệp, cung đường đã được quy hoạch, phát triển và mở rộng. Chợ cũng theo đó mà “lên bờ”, hình thành những khu chợ hiện đại, sầm uất.

Chợ thành phố Cà Mau

Thành phố Cà Mau có thể nói là một trong những đô thị hiện đại, phát triển nhanh nhất của vùng Đồng bằng Sông Cửu Long. Sau bao nhiêu năm được công nhận là đô thị loại III (năm 1999), rồi loại II (năm 2010), thành phố Cà Mau đã có những hướng phát triển và đổi thay nhanh chóng xứng tầm là một đô thị thuộc vùng kinh tế trọng điểm Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL). Đến với thành phố Cà Mau, ngoài việc đến với những điểm vui chơi, giải trí mang “hơi hớm” hiện đại, du khách còn có dịp thưởng cho mình những chuyến mua sắm thú vị tại các khu chợ lớn như chợ phường 4, chợ phường 2, chợ đầu mối phường 7 và chợ đêm.

Theo như ví von của người dân Cà Mau thì chợ phường 2 là “chợ nhà giàu” vì những mặt hàng bán ở chợ thường chất lượng và giá cả có phần trội hơn ở những điểm chợ khác. Có đặt chân đến chợ phường 2, du khách mới thấy được sự thật về 2 chữ “nhà giàu” kia, hàng hóa nơi này hầu như được trưng bày ngăn nắp trông rất bắt mắt, mọi thứ có vẻ như được trau chuốt tỉ mẩn người mua cũng có vẻ rất hài lòng khi bỏ tiền đem sản phẩm đó về nhà.

Còn chợ phường 4 hay còn gọi là chợ đồng quê, là khu chợ đông đúc hơn cả, những giờ cao điểm người dân thường tập trung người xe tấp nập, nơi để tìm kiếm những món ăn dân dã, trực tiếp, dễ dàng và tiện lợi. Hay nói đúng hơn, đây là khu chợ thích hợp để người dân đi bộ, tự do lựa chọn, tự do mặc cả và tìm kiếm những món hàng cần thiết như một thói quen thường nhật.

Đủ các loại mặt hàng hoa quả từ miền xuôi đến miền ngược đổ về Cà Mau

Nếu như chợ phường 2 và phường 4 là những khu chợ sầm uất đa phần tập trung các loại hàng hóa phục vụ chủ yếu cho người dân địa phương thì chợ phường 7 lại là khu chợ đầu mối tập trung nhiều sản phẩm hàng hóa, nông sản thực phẩm từ các tỉnh tập trung về phân phối cho các chợ trong tỉnh. Bên cạnh đó, một phần chợ được quy hoạch phát triển thành chợ đêm nên chợ buôn bán đủ các mặt hàng từ các sản vật, đặc sản đặc trưng của Cà Mau (Mật ong U Minh hạ, dưa bồn bồn, tôm khô, mắm ba khía, khô cá sặc bổi, cua, tôm, hải sản tươi sống,…) đến các món ăn vặt, đường phố mang nét truyền thống. Tiền thân của khu chợ này trước kia vốn là chợ nổi, ghe xuồng thường neo đậu tấp nập, bây giờ mật độ ghe xuồng tuy thưa thớt nhưng vẫn còn lưu lại nét sinh hoạt mua bán theo kiểu bán sông nước. Chính vì thế mà không gian văn hóa của chợ cũng vô cùng đặc sắc, men theo dòng sông Vân thơ mộng trữ tình, khách du lịch có thể vừa tham quan vừa mua sắm một cách thoải mái..

Có một loại văn hóa chợ vẫn thường được người Cà Mau gọi với danh từ dân dã là chợ “chồm hổm” hay là chợ đồng. Đây là loại hình hợp chợ tự phát của người dân nối men theo các dãy chợ lớn. Vì là chợ chồm hổm nên chỗ buôn bán của bạn hàng cũng không cố định. Họ thường là những người tự sản xuất, tự canh tác ở những vùng ven thành phố, có mặt hàng gì thì đem ra bán nấy, ai đến trước thì chọn được vị trí thuận lợi trước. Ở đây, khách đến có thể mua được một mớ rau tập tàn, vài cái bắp chuối, mớ cá tăm tít, tép đất, vài con cá lóc hay cá trê đồng,… mà không phải lo lắng gì về giá cả và chất lượng vì đa phần những thứ chúng ta mua được đều xuất phát từ cây nhà lá vườn được chăm chút, vun vén bằng sự cần mẫn chịu thương chịu khó của mỗi người dân mà ra.

Đặc điểm chung của những khu chợ ở thành phố Cà Mau là đều có các hàng quán bình dân phục vụ đồ ăn thức uống như bún nước lèo, bún rêu, bánh tằm cay, cơm tấm, bánh ướt, cháo trắng, thức ăn chay,… và các loại đồ ăn vặt như rau câu, bánh bò sữa, tàu hủ, bánh lọt, trà sữa, bánh cam, bánh cồng,… giá cả phải chăng. Chỉ cần dành một khoảng khắc đến với không gian mua sắm tại các khu chợ ở thành phố Cà Mau, du khách sẽ vô cùng hài lòng với những sản phẩm mà mình mua được để làm quà cho người thân và bạn bè.

Chợ ven sông, ven biển Cà Mau

Cà Mau là tỉnh có 3 mặt giáp biển với hệ thống sông được chia thành hai nhóm sông đổ ra biển Tây và biển Đông với tổng chiều dài trên 7.000km, mật độ trung bình 1,34km/km2 đã hình thành nên những nét văn hóa sông nước hết sức độc đáo của người dân Cà Mau. Đặc trưng chủ yếu của nét văn hóa sông nước đặc sắc là người dân thường hợp chợ tại các ngã sông và thị trấn ven biển.

Người dân Cà Mau thường họp chợ trên các ngã sông, thông thường thì các ngã sông là nơi tàu bè qua lại tấp nập và quy tụ về một mối, có nhiều người sinh sống qua lại và dần dà hình thành nên những khu chợ từ lưa thưa, đông đúc cho đến sầm uất với đủ các loại hàng hóa, nông sản thực phẩm phục vụ cho đời sống thường nhật của con người.

Ngoài các chợ họp tại các ngã sông, Cà Mau còn hình thành các chợ ven cửa biển. Các chợ này vốn được hình thành từ rất lâu, khi mà những cư dân người Việt đến và hình thành nên làng ấp thì đã bắt đầu có chợ. Lúc đầu chỉ là khu chợ nhỏ buôn bán hải sản từ các tàu đánh bắt về là chính, dần dần các tàu cá tỉnh ngoài theo ngư trường biển Tây đánh bắt và vào bán cho thuận tiện đã tạo điều kiện cho các khu chợ mở rộng thông thương với quy mô lớn hơn. Cà Mau có các chợ ven cửa biển như Sông Đốc, Hương Mai, Khánh Hội, Rạch Gốc, Rạch Tàu, Vàm Đầm, chợ Thủ Tam Giang,… là nơi quy tụ của các loại tàu thuyền neo đậu, làm đầu mối cho các loại hàng hóa, nhu yếu phẩm cần thiết dự trữ cho những chuyến ra khơi.

Sầm uất nhất phải kể đến là chợ Sông Đốc, thuộc thị trấn Sông Đốc huyện Trần Văn Thời. Chợ nằm cách trung tâm thành phố Cà Mau 50km về hướng Nam, 1 trong 3 đô thị lớn ven biển của tỉnh Cà Mau, là phố biển sầm uất, bến cảng tập trung nhiều tàu thuyền đông nhất ĐBSCL. Sở dĩ có tên là Ông Đốc là bắt nguồn từ giai thoại ông Đô Đốc Huỳnh giả dạng Gia Long cứu chúa và hy sinh trên cửa sông này. Để tưởng nhớ và ghi nhận công ơn của ông người ta đặt tên cho sông là sông Ông Đốc. Ban đầu hình thành chợ chủ yếu là nơi họp tụ của các tàu đi biển, họ đem đến những nguồn lợi hải sản đánh bắt được từ biển để trao đổi mua bán, dần dà phát sinh thêm nhiều mặc hàng nhu yếu phẩm khác để phục vụ cho đời sống vật chất của người dân vùng biển. Đến đây, du khách có thể mua được các loại hải sản tươi sống và thị trường khô các loại cũng rất là đa dạng. Du khách có thể chứng kiến những giàn phơi cá khô trải dài tít tắm trong khung cảnh lao động không xô bồ mà trầm tĩnh và yên ả.

Bên cạnh đó, chợ còn được người dân tụ họp tại các khu vực ven sông như chợ Vàm Cái Tàu, chợ phố Rạch Cui, chợ Tắc Thủ, chợ Tân Tiến,… thuận lợi cho người dân xuôi theo những dòng sông con nước để tìm đến với chợ.

Đặc điểm chung nhất của những khu chợ ven sông, ven biển là người dân có thể lưu thông bằng các phương tiện đường thủy. Nét sinh hoạt văn hóa vốn có bao đời nay của người dân Cà Mau. Trong quá trình hình thành chợ, người ta cũng không thể nào quên đi sự đóng góp tích cực của những gian hàng chợ nhỏ trên sông (ghe hàng) mà khách du lịch miền ngoài đến Cà Mau cảm thấy ngạc nhiên, thích thú và đặt cho một cái tên rất độc ‘‘chợ trôi”. Cho dù là chợ trôi, chợ nổi hay một hình thức chợ nào khác thì yếu tố sông nước đã tạo nên màu sắc khác nhau cho những khu chợ ở Cà Mau.

Trong xu thế phát triển không của xã hội thời hiện đại, những khu chợ cho dù bình dị hay hiện đại vẫn luôn chiếm giữ một vị trí quan trọng không thể thiếu đối với đời sống sinh hoạt của người dân Cà Mau. Sự phát triển của các khu chợ có ý nghĩa thiết thực trong việc thúc đẩy ngành du lịch Cà Mau phát triển mạnh mẽ. Thông qua các hoạt động văn hóa, mua sắm tại chợ sẽ góp phần làm phong phú, đa dạng thêm sản phẩm du lịch của địa phương.

Khách du lịch đến với Cà Mau, hãy ghé thăm những khu chợ dân sinh nhộn nhịp người qua lại, những khu chợ ven biển đậm mùi nắng và gió, những nét chợ ven sông hiền hòa ấm áp và hòa mình với chợ đêm lung linh rực rỡ sắc màu. Qua đó, khách du lịch sẽ thấy được sự thân thiện mến khách của mỗi một tiểu thương buôn bán giữa chợ cũng như sự phong phú, hào phóng về sản vật mà thiên nhiên đã ưu ái cho đất và người Cà Mau thông qua những tặng vật đặc sắc từ quê hương Đất Mũi.

Ảnh và bài viết: Dương Kim Chuyển

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét