Khu bảo tồn thiên nhiên Bình Châu - Phước Bửu

Khu Bảo tồn Thiên nhiên Bình Châu - Phước Bửu thuộc huyện Xuyên Mộc, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, là khu rừng nguyên sinh ven biển duy nhất còn lại tương đối nguyên vẹn của Việt Nam. Nơi đây có tiềm năng du lịch rất lớn với nhiều dạng địa hình gồm cả đồi, núi, suối, hồ, biển và rừng.

Được thành lập từ năm 1978 với tên gọi “Khu rừng cấm Bình Châu” với mục đích bảo tồn nguồn gen, đa dạng sinh học, là nơi cung cấp, cư trú cho các loài sinh vật, đặc biệt là các loài quý hiếm đang có nguy cơ tuyệt chủng nằm trong Sách Đỏ Việt Nam và Danh lục Đỏ IUCN thế giới.

Đứng từ ngọn hải đăng Ba Kiềm cao nhất trên đỉnh núi, chúng tôi phóng tầm mắt ra bốn phía. Trước mặt là con đường ven biển cong hình lưỡi liềm đẹp mắt. Phía sau là ngút ngàn màu xanh của cây rừng trùng điệp trải dài trên ranh giới hành chính gồm 4 xã Bình Châu, Bưng Riềng, Bông Trang, Phước Thuận và thị trấn Phước Bửu. Do địa hình tương đối bằng phẳng, thoai thoải đổ vào trung tâm nên tạo thành 4 vùng địa hình khác nhau. Vùng bằng phẳng chiếm diện tích 9.902 ha, trải rộng từ phía Bắc đến phía Nam. Ở phía Tây có một vài ngọn núi cao từ 100 đến 150 mét và những quả đồi thoai thoải xen lẫn với những bàu nước ngọt tự nhiên. Tổng diện tích của vùng có địa hình đồi khoảng 350 ha. Vùng cồn cát ven biển có diện tích khoảng 940 ha, chạy dọc trên 17 cây số bờ biển. Vùng bưng bàu, hồ nước diện tích khoảng 200 ha, nằm rải rác trong Khu bảo tồn. 

Toàn cảnh Khu Bảo tồn thiên nhiên Bình Châu - Phước Bửu. (Ảnh: Nguyễn Luân)

Vườn quốc gia Xuân Sơn

Khám phá núi rừng Xuân Sơn vào một ngày nắng trong veo giữa tháng 7 là một may mắn cho chúng tôi bởi ngay từ những đoạn đường vòng vèo qua các dãy núi, cảnh rừng Xuân Sơn đã hiện ra thật hùng vĩ. Xen giữa cảnh núi non trập trùng là những cánh đồng lúa nước xanh mượt, thẳng cánh có bay. Cảnh đẹp này không phải nơi núi rừng nào cũng có được.

Tự hào cánh rừng vàng Xuân Sơn

Vườn quốc gia (VQG) Xuân Sơn thuộc địa bàn huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ, cách Hà Nội 120km về phía Tây và cách thị trấn Thanh Sơn khoảng 33km. Xuất phát điểm là một khu bảo tồn, tới năm 2002, VQG Xuân Sơn mới chính thức được thành lập. Anh Đinh Tấn Quyền, cán bộ VQG Xuân Sơn cho biết: "Xuân Sơn tự hào là vườn quốc gia duy nhất có rừng nguyên sinh trên núi đá vôi với tổng diện tích 15.048ha, chính vì vậy mà hệ động, thực vật ở đây vô cùng phong phú và độc đáo. Riêng về thực vật, VQG Xuân Sơn thống kê được 1.217 loài với 180 họ, trong đó có 40 loài quý hiếm được ghi trong Sách đỏ Việt Nam như: kim giao, đinh, đẳng sâm, vù hương…". Ở độ cao trên 1000m cùng môi trường ẩm ướt quanh năm, lại nhiều tầng rừng phong phú, VQG Xuân Sơn rất phù hợp cho việc phát triển cho các loài cây lâu năm như: re, chò trắng, sồi… Đặc biệt, có những cây tuổi đời hàng nghìn năm, ở ngay trong các xóm có người dân sinh sống và được bảo vệ an toàn. Bên cạnh đó, Xuân Sơn còn là cánh rừng phong phú của các loài cây làm thuốc với 665 loài và cây ăn quả hoặc làm rau ăn với 132 loài. Khí hậu Xuân Sơn thích hợp cho sự phát triển của rau sắng, một loại cây quý, đem lại nguồn lợi kinh tế cao cho người dân bởi tất cả các bộ phận của cây đều có thể ăn hoặc dùng làm thuốc.

Vườn Quốc gia Bù Gia Mập

Nằm trên địa bàn huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước, Vườn Quốc gia (VQG) Bù Gia Mập không chỉ là nơi bảo tồn các nguồn sinh quyển ở Đông Nam Bộ mà từ đây còn có thể tìm hiểu văn hóa dân tộc bản địa của người S’tiêng, M'Nông cũng như khám phá những tiềm năng du lịch sinh thái độc đáo.

VQG Bù Gia Mập có tổng diện tích 26.032ha, trong đó diện tích vùng đệm là 15.200ha nằm trên 3 xã: xã Bù Gia Mập, xã Đắk Ơ (tỉnh Bình Phước) và xã Quảng Trực (tỉnh Đắk Nông). VQG thuộc vùng đất thấp của Nam Tây Nguyên với hệ thống sông suối gồm các dòng Ðắk Huýt chảy dọc theo biên giới Việt Nam - Campuchia, Ðắk Sa, Ðắk Ka và suối Ðắk K'me. 

VQG Bù Gia Mập là một trong hai VQG của Việt Nam nằm trong vùng sinh thái rừng khô của trung tâm Đông Dương, thuộc hành lang ưu tiên bảo tồn của Tiểu vùng Mekong. (Ảnh: Nguyễn Luân)

Về Vàm Sát

Được bao bọc bởi các con sông Vàm Sát, Dinh Bà, Lò Rèn, Gốc Tre, Khu du lịch sinh thái rừng ngập mặn Vàm Sát, thuộc Khu dự trữ sinh quyển Thế giới rừng ngập mặn Cần Giờ có những cánh rừng đẹp được Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) của Liên hợp quốc công nhận là một trong hai khu du lịch sinh thái phát triển bền vững của thế giới tại Việt Nam.

Thành lập năm 2000, Khu Du lịch Sinh thái Vàm Sát do Công ty Dịch vụ Du lịch Phú Thọ quản lí đã xây dựng theo hướng môi trường tự nhiên để có thể bảo tồn và phát triển một hệ động thực vật phong phú. Bằng đường bộ lẫn đường thủy, du khách đều có thể khám phá những sự kì thú về thiên nhiên của nơi này. 

Khu Du lịch sinh thái Vàm Sát có diện tích hơn 1.862 ha với gần 140 loài thực vật thuộc hơn 60 họ. Trong đó, chiếm ưu thế là rừng đước, rừng mắm… Vàm Sát nổi tiếng có nhiều tôm, cua, sò và nhiều loài thủy sản có giá trị kinh tế cao như cá chẻm, cá ngát, cá dứa. Bên cạnh đó, Vàm Sát còn có nhiều loại động vật quý như trăn, cá sấu, kì đà, khỉ, heo rừng, rái cá… 

Đặc biệt, sân chim Vàm Sát có hàng ngàn con cò, vạc, cồng cộc. Sân chim Vàm Sát có diện tích hơn 700 ha. Trong đó vùng lõi gần 200 ha, vùng đệm 500 ha. Vì thế, cách xa cả cây số, những âm thanh náo nhiệt của lũ chim đã vọng đến tai du khách về thăm Vàm Sát. 

Ngã ba sông Vàm Sát. Ảnh: Nguyễn Luân 

Măng Đen - điểm đến của Kon Tum

Với không gian tự nhiên, nguyên thủy của hệ sinh thái, sự hoang sơ và thuần khiết như bông hoa rừng vừa hé nở là yếu tố tạo cho Khu Du lịch Sinh thái Măng Đen có sức hấp dẫn mà ít nơi nào có được, đã làm biết bao người rung động khi lần đầu đặt chân đến Măng Đen.

Tây Nguyên được xác định là một trong 7 vùng du lịch đặc thù của Việt Nam trong Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030, Khu Du lịch Sinh Thái Măng Đen thuộc huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum là một trong 31 khu vực có quy mô và tiềm năng du lịch đặc biệt nổi trội ở Việt Nam được Nhà nước ưu tiên đầu tư để phát triển thành khu du lịch quốc gia. Khi nói đến vùng văn hóa - du lịch Tây Nguyên là chúng ta nghĩ ngay đến không gian văn hóa cồng chiêng, kho tàng sử thi, đến kiến trúc nhà rông, đến cà phê Buôn Mê Thuật và các ca khúc sôi động, giàu sức sống... Tất cả những hình ảnh, ngôn ngữ và âm thanh đó tạo nên một Tây nguyên bản năng, mạnh mẽ, đầy sức lối cuốn và cám dỗ.

Theo quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên đến năm 2020, tỉnh Kon Tum có vị trí, vai trò hết sức quan trọng của vùng Tây Nguyên trong phát triển Du lịch của cả nước và hợp tác phát triển du lịch của khu vực tam giác phát triển Campuchia – Lào – Việt Nam, trong đó: Đẩy mạng việc đa dạng hoá các sản phẩm du lịch trên cơ sở khai thác tiềm năng và thế mạnh về tài nguyên thiên nhiên, lịch sử, văn hoá truyền thống các dân tộc thiểu số; tập trung phát triển du lịch sinh thái rừng núi, thác hồ. Phát huy có hiệu quả tài nguyên khí hậu đặc thù để hình thành và phát triển du lịch nghỉ dưỡng cao cấp ở Măng Đen, là dự án ưu tiên nghiên cứu đầu tư thời kỳ 2012-2020 vùng Tây Nguyên.

Bí ẩn thành đá Tà Kơn

Tồn tại giữa mênh mông rừng già xã Vĩnh Sơn (H.Vĩnh Thạnh, Bình Định) hàng trăm năm qua nhưng thành đá Tà Kơn vẫn còn nhiều bí ẩn.


Truyền thuyết

Theo già làng Đinh Chương (ở làng Kon Blò, xã Vĩnh Sơn), Tà Kơn trong ngôn ngữ Ba Na có nghĩa là “chồng lên nhau”, ý muốn nói đến những hòn đá được xếp chồng lên nhau một cách rất lạ không ai hiểu được. Quá trình xây thành, giữ thành Tà Kơn được kể lại bằng hơ mon (hát kể sử thi Ba Na) đắm màu huyền thoại. Một truyền thuyết cho rằng Tà Kơn xưa kia vốn là nhà của 3 anh em, gồm 2 vị vua Trum, Trăm và nàng công chúa xinh đẹp, thông minh tên Bia Tơni.

Tường thành Tà Kơn là những phiến đá khổng lồ xếp chồng lên nhau thành hàng thẳng đứng - Ảnh: Hoàng Trọng 

Khám phá Xuân Thủy

Con đường nhỏ uốn mình trên đê cuốn theo vị mặn của gió biển như người dẫn đường đưa chúng tôi đến với vườn quốc gia Xuân Thủy (Nam Định). Bất chợt vang lên những tiếng đập cánh, một đàn cò bợ lao về phía rặng sú gần đó khi tiếng động cơ xe máy của chúng tôi phá vỡ không gian yên tĩnh của làng quê... 

Hai bên sông Vọp là những rặng sú mọc xanh ngắt - Ảnh: Lam Thanh

Tấm biển “Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng” hiện ra trước mắt chúng tôi. Chiều muộn, từng đàn chim lạ chúng tôi chưa nhìn thấy bao giờ cùng những bầy cò, vịt trời... bay về tổ trên những rặng sú, khóm trang... tạo nên một bức tranh sinh động phản chiếu trên mặt nước yên bình. Hàng ngàn tiếng kêu của các loài chim tạo thành một sóng âm lớn khiến Xuân Thủy như sân khấu của một khúc hòa tấu lạ thường.

Khám phá rừng Lam Kinh

Qua hàng trăm năm phát triển, do ý thức bảo vệ và bàn tay chăm sóc của con người, rừng Lam Kinh đã trở thành tài sản vô giá nơi núi rừng Lam Sơn. Hàng trăm cây cổ thụ đang trường tồn cùng quần thể lăng tẩm của các vị vua triều hậu Lê trở thành địa chỉ tham quan thú vị cả về tâm linh lẫn phong cảnh.

Cây đa Lam Kinh huyền thoại. 

Từ phía đường Hồ Chí Minh, lữ khách có thể thấy rừng Lam Kinh hiện lên với màu xanh căng tràn sức sống. Cùng với những ngọn đồi lượn sóng, khu rừng Lam Kinh đã tạo cho vùng đất cổ Xuân Lam (Thọ Xuân) và Kiên Thọ (Ngọc Lặc) một cảnh đẹp hiếm thấy.

Thác Ràng trong rừng chiến khu Đ

Con suối Ràng bắt nguồn từ đâu đó trong vùng rừng Tà Lài, chảy ngoằn ngoèo qua vùng rừng xã Phú Lý rồi đổ ra hồ Trị An. Điều trớ trêu là trong thời kỳ chiến tranh, con suối này là nguồn nước hậu cần cho cả hai phía đối đầu nhau: ở đầu nguồn, trong vùng chiến khu Đ, suối là nguồn nước cho các chiến sĩ cách mạng - ở cuối nguồn, đó là nguồn nước cho quân đội Mỹ và Việt Nam Cộng Hòa. Cũng ở đầu nguồn, trong vùng rừng chiến khu Đ, con suối chảy qua ghềnh đá tạo nên một cảnh quan tuyệt đẹp: thác Ràng! Đẹp thì đẹp, nhưng trong thời chiến tranh, đây không phải là... chỗ đi chơi!

Năm 2004, tỉnh Đồng Nai thành lập Khu Bảo tồn Thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai, thác Ràng thuộc địa bàn xã Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu nằm trong khu Bảo tồn này.

Là một nơi chưa được biết đến nhiều, cảnh quan còn hoang sơ nhưng tuyệt đẹp, thác Ràng là địa điểm tuyệt vời cho những người yêu thích du lịch sinh thái, thích khám phá.

Thác Ràng cách ngã Ba Trị An khoảng 70 km. Bạn lần lượt qua các tỉnh lộ 767, 768 rồi 761. Những cung đường khá tốt, đi qua lòng hồ Trị An, qua rừng Mã Đà, chiến khu Đ. Đường đèo uốn lượn giữa rừng, nhắc bạn nhớ đến ngày xưa nơi đây là chiến khu Đ, rừng xanh bao bọc "rừng che bộ đội, rừng vây quân thù", bạn cũng nhớ đến câu "Mã Đà sơn cước anh hùng tận" để nghe lòng xao xuyến bồi hồi.

Khám phá vườn quốc gia Phước Bình

Khoảng 60km đi từ Phan Rang (Ninh Thuận), bạn sẽ có cơ hội khám phá sự kỳ bí của vườn quốc gia Phước Bình với những đỉnh núi cao ngất đầy mây mù. Mới hơn 2 năm thành lập, mọi thứ đều còn mới mẻ giống như vườn quốc gia non trẻ này.

Những dãy núi hùng vĩ phía bên kia thung lũng

Với 80% diện tích rừng tự nhiên, vườn quốc gia Phước Bình (thuộc tỉnh Ninh Thuận) nằm tiếp giáp với vườn quốc gia Bi Doup - Núi Bà tạo thành khu vực bảo tồn thiên nhiên rộng lớn. Diện tích rừng nguyên sinh ở đây chủ yếu là rừng khộp, tổ thành của các loài thực vật thuộc họ dầu Dipterocaparceae và rừng thường xanh giáp với vùng núi cao Lâm Đồng.

Thực vật, theo thống kê chưa chính thức hiện vườn có 2.025 loài, 156 họ, 584 chi. Với 327 loài động vật, thuộc 94 họ, 28 bộ trong đó đã có 50 loài quý hiếm nằm trong Sách đỏ Việt Nam 2000, bao gồm 23 loài thú, 14 loài chim, 13 loài bò sát và lưỡng cư với 29 loài nằm trong Sách đỏ thế giới IUCN năm 2006.

Đêm diệu kỳ ở vườn quốc gia Bù Gia Mập

Cơn mưa ào ạt đổ xuống khi chúng tôi bắt đầu bước chân vào rừng. Mưa chợt đến chợt đi nhanh chóng để lại làn hơi nước mờ mịt trên các dãy núi thấp, con đường trơn trượt báo hiệu một hành trình gian khổ khi khám phá vườn quốc gia Bù Gia Mập.

Hoàng hôn buông trên vườn quốc gia Bù Gia Mập

Trên con đường ngoằn ngoèo từ ngoài vùng đệm tiến vào vùng lõi vườn quốc gia, những phụ nữ dân tộc Stiêng đang trở về nhà sau một ngày mệt nhọc làm rẫy và tìm kiếm thức ăn cho gia đình. Những khuôn mặt hằn nét mệt mỏi nhưng những chiếc gùi nặng trĩu rau rừng, măng, củi...

Cư dân đầu tiên đón chào chúng tôi là một chú chim diều hâu Milvus Migran dũng mãnh, dưới chân nó là kẻ chiến bại trong cuộc đấu tranh sinh tồn của thế giới tự nhiên, một con rắn cạp nong vàng Bungarus fasciatus. Những con rắn cực độc và là mối đe dọa đối với rất nhiều loài rắn khác giờ đây đã trở thành miếng mồi ngon cho lũ chim non đang chuẩn bị bữa điểm tâm diều hâu mẹ mang về.

Tìm lạ nơi đất quen

Điện Biên, Phong Nha, Nam Cát Tiên, ba điểm du lịch ở Bắc Trung Nam không xa lạ gì với dân du lịch bụi. Nhưng nếu bạn cho rằng mình đã thuộc như lòng bàn tay những nơi này, thì e là chưa chắc. Hãy thử đi theo cách này xem, chắc chắn bạn sẽ thấy những điều mới lạ từ những vùng đất quen trên đất nước mình.

Hành trình tốn ít nhất hai ngày một đêm nếu khởi hành từ thành phố Điện Biên lên Tủa Chùa, các xã không có nhà trọ và hàng quán phục vụ, nên chuẩn bị võng để ngủ chợ, lương khô, thịt, gạo xin nấu nhờ ở các gia đình ven đường. Cao nguyên đá từ xã Tả Sìn Thàng, kéo dài đến tận xã cuối cùng của huyện là Xín Chải. Mây núi ở cung đường này sáng sớm rất đẹp. Trà cổ thụ Tủa Chùa là một sản vật quý. Rừng trà cổ thụ ở các xã cũng rất độc đáo, thân trà cao to, mọc san sát, là rừng trà cổ đẹp và nhiều nhất của cả Đông Bắc – Tây Bắc.

Đường lên Tủa Chùa, Điện Biên.

Đi Đồng Tháp mùa nước nổi

Theo câu hát “Tháp Mười đẹp nhất bông sen”; mùa nước nổi, cuối tháng 9, chúng tôi háo hức lên đường. Dài theo con đường nhựa từ thị trấn Thanh Bình (huyện Thanh Bình) tới thị trấn Tràm Chim (huyện Tam Nông), dưới nền đường cao vút, nước ngập lé đé những ruộng mạ xanh dờn. Hỏi bà chủ quán bên đường đọc báo, nghe đài loan tin lũ vượt ngưỡng báo động ba sao kỳ vậy. Mấy anh chàng chăn vịt chạy đồng ngồi uống cà phê trưa cười ha hả: “Còn cả tháng nữa mới tới đỉnh”. Vì vậy cánh đồng hai bên đường tuy trắng xóa một màu nước, nhưng không “đã con mắt” bằng khi nước nổi lên đến đỉnh điểm. Lúc đó nước là nước dập dềnh sóng, ngập tràn mọi thứ nơi nó đi qua.

Sen mọc tràn mặt kinh VQG Tràm Chim.

Vườn Quốc gia Tràm Chim thuộc huyện Tam Nông (Đồng Tháp) là điểm du lịch sinh thái rất hấp dẫn của đồng bằng sông Cửu Long và cả nước. Được xếp trong hệ thống rừng đặc dụng của Việt Nam, trở thành Vườn Quốc gia Tràm Chim từ năm 1998 nhằm bảo tồn hệ sinh thái đất ngập nước của vùng Đồng Tháp Mười, bảo vệ khu vực di trú cho các loài chim di cư, đặc biệt là sếu đầu đỏ, song song với việc bảo tồn các loài động - thực vật, các nguồn gen quý hiếm, và duy trì những điều kiện thích hợp cho việc nghiên cứu môi trường tự nhiên và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Em gái Gáo Giồng

Em gái này là người chèo xuống đưa nhóm của Hai Ẩu tham quan sân chim Gáo Giồng.

Trong rừng cao su

Bùm và Hai Ẩu lang thang trong rừng cao su

Gặp lại cô Bắc kỳ nho nhỏ

(Viết nhân ngày Valentine 14/02/09)

Đó là một buổi chiều xuân.

Một buổi hoàng hôn mùa xuân trong rừng Nam Cát Tiên.

Trong căn phòng ăn nhỏ cạnh bờ sông Tà Lài của khu rừng nguyên sinh, tôi tình cờ gặp lại ông sau nhiều năm.

Ông đã già lắm rồi, gần bảy mươi có lẽ. Ông đi cùng với bà. Tóc ông bạc trắng, tóc bà hoa râm. Hai vợ chồng già ngồi cùng nhau giữa cái tĩnh mịch của rừng thẳm, giữa chút nắng tàn của buổi hoàng hôn. Chỉ có hai vợ chồng, không có con cháu đi cùng. Có lẽ hai người muốn có những phút giây riêng với nhau giữa một nơi vắng người, giữa rừng xanh u tịch, giữa giòng thời gian đang rơi từng giọt, từng giọt...