Chuyện voi ở Gia Lai

Mùa khô là mùa voi động dục, chúng kéo nhau vào rừng sâu chọn những bãi cỏ rộng và khi hành sự chúng phá nát những bãi cỏ hàng chục hécta ấy. Nghe nói, ai vô tình đi rừng mà bắt gặp cảnh này là cầm chắc cái chết không toàn thây cho mình vì voi rất ghét cảnh mình đang yêu nhau mà bị... nhòm trộm.

Gọi là voi Tây Nguyên nhưng thực ra thì chỉ 3 tỉnh là Gia Lai, Đăk Nông và Đăk Lăk có voi. Voi Gia Lai thì về cơ bản đã... hết. Gia Lai có hai nơi có voi là làng voi Nhơn Hoà và bãi luyện voi cô Hầu ở An Khê.

Làng voi Nhơn Hoà tồn tại đã trăm năm, nhưng đến giờ cũng đã... hết. Đặc điểm của làng voi Nhơn Hoà là dân ở đây không biết bắt voi nhưng thuần dưỡng voi rất giỏi. Họ mua voi từ Đăk Lăk, từ Lào về thuần dưỡng, chủ yếu là để kéo gỗ và làm của cải. 

Làng voi Nhơn Hòa khi còn khởi sắc 

Chúng ta cũng hay nghe nói người M'nông, Êđê bắt voi rừng. Thực sự thì họ chỉ bắt những con voi còn nhỏ, có thể thuần phục được chứ không bắt tràn lan, không săn tràn lan, và đặc biệt là không bao giờ sát hại chúng. 

Day bằng da bò tốt dùng để bắt voi 

Có con đầu đàn to nhất, khoẻ nhất, thông minh nhất được thuê kéo một chiếc xe Kamaz chở đầy gỗ bị lầy. Sau mấy lần kéo thử không được, quản tượng đề nghị '"sạc" (gỡ) bớt gỗ xuống, nhưng chủ gỗ không chịu, bảo nếu thế thì ra ngoài thuê xe cẩu luôn.

Quản tượng cũng không dám vật nài vì lỡ bỏ ra ngoài thuê xe cẩu thật thì mất toi một khoản tiền, mà cả tháng nay lại chả có mối nào cho voi làm. Thế là cố. Con voi như cũng hiểu lòng chủ và thương chủ. Nó bước vào lần cuối cùng với đôi mắt rất buồn nhưng có vẻ đầy quyết tâm. Nó nhún lùi nửa bước rồi giật ào tới cùng lúc với khói xe xịt mù mịt khét lẹt. Tiếng xe gầm lên rồi trườn qua bãi lầy.

Con voi quặp đuôi kéo thêm một đoạn nữa, khi chiếc xe mấy chục tấn bò qua được vũng lầy thì voi từ từ gục xuống. Về sau, khi mổ xác voi, người ta thấy ruột nó đứt thành nhiều khúc. Nó đã cố hết sức cho đến đứt ruột. 

Voi con nhồi bông để phục vụ du lịch chụp ảnh 

Mới đây nhất, xuống Chư Pưh, được các anh lãnh đạo thông báo, huyện đang có kế hoạch khôi phục lại đàn voi Nhơn Hòa và hồi sinh làng voi Nhơn Hòa. Thấy phương án phác qua có vẻ khả thi, ví như mua voi thì xã hội hóa, doanh nghiệp mua từ Lào, về khoán cho nghệ nhân nuôi (nuôi và thuần dưỡng voi là một nghề, nếu lâu không làm sẽ lụt nghề), sẽ dành một diện tích rừng đủ để voi được nuôi thả tự nhiên, kết hợp du lịch chứ không bóc lột voi du lịch chuyên nghiệp như lâu nay... Đó phải chăng là một tín hiệu vui. 

Văn Công Hùng

Lao Động online - 12/04/2018