Cơm gà Phú Yên

Đến với Phú Yên, nếu đã quá ngán những bữa tiệc hải sản dư thừa chất đạm, muốn đổi bữa thì một gợi ý dành cho các bạn đó chính là đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức một món ăn dân dã, quen thuộc của người dân nơi đây: món cơm gà Phú Yên.

Phú Yên không chỉ nổi tiếng cả nước bởi cảnh đẹp hoang sơ của vô vàn danh thắng trải dài khắp xứ Nẫu, là kỳ quan Gành Đá Dĩa, cực Đông Mũi Điện, Vịnh Xuân Đài, Bãi Xép... mà còn được biết đến là vùng đất của rất nhiều món ăn đặc sắc. Với lợi thế rất lớn của hệ thống vịnh, đầm, phá... đến Phú Yên du khách sẽ có cơ hội được thưởng thức rất nhiều món ngon được chế biến từ hải sản với giá cả không thể rẻ hơn.

Nhưng nếu đã quá ngán những bữa tiệc hải sản dư thừa chất đạm, muốn đổi bữa thì một gợi ý dành cho các bạn đó chính là đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức một món ăn dân dã, quen thuộc của người dân nơi đây: món cơm gà Phú Yên. 

Hòn Yến nên thơ ở Phú Yên

Khi thủy triều rút xuống, một con đường xuyên biển sẽ lộ ra nối liền bờ với Hòn Sụn, thẳng tới Hòn Yến của huyện biển Tuy An.

Theo dân bản xứ, sở dĩ có tên gọi Hòn Yến là do trước kia nơi đây từng có rất nhiều chim yến về làm tổ. Ngày nay Hòn Yến thuộc xã An Hòa, huyện Tuy An, cách trung tâm thành phố Tuy Hòa 20 km hướng Đông Bắc. 

Con đường dưới mực nước biển ở Phú Yên

Ít ai biết rằng ở Phú Yên cũng có một hòn đảo với con đường đi bộ độc đáo trên biển tương tự ở Khánh Hòa mang tên Nhất Tự Sơn.

Nhất Tự Sơn là một trong những hòn đảo đẹp nhất của vịnh Xuân Đài, thuộc địa bàn xã Xuân Thọ 1, thị xã Sông Cầu. Tính theo quốc lộ 1A, hòn đảo này nằm phía bắc tỉnh Phú Yên, cách trung tâm thành phố Tuy Hòa chừng 50 km. 

Làng nghề gốm Trường Thịnh

Là một nghề truyền thống đã tồn tại hàng trăm năm nay, nghề làm gốm Trường Thịnh ở xã Hòa Vinh (huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên) từng trải qua nhiều thăng trầm nhưng với nhiệt huyết của các nghệ nhân, làng nghề hiện vẫn được duy trì và hướng đến sản xuất các sản phẩm gốm mỹ nghệ độc đáo, phục vụ người tiêu dùng. 

Từ trung tâm huyện Đông Hòa về xã Hòa Vinh, dễ dàng nhận biết một làng nghề truyền thống làm gốm với những sản phẩm gốm đỏ au được phơi hai bên đường. Vào sâu trong làng, một không gian đặc trưng với mùi của đất, của gốm mới ra lò lại càng cho thấy sức sống của một làng nghề gốm truyền thống dù xã hội đang ngày càng phát triển theo hướng công nghiệp hóa.

Trải qua nhiều thế hệ làm gốm, làng gốm Trường Thịnh hiện vẫn còn 34 hộ với hơn 100 lao động còn giữ nghề, nhà nào nhiều thì 5 đến 6 người, nhà ít thì 2 đến 3 người. Nguyên liệu làm gốm được người dân khai thác ngay tại địa phương, hiện đã có máy lọc để đất được nhào nhuyễn, giúp sản phẩm gốm đạt chất lượng hơn. Tuy vậy, vẫn có một người làm thêm công đoạn làm tơi đất rồi vẩy thêm nước, giúp cho nguyên liệu đất thực sự đạt yêu cầu trước khi làm gốm.

Đất trời Phú Yên

Là một tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ, Phú Yên hội tụ nhiều tiềm năng về kinh tế biển và du lịch. Phú Yên còn là nơi khởi phát nên nghề câu cá ngừ đại dương của Việt Nam, một nghề không chỉ mang lại nguồn lợi kinh tế lớn mà còn góp phần giữ vững chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. 

Tiềm năng kinh tế biển

“Mỗi năm, tỉnh Phú Yên khai thác được khoảng 6.000 tấn cá ngừ đại dương và 3.000 tấn mực. trong Năm 2016, tỉnh đang có kế hoạch đóng mới 185 tàu khai thác và dịch vụ hậu cần; nâng cấp, cải hoán 465 tàu và phấn đấu đến năm 2020 số tàu mới sẽ là 315 tàu, cùng với 705 tàu cá được nâng cấp, cải hoán…” (Ông Lê Văn Trúc, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Phú Yên)

Nói đến Phú Yên là nói đến nghề đi biển, đặc biệt là nghề câu cá ngừ đại dương. Dân Phú Yên gọi cá ngừ đại dương là “cá bò gù”, bởi loài cá này có lưng gù và thịt đỏ như thịt bò. Người ta kể rằng, vào năm 1994, một số ngư dân chuyên làm nghề câu cá chuồn ở làng biển Phú Câu (nay thuộc phường 6, Tp. Tuy Hòa) trong một lần đi biển đã tình cờ câu được cá ngừ. Thế rồi từ làng biển Phú Câu, nghề câu cá ngừ đại dương chuyên nghiệp đã hình thành, phát triển mạnh sau đó nhanh chóng lan ra các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ.

Từ đó đến nay, nghề câu cá ngừ đại dương ở Phú Yên phát triển ngày một mạnh mẽ. Nhờ đó mà con cá ngừ đại dương của Việt Nam giờ đã có mặt tại thị trường gần 90 nước trên thế giới, trong đó có 3 thị trường truyền thống là Mỹ, EU và Nhật Bản. Và nghề câu cá ngừ đại dương của Phú Yên cũng được Chính phủ lựa chọn làm nền tảng để xây dựng chương trình đánh bắt xa bờ cho cả nước. Từ năm 2011, cá ngừ đại dương Phú Yên “Phuyen Tuna” đã trở thành nhãn hiệu cá ngừ đại dương đầu tiên ở Việt Nam được Cục Sở hữu Trí tuệ, Bộ Khoa học - Công nghệ cấp chứng nhận đăng ký nhãn hiệu.

Suối Ngả Hai – điểm đến thú vị

Suối Ngả Hai ở thôn Mỹ Lâm, xã Hòa Thịnh, huyện Tây Hòa, khi xưa thuộc vùng căn cứ cách mạng và giờ đây là điểm đến thú vị của nhiều người, nhất là vào dịp hè hay những ngày cuối tuần. Nước suối trong veo và mát lạnh, các hốc đá nhiều cá, tảng đá bằng phẳng, tán cây rừng tỏa rộng… tạo nên khoảng không gian yên ả, thi vị.

Qua những con suối nhỏ tuy có vất vả nhưng khá ấn tượng với những đàn cá tung tăng bơi lội

Ruốc tươi Phú Yên trộn xà lách

Mấy ngày nay ngư dân vùng ven biển Phú Yên bội thu ruốc. Một trong những món khoái khẩu từ ruốc tươi của dân biển là ruốc trộn. 

Ruốc tươi có màu hồng hồng trông thật thích mắt. Người dân Phú Yên chọn con ruốc tự nhiên, không bỏ màu cho bữa ăn gia đình 

Phải nói, ruốc mùa này rất to con, lại mới rời xa biển, còn búng nhảy, tươi rói và mập nên làm gì cũng ngon. 

Không giống với các món ruốc truyền thống, ruốc trộn làm đơn giản nhưng ăn rất ngon.
Món này không thể thiếu hai nguyên liệu chính là ruốc tươi và rau trộn. Ruốc phải tươi, rửa sạch bằng nước muối pha ít gừng để khử mùi, đợi ráo nước rồi mới làm. Rau trộn phù hợp và ngon nhất chính là xà lách. 

Nuôi thủy sản trên vịnh Xuân Đài

Vịnh Xuân Đài nằm ở phía Nam thị xã Sông Cầu (tỉnh Phú Yên) từ lâu vốn là môi trường đánh bắt hải sản tự nhiên của người dân trong vùng. Mạnh dạn đầu tư vốn và kỹ thuật để nuôi các loài hải sản có giá trị kinh tế cao trên vịnh Xuân Đài, nhiều ngư dân vùng này đã trở thành các triệu phú, tỷ phú, giúp đời sống gia đình ngày càng được cải thiện cũng như góp phần không nhỏ vào sự phát triển của địa phương. 

Với diện tích mặt nước khoảng 13.000ha, trải dài từ Vũng Lắm đến Vũng La, nguồn nước của vịnh Xuân Đại thực sự là môi trường sống lý tưởng cho các loài hải sản. Theo ông Đỗ Văn Chính, Trưởng phòng Kinh tế Thị xã Sông Cầu, trên vịnh Xuân Đài hiện có 1.124 hộ nuôi tôm hùm với 13.302 lồng nuôi, chủ yếu là tôm hùm bông (sao), còn lại tôm đá, tôm xanh, tôm sỏi, tôm tề thiên...

Thế mạnh nổi bật trên vịnh Xuân Đài là nuôi tôm hùm xuất khẩu với điều kiện tự nhiên kín gió quanh năm cũng như môi trường nước ổn định. Từ năm 1990 đến nay, bình quân mỗi năm, người dân nuôi tôm hùm trên vịnh Xuân Đài thu hoạch khoảng 500 tấn thương phẩm và ươm nuôi cung ứng thị trường miền Trung khoảng 300.000 đến 400.000 con tôm giống, với tổng doanh thu gần 600 tỷ đồng. 

Một góc vịnh Xuân Đài ở phía Nam thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên, nơi có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho việc nuôi các loại thủy sản như tôm hùm, hàu, cá mú, ốc hương….

Ở làng nghề thúng chai

Thôn Phú Mỹ (xã An Dân, huyện Tuy An) có khoảng 40 hộ với trên 120 lao động đang nỗ lực duy trì nghề làm thúng chai truyền thống. 

Vót nan 

Nghề dệt chiếu lác Phú Tân

Với nguồn nguyên liệu lác sẵn có tại địa phương, hầu như gia đình nào ở Phú Tân (xã An Cư, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên) đều gắn với nghề dệt chiếu. Đây là nghề truyền thống đã tồn tại hàng trăm năm qua, mang đến nguồn thu nhập ổn định cho người dân nơi đây.

Từ năm 1977, nghề dệt chiếu lác Phú Tân đã được công nhận là làng nghề truyền thống. Tuy vậy, nghề dệt chiếu lác Phú Tân chỉ thực sự phát triển quy mô từ năm 1995 khi Trung tâm Khuyến nông tỉnh Phú Yên bắt đầu tổ chức mỗi năm 1 lớp dạy kỹ thuật làm chiếu cho lực lượng lao động nhàn rỗi tại địa phương.

Được sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, nhiều gia đình đã mạnh dạn đầu tư mua máy dệt chiếu để nâng cao chất lượng, mẫu mã đẹp, tốn ít nhân công, giá thành của sản phẩm theo đó cũng tăng gấp đôi so với sản phẩm làm thủ công. Hiện làng nghề dệt chiếu lác Phú Tân có 249 hộ gia đình, với trên 600 lao động trực tiếp tham gia dệt chiếu lác, chủ yếu là lao động nữ. Đặc biệt, các em nhỏ và người lớn tuổi đều có thể tham gia vào một số công đoạn trong quy trình sản xuất chiếu lác.

Sợi cói nguyên liệu phơi khô để dệt chiếu.

Kè chắn sóng Xóm Rớ thành bãi đá rêu xanh hút hồn du khách

Những tảng bêtông vuông vức và đá tảng được thả xuống biển ở P.Phú Đông, TP Tuy Hòa, Phú Yên sau một thời gian đã sinh ra những đám rêu xanh hút hồn du khách. 

Nhiều bạn trẻ thích thú với bãi đá rêu xanh 

Từ Tết Nguyên đán đến nay, du khách, nhất là giới trẻ, truyền nhau những hình ảnh độc đáo của các tảng đá bám đầy rêu xanh ngắt gây nhiều cảm hứng.

Buổi sáng lẫn buổi chiều, hàng trăm người đưa nhau ra bờ kè vừa hóng gió biển, vừa chụp những tấm ảnh lưu niệm bên các tảng đá bám đầy rong rêu.

Nhớ cơm gạo đỏ

Vùng miền núi Phú Yên có các giống lúa ngắn ngày như cúc lùn, cúc rằn, to đá, ba trăng... đều cho gạo đỏ thơm ngon.

Nhiều người sinh ra và lớn lên ở vùng đất này đã được ăn loại gạo ngon này nhiều năm liền trong đời. Tuy nhiên, bây giờ, gạo đỏ không còn nhiều như trước nữa. Trong trí nhớ của những người con xa quê năm nào vẫn còn phảng phất đâu đó mùi thơm của nồi cơm gạo đỏ mỗi khi nhớ về quê nhà. 

Các loại lúa trên được trồng trỉa trên nương rẫy. Thường vào tháng bảy âm lịch, khi trời mưa xuống thì nông dân gieo lúa. Lúa từ khi trồng đến khi lớn lên cho hạt đều nhờ nước trời, nông dân không bón phân cũng chẳng phun thuốc. Cuối tháng mười đầu tháng mười một âm lịch lúa chín. Mùa lúa rẫy chín cũng là mùa rộn ràng tất bật của cả xóm thôn. Lúa được cắt, chất thành từng đống to trong các chòi trại tại rẫy. Hồi ấy không có máy tuốt nên người dân phải dùng chân đạp, mỗi lần đạp hai bó, hết lượt này đến lượt khác, đạp đến khi nào xong lúa thì thôi. 

Cơm gạo đỏ ăn với cá khô - Ảnh: Tuy An 

Về An Hải ăn hải sản

Phú Yên có nhiều điểm đến “ăn chơi” lý tưởng. Đến với Phú Yên, du khách không thể bỏ qua những món đặc sản tươi ngon mang phong vị ẩm thực của người xứ Nẫu mộc mạc chân tình ở khu du lịch An Hải (xã An Hải, H. Tuy An) nằm ở cuối đầm Ô Loan, tiếp giáp với biển Đông.

Trước hết phải kể đến món hàu Ô Loan. Hàu ở đây được người dân khai thác từ con hàu sống tự nhiên dưới đầm. Thời điểm cuối xuân đầu hè, đúng vụ sẽ có những con hàu to mập. Nhìn bề ngoài xấu xí nhưng khi đập vỏ, thịt bên trong ú ù, nõn nà. Hàu làm được nhiều món như cháo, nhúng giấm, um, xào, nướng. Riêng món nướng mỡ hành được nhiều thực khách chọn. Con hàu nướng phải to, mập; đập một nửa phần vỏ, để lộ phần thịt nằm mọng ngập trong nửa phần vỏ còn lại. 

Hàu sắp chín, cho thêm ít dầu đã phi cùng hành lá vào phần thịt hàu đang nướng, thế là ta đã có món hàu nướng mỡ hành thơm ngon tuyệt vời, đậm ngọt - Ảnh: Đào Tấn Trực 

Gành Xép - tạo tác từ đá ở xứ 'hoa vàng trên cỏ xanh'

Xuất hiện đầy thơ mộng trong bộ phim Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, Gành Xép với vẻ đẹp tổng hòa của biển, đá, đồng cỏ, phi lao và mây trời đang trở thành điểm đến thu hút du khách khi đến Phú Yên.

Không sở hữu những tầng đá ong xếp lớp hùng vĩ với những phiến đá nhiều hình dạng như Gành Đá Đĩa; Gành Xép là sự tổng hòa của nhiều vẻ đẹp thiên nhiên khác nhau: gành đá, bờ biển, đồng cỏ và những rừng phi lao chạy dài tít tắp. Chạy dọc theo con đường ven biển cắt ngang huyện Tuy An, bạn sẽ thấy hiện ra trước mặt một ngã rẽ về phía biển, băng qua rừng phi lao và đồi cát.

Vì không có biển chỉ đường, bạn phải hỏi người dân địa phương để tìm được đúng Gành Xép. Con đường lát nhựa phẳng lì và vắng vẻ, đưa những cơn gió biển thổi xào xạc qua các tán cây. Đi hết lối bạn sẽ thấy một rừng phi lao thưa bên cạnh một nhà dân. Từ đây, du khách gửi xe và đi bộ qua khu rừng thưa dẫn tới bãi Xép. 

Hàng phi lao chạy dài theo con đường đến Gành Xép. Ảnh: Minh Đức 

Vẻ đẹp dung dị của Hòn Yến ở Phú Yên

Thắng cảnh của tỉnh Phú Yên thu hút du khách bởi những gành đá hình thù kỳ thú cùng làng biển yên bình.

Hòn Yến, xã An Hòa, huyện Tuy An nằm cách thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên 15 km theo đường bê tông ven biển qua các làng quê thanh bình. Được gọi là Hòn Yến vì ngày xưa nơi đảo nhỏ này có rất nhiều chim yến về làm tổ. 

Nhớ cơm gạo đỏ núi rừng Phú Yên

Mỗi lần chợt nhớ về quê, hương thơm của nồi cơm gạo đỏ gặt trên các triền rẫy năm nào cứ thoang thoảng như hình bóng quê hương trong ký ức tuổi thơ tươi đẹp một thời. 

​Cơm gạo đỏ ăn với cá nục kho cũng cảm thấy ngon miệng và nhớ quê - Ảnh: H.Hương 

Vùng miền núi Phú Yên có các giống lúa ngắn ngày như cúc lùn, cúc rằn, to đá, ba trăng… được trồng trỉa trên nương rẫy đều cho gạo đỏ thơm ngon. Nhiều người con sinh ra và lớn lên ở vùng đất này đã được ăn loại gạo này suốt thời gian dài.

Bởi thế đến tận bây giờ, trong trí nhớ của những người con xa quê năm nào vẫn còn phảng phất đâu đó mùi thơm của nồi cơm gạo đỏ mỗi khi nhớ về quê nhà.

Bánh xèo hải sản và bắp nướng mắm nêm ở Phú Yên

Bánh xèo hải sản và bắp nướng mắm nêm là những món ăn bình dân, đặc trưng ở xứ biển Phú Yên bạn nên thưởng thức khi có dịp đến đây.

Các món ăn vặt ở Phú Yên rất giản dị, giá chỉ khoảng 20.000 đồng.

Bánh xèo hải sản

Khác với bánh xèo miền Tây, món này ở Phú Yên có kích thước vừa phải, chỉ bằng bàn tay người lớn xòe ra. Bánh làm từ bột gạo tẻ ngâm nước, xay nhuyễn. Khi tráng, người thợ nhanh tay múc từng vá bột đổ vào khuôn, cho thêm giá sống, hẹ và nhân tôm, mực vào bên trong. Bánh được chiên vàng giòn và chấm mắm nêm hoặc nước mắm chua ngọt tùy sở thích.

Bánh xèo thường được ăn kèm với các loại rau sống như xà lách, rau thơm, khóm. Người Phú Yên khi ăn bánh xèo có thói quen cuốn tất cả nguyên liệu trong miếng bánh dẻo mềm. Giá một chiếc bánh khoảng 10.000 đồng. 

Chiếc bánh xèo tròn đẹp và bắt mắt khi cho vào khuôn. Ảnh: Khánh Bình 

Hải đăng gành Đèn

Ánh nắng chiều hòa trong làn nước xanh biếc của vịnh Xuân Đài và sắc nâu của những phiến đá sẽ hút hồn du khách khi tới hải đăng gành Đèn.

Tới huyện Tuy An, bên cạnh một gành đá đĩa đầy mê hoặc với những phiến đá bazan xếp tầng lớp, ngày đêm nằm nghe sóng biển vỗ là một hải đăng gành Đèn đứng lặng lẽ nơi cửa vịnh Xuân Đài, hướng ra vũng Chào. Nằm cách thành phố Tuy Hòa, Phú Yên hơn 30 km về phía bắc, hải đăng gành Đèn là điểm đến không thể bỏ qua của các du khách khi ghé thăm tỉnh Phú Yên.

Ngọn hải đăng gành Đèn không lớn và nổi tiếng như ở Kê Gà, Mũi Điện, nhưng với vị trí đắc địa nơi cửa biển, sắc đỏ trắng của hải đăng nổi bật giữa màu xanh mênh mông của nước biển. Những phiến đá cổ nằm dọc con đường dẫn tới ngọn hải đăng, du khách sẽ có cảm giác như lạc vào một rừng đá ngay bên bờ biển.

Từ ngã ba rẽ tới gành Đá Đĩa, du khách men theo con đường nhỏ gần một km dẫn vào gành Đèn. Trong ánh nắng chiều của vùng biển miền Trung, khung cảnh thiên nhiên trở nên rực rỡ hơn bao giờ hết với một bên là thảm cỏ khô mọc xen kẽ xương rồng, một bên là các mỏm đá đủ hình dáng nơi cửa vũng Chào. 

”Rừng đá” hai bên nhịp cầu thang dẫn tới hải đăng gành Đèn. Ảnh: Minh Đức. 

Sò huyết đầm Ô Loan, Phú Yên

Về miền đất Phú Yên có hai món du khách nhất định không thể bỏ qua là mắt cá ngừ đại dương và sò huyết đầm Ô Loan. Trong đó, món sò huyết ở đây hiếm chỗ nào có thể sánh bằng. 

Đầm Ô Loan thuộc huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Vùng đất này có nguồn lợi thủy hải sản đa dạng, phong phú như tôm, cua, cá, ghẹ, sứa, hàu... nhưng điều làm nên thương hiệu ở đây chính là sò huyết. Sò huyết đầm Ô Loan có thịt dày, ngon ngọt và đậm đà. Danh tiếng của món này không chỉ gói gọn riêng đất Phú Yên, mà nhiều du khách từ tỉnh khác hay nước ngoài khi ghé đến cũng đều tìm sò huyết để thử qua.

Sò huyết đầm Ô Loan to hơn nhiều so với nơi khác, xuất hiện thường xuyên trong năm và dễ dàng đánh bắt. Người dân khi bắt được sò thường đem về chế biến thành nhiều món như nướng mỡ hành, nướng mọi hay đem xào, rang muối ớt, sốt me với rau răm và cháo... 

Sò huyết có thể được chế biến thành nhiều món như mỡ hành, rang muối ớt hay nấu cháo... 

Chả dông - hương vị nắng gió Phú Yên

Một đĩa chả dông ngon đi kèm với bát nước chấm thơm lừng là lựa chọn thú vị cho hành trình khám phá ẩm thực Phú Yên.

Ẩm thực Phú Yên có sự giao thoa giữa các vùng khác nhau, hòa quyện với hương vị địa phương tạo nên những món ăn khó quên trong lòng du khách. Nhắc đến ẩm thực Phú Yên, chả dông dường như đã thành “thương hiệu” của mảnh đất này.

Nhìn từ bên ngoài, món ăn này cũng giống như các loại chả khác với màu vàng ươm đặc trưng. Điều đặc biệt là thay vì nhân thịt lợn hay thịt bò, người dân địa phương ở đây lấy thịt từ con dông, trông tựa như rắn mối hay kỳ nhông, làm nguyên liệu chính. 

Thực khách có thể ăn chả Dông kèm với ớt xanh, tỏi và các loại rau sống. Ảnh: Minh Đức.