Cây đa 13 gốc ở phường Gia Viên được công nhận là Cây di sản Việt Nam vào năm 2014.
Cây đa 13 gốc là cây đa cổ thụ khổng lồ, được đánh giá là một trong những cây đa lớn nhất nước ta với tuổi đời hơn 300 năm. Cây nằm ở khu vực xóm Trại, phường Gia Viên (Hải Phòng). Điều làm nên sự độc đáo và kỳ lạ của nó chính là cấu trúc nhiều gốc nhất hiện nay.
Theo các đánh giá của cơ quan chuyên môn và đo đạc, cây đa chỉ cao khoảng 10 m nhưng lại có tới hàng chục cành lớn nhỏ tỏa rộng với đường kính tán lên đến 40 m. Cây có tới 13 gốc thẳng, lớn, bao gồm 1 gốc chính và 12 gốc phụ. Gốc chính có chu vi lên tới 8,2 m, trong khi 12 gốc còn lại mọc xung quanh, chu vi từ 2 - 5 m. Tổng chu vi của 13 gốc đa này khoảng 30 m. Các gốc được nối với nhau bằng những cành có đường kính gần 1 m, đan xen tạo thành một khối vững chắc. Đỡ các cành cây là các rễ phụ giống như cột chống.
Dưới gốc chính của cây đa có một ngôi miếu nhỏ.
Những tán lá tỏa rộng khắp bốn phía, xanh tốt và sum suê bao phủ cả một vùng trời rộng lớn. Từ xa nhìn lại, cây đa 13 gốc trông hệt như một “mâm xôi khổng lồ”. Người dân xóm Trại cho biết, vào mùa xuân, khi đứng dưới gốc cây nhìn lên, gần như không thể thấy bất kỳ khe hở nào xuyên qua tán lá dày đặc. Tán cây rợp bóng, che mát cả một khoảng đất rộng, trở thành nơi nghỉ chân lý tưởng của dân làng sau một ngày làm việc vất vả. Nơi đây cũng là chốn chim chóc kéo về làm tổ, tiếng hót líu lo, rộn ràng suốt bốn mùa.
Có hai truyền thuyết được lưu truyền giải thích về hình dáng độc đáo, phát triển chiều ngang thay vì chiều cao của cây. Truyền thuyết thứ nhất kể rằng, xưa kia có một vị tướng quân trên đường đi đánh giặc đã dừng chân ở đây và buộc ngựa vào gốc đa, việc này khiến ngọn cây bị gãy. Sau đó, tán cây đã mọc ra tứ phía và tạo nên hình dáng xòe rộng như ngày nay.
Ngoài 1 gốc đa chính còn có 12 gốc phụ, tổng chu vi của 13 gốc đa này khoảng 30 m.
Còn theo truyền thuyết thứ hai, trong trận đánh quân Nam Hán xâm lược, Hai Bà Trưng đã cưỡi voi đi ngang qua xóm Trại và dừng chân nghỉ ngơi dưới bóng đa rợp mát. Tuy nhiên, con voi đã dùng vòi bẻ ngọn đa để ăn. Từ đó, cây đa bị mất ngọn, chỉ phát triển về chiều ngang, hạn chế chiều cao.
Dù xóm làng nay đã trở thành khu đô thị, cây đa 13 gốc vẫn kiên cường đứng bên cạnh giếng nước làng, gợi nên khung cảnh thân thuộc, bình dị của làng quê Bắc Bộ “cây đa, giếng nước, sân đình” Dù đình làng không còn, nhưng giếng làng và cây đa vẫn được giữ gìn, bảo vệ. Việc cây đa được Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường công nhận là Cây di sản Việt Nam vào năm 2014 đã khẳng định giá trị lịch sử và văn hóa đặc biệt của nó.
Phía dưới gốc cây đa 13 gốc là một miếu thờ đã có từ lâu, bên trong có một tấm bia đá khắc chữ Hán Nôm. Nơi đây thờ Đức Thổ Vượng, người có công giúp dân khai hoang, lập ấp. Bên cạnh đó, nơi đây còn thờ các thần, cô, cậu, quan và những vong hồn không nơi nương tựa. Đặc biệt, đền cây đa 13 gốc (hay còn gọi là phủ Chúa bà) cũng là nơi thờ Chúa Năm Phương, một vị chúa bà tôn nghiêm, linh thiêng trong tâm thức của người dân đất Cảng.
Nơi đây là điểm tựa văn hóa, tâm linh của nhiều người dân Hải Phòng.
Tín ngưỡng này gắn liền với câu chuyện nhuốm màu sắc tâm linh, huyền bí mà người dân địa phương vẫn kể cho khách phương xa. Chuyện rằng, vào thời Pháp thuộc, phố Cầu Đất còn được gọi là phố Cô Đầu, nơi có nhiều nhà hát cô đầu (còn được gọi là hát ả đào hay ca trù). Khi ấy, có một ca nương nổi tiếng xinh đẹp, hát hay chẳng may yểu mệnh mất đúng vào giờ thiêng. Sau này, một người phu xe thấy người con gái mặc quần áo trắng gọi xe về khu vực xóm Trại, nhưng khi đến cầu nhỏ gần cây đa 13 gốc thì cô gái biến mất, trên xe chỉ còn lại tiền âm phủ. Người dân tin rằng người con gái kia hiển linh về cây đa 13 gốc ngự, nên sau đó họ đã dựng nơi thờ phụng quanh năm hương khói gọi là phủ Chúa Bà.
Câu chuyện tâm linh này đã biến cây đa 13 gốc trở thành địa chỉ linh thiêng thu hút rất đông người dân và du khách đến tham quan, vãn cảnh, cầu bình an.
Nhiều người dân địa phương và cả du khách đến dâng hương ở phủ Chúa Bà.
Chị Nguyễn Thị Lý ở tỉnh Quảng Ninh chia sẻ: “Năm nào tôi cũng về đây vài lần như thói quen. Không biết có phải trùng hợp không nhưng mọi điều mong cầu đều được tất ứng. Nơi đây trở thành địa chỉ tâm linh không chỉ với tôi mà còn với nhiều người”.
Ngày 6/6 âm lịch hằng năm được xem là ngày tiệc Chúa bà Năm Phương. Vào ngày này, cũng như các ngày lễ Tết, ngày rằm, người dân địa phương đều đến cây đa dâng hương, cầu mong những điều may mắn, tốt lành. Việc dâng lễ hoàn toàn tùy tâm.
Trong nhịp sống hối hả của phố phường Hải Phòng hiện đại, cây đa 13 gốc vẫn tỏa bóng mát, giữ lại hồn quê và là điểm tựa tâm linh vững chắc. Khách phương xa đến đây sẽ có dịp ngắm cây đa khổng lồ, kỳ lạ và đắm mình trong bầu không gian yên tĩnh, nhuốm màu linh thiêng ngay giữa phố phường nhộn nhịp, thấy lòng thư thái. Còn người dân trong vùng sống xa quê, khi trở về, nhìn thấy tán cây là cảm giác ấm áp tình quê hương lại ùa về.
PHƯƠNG LINH - THU HƯƠNG
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét