.jpg)
Huyền tích tình yêu và lòng trung nghĩa
Giữa làng Thạch Lỗi (huyện Cẩm Giàng, Hải Dương cũ), nay là xã Cẩm Giang, thành phố Hải Phòng, ngôi đình cổ hơn 3 thế kỷ vẫn sừng sững, gìn giữ hồn quê xứ Đông qua từng nét kiến trúc, từng câu chuyện huyền tích về tình yêu, lòng trung nghĩa và đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của bao thế hệ.
Theo các cụ cao niên, đình Thạch Lỗi được dựng từ thế kỷ XVII trên nền một ngôi miếu cổ, là nơi thờ 2 vị thành hoàng làng là tướng quân Lý Quốc Bảo, người có công giúp vua Lý Nam Đế đánh giặc và phu nhân Vũ Thị Hương, người con gái làng Thạch Lỗi hiền hậu, tháo vát.
Giữa làng Thạch Lỗi (huyện Cẩm Giàng, Hải Dương cũ), nay là xã Cẩm Giang, thành phố Hải Phòng, ngôi đình cổ hơn 3 thế kỷ vẫn sừng sững, gìn giữ hồn quê xứ Đông qua từng nét kiến trúc, từng câu chuyện huyền tích về tình yêu, lòng trung nghĩa và đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của bao thế hệ.
Theo các cụ cao niên, đình Thạch Lỗi được dựng từ thế kỷ XVII trên nền một ngôi miếu cổ, là nơi thờ 2 vị thành hoàng làng là tướng quân Lý Quốc Bảo, người có công giúp vua Lý Nam Đế đánh giặc và phu nhân Vũ Thị Hương, người con gái làng Thạch Lỗi hiền hậu, tháo vát.
Đình Thạch Lỗi thờ 2 vị thành hoàng làng là Tướng quân Lý Quốc Bảo và phu nhân Vũ Thị Hương.
Ông Vũ Lệnh Vỹ, Trưởng ban Khánh tiết đình Thạch Lỗi chia sẻ: “Người dân vẫn truyền nhau câu chuyện cảm động về tình yêu thủy chung của 2 vị thành hoàng. Khi ông ra trận đánh giặc, bà ở nhà chăm lo việc đồng áng, vận động dân góp lương thực nuôi quân. Đến khi hay tin chồng hy sinh, bà đã gieo mình xuống ao Phe Chung để giữ trọn nghĩa phu thê. Vua thương tiếc, phong bà là Thái hậu Khánh phu nhân”.
Mái đình cong vút mới được trùng tu, sửa chữa cuối năm 2024.
Trải qua hàng trăm năm, huyền tích ấy vẫn được người Thạch Lỗi kể lại trong niềm tự hào. Mỗi mùa hội làng, dân làng lại dâng hương tưởng nhớ, cầu mong nhị vị thành hoàng phù hộ cho mùa màng bội thu, dân làng an khang. Đó cũng là cách họ gửi gắm lòng tri ân, duy trì mạch nguồn đạo lý và bản sắc văn hóa của quê hương.
Đình Thạch Lỗi tọa lạc trên khuôn viên 1.092 m², hướng nam, trước mặt là hồ nước rộng 9.369 m² với gò đất nổi giữa hồ. Ngôi đình được xây dựng theo kiểu tiền nhất, hậu đinh, gồm tam quan, sân đình, tòa tiền tế 7 gian, đại đình 9 gian và 3 gian hậu cung. Đây là một trong số ít ngôi đình ở vùng đồng bằng Bắc Bộ có quy mô lớn và giữ gần như nguyên vẹn cấu trúc cổ.
Từ trong sân đình nhìn ra mặt hồ in bóng, nơi có gò đất nổi giữa hồ.
Điểm đặc biệt của đình Thạch Lỗi là kiểu đình đôi với hai lớp mái trong và ngoài, tạo không gian sâu, uy nghiêm. Mái toà đại đình rộng và thấp hơn mái tòa tiền tế. Các vì kèo liên kết với nhau bởi hệ thống xà ngang, xà dọc, con rường, kẻ, bẩy. Phần mái cong mềm mại, bốn đầu đao uốn lượn vút lên, tạo cảm giác thanh thoát mà vẫn vững chãi.
Trong đình hiện còn lưu giữ tấm bia đá khắc năm 1689, thời vua Lê Hy Tông, ghi công dựng đình, 3 đạo sắc phong thời Nguyễn cùng nhiều cổ vật quý. Trên các vì kèo, đầu dư, bẩy hiên là vô số mảng chạm khắc rồng, phượng, hoa lá, tứ linh, thể hiện rõ phong cách nghệ thuật thời Hậu Lê và thời Nguyễn.
Gian đại đình với những tấm hoành phi, câu đối.
Ông Vỹ kể thêm: “Năm 2024, đình được tu sửa, phục hồi góc đao, thay mới hệ thống chắn song, cửa bằng gỗ lim. Nguồn kinh phí khoảng 1 tỷ đồng do Nhà nước hỗ trợ và nhân dân đóng góp. Bà con ai cũng coi việc trùng tu đình là trách nhiệm và vinh dự của mình”.
Hệ thống chắn song, cửa bằng gỗ lim cũng mới được thay, do nhân dân công đức.
Không chỉ mang giá trị kiến trúc, đình Thạch Lỗi còn là nơi lưu giữ hồn xưa, nét cũ của làng. Thời phong kiến, đây là chốn họp bàn của các nho sĩ, nơi nhiều người dùi mài kinh sử, đỗ đạt, làm rạng danh quê hương. Trong kháng chiến chống Pháp, đình là căn cứ liên lạc bí mật của cách mạng. Đến thời chống Mỹ, lại trở thành lớp học và kho cất lương thực an toàn của huyện.
Năm 1996, đình được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, trở thành niềm tự hào của người dân Thạch Lỗi.
Giữ gìn nét đẹp truyền thống
Người dân Thạch Lỗi luôn nhắc nhớ về truyền thống, tự hào về ngôi đình cổ.
Không chỉ là di tích, đình Thạch Lỗi còn là không gian sống động của văn hóa làng. Hằng năm, vào ngày 12/2 âm lịch, lễ hội đình Thạch Lỗi được tổ chức quy tụ con em quê hương gần xa trở về.
Trong không khí linh thiêng, những nghi thức rước kiệu, tế lễ, trò chơi dân gian, hát tuồng được tái hiện rộn ràng. Người dân cùng nhau dựng cờ, trang hoàng đình làng, nấu cỗ, dâng lễ... tạo nên bức tranh lễ hội đậm đà bản sắc xứ Đông.
Ngày nay, cùng với quá trình đô thị hóa, nhiều ngôi đình cổ dần được trùng tu, sửa chữa, thay thế nét kiến trúc xưa. Nhưng ở Thạch Lỗi, người dân vẫn gìn giữ đình làng như báu vật. Những câu chuyện về 2 vị thành hoàng, tấm bia cổ hay mái đình cong vút vẫn được kể lại qua từng thế hệ để nuôi dưỡng tình yêu quê hương.
Ông Đỗ Hữu Huỳnh, người làng Thạch Lỗi chia sẻ: “Hội đình năm nào cũng đông vui. Người đi làm xa mấy chục năm vẫn nhớ ngày 12/2 để về dâng hương, xem hát, gặp lại bạn bè cũ. Với chúng tôi, lễ hội không chỉ là tín ngưỡng mà còn là sợi dây kết nối, nhắc nhớ cội nguồn”.
Mái đình cong vút là nét kiến trúc đặc trưng của đình làng ở Bắc Bộ.
Ông Vũ Lệnh Vỹ khẳng định: “Chúng tôi mong muốn sau khi tu bổ, đình không chỉ là nơi thờ tự mà còn là điểm đến để thế hệ trẻ hiểu hơn về lịch sử, văn hóa của làng mình. Giữ được đình là giữ được linh hồn của quê hương Thạch Lỗi”.
Gian tiền tế của đình Thạch Lỗi.
Đình Thạch Lỗi hoàn toàn có thể trở thành điểm đến hấp dẫn trong hành trình khám phá xứ Đông. Song, để làm được điều đó, cần sự chung tay giữa chính quyền, ngành văn hóa và cộng đồng địa phương.
PHƯƠNG LINH
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét