Sử cũ kể rằng, làng nghề điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước được hình thành vào khoảng thế kỷ thứ 18. Ông tổ nghề vốn là người gốc xứ Thanh, quê hương của nghề làm đá nổi tiếng xứ Đàng Ngoài.
Thuở ban sơ, làng chủ yếu sản xuất các loại cối đá, chày đá, bia mộ đá… để phục vụ cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. Đến khoảng đầu thế kỷ 19, khi triều nhà Nguyễn ở Huế cho xây dựng nhiều cung điện, đền đài, lăng tẩm thì nghề điêu khắc đá ở đây thực sự khởi sắc, nhiều thợ giỏi được triều đình trọng dụng mời ra giúp việc xây dựng, có người còn được phong quan.
Điêu khắc đá vốn là nghề vất vả, cực nhọc, người thợ quanh năm tay búa tay dùi, bán mặt cho đá bán lưng cho trời để kiếm lấy hạt gạo nuôi thân, ấy vậy mà suốt mấy trăm năm qua dân làng nghề Non Nước vẫn kiên trì bám trụ để mong giữ lấy nghiệp Tổ và kiếm kế sinh nhai.
Nhà điêu khắc đá Nguyễn Long Bửu, người đầu tiên và duy nhất cho đến nay của làng đá Non Nước được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân. Ảnh: Thanh Hòa
