Đình Tả thờ Trạng nguyên Trần Quốc Lặc.
Uông Hạ là một làng cổ, nằm ở hạ lưu ven sông Thái Bình, từ xưa có tên là Giang Hạ, còn có tên nôm là làng Dọ. Tên làng Dọ xuất phát từ đặc điểm tự nhiên của làng, địa hình chủ yếu là đồng trũng, khi chưa có đê vào mùa mưa, lũ nước từ các nơi đổ về nên làng thường xuyên bị ngập lụt. Đã vậy, xưa chỉ có duy nhất một con đường vào làng không có lối ra, người dân phải đi lại bằng thuyền nan nên dân làng gọi là làng Dọ.
Thế kỷ XIX, Uông Hạ là một xã thuộc tổng Thượng Triệt, huyện Thanh Lâm, phủ Nam Sách, tỉnh Hải Dương (nay thuộc xã Thái Tân, thành phố Hải Phòng). Làng chia làm 4 xóm: Đông, Chùa, Đậu, Giữa. Dân cư của làng tập trung ở bốn góc, còn ở giữa là cánh đồng rộng, có 3 gò đống nổi lên như 3 quả đồi (Đống Đường, Đống Ỷ, Đống Sen). Do điều kiện tự nhiên không mấy thuận lợi nên trước kia người dân chỉ cấy được một vụ trong năm. Vì vậy, đời sống của người dân rất khó khăn. Ngoài cấy lúa, người dân còn làm thêm các nghề phụ khác khi nông nhàn như đánh bắt cá, dệt chiếu cói, dệt vải...
Làng Uông Hạ có đời sống văn hóa cổ truyền khá phong phú. Làng có 3 ngôi đình và một ngôi chùa. Đình Tả (thờ vị Thành hoàng của làng là Trạng nguyên Trần Quốc Lặc và 8 vị tiến sĩ của làng), chùa ở xóm Chùa. Đình Hữu ở xóm Giữa (đã bị tàn phá, nền đất là trường cấp 1 hiện nay) thờ vị thiên thần là Ngũ Đạo Lộ Đống Táo Đại vương, có công âm phù tướng Lý Thường Kiệt đánh giặc Chiêm Thành thời Lý (thế kỷ XI). Đình Cả ở xóm Đậu là nơi giao lưu giữa hai đình Tả, Hữu. Trong lễ hội làng hằng năm vào ngày 12 tháng giêng, dân làng rước sắc các vị Thành hoàng từ đình Tả về đình Hữu qua đình Cả rồi lại rước về đình Tả.
Tuy Uông Hạ xưa là vùng đồng chiêm trũng, người dân nghèo khó nhưng có tinh thần hiếu học cao, ý chí vươn lên khắc phục mọi khó khăn, mà tấm gương tiêu biểu Trần Quốc Lặc đỗ Kinh Trạng nguyên khoa Bính Thìn, niên hiệu Nguyên Phong thứ 6 (1256), đời Trần Thái Tông. Ông làm quan tới chức Thị giảng, đại liên bang hành khiển, kiêm Lĩnh nam thụy quân quốc trọng sự.
Ban thờ Trạng nguyên Trần Quốc Lặc ở gian trung tâm đình Tả.
Noi gương hiếu học của ông, trải qua các đời Lê sơ, Mạc, Lê trung hưng, ở Uông Hạ có thêm 8 người đỗ đại khoa, được sử sách ghi nhận và nhân dân tôn kính. Đó là, Nguyễn Tuyên Cần (1461 - 1543) đỗ Tiến sĩ khoa Đinh Mùi năm Hồng Đức 18 (1487) làm quan đến chức Hình bộ Hữu thị lang; Phạm Quảng Hiếu (1447 - ?) đỗ Tiến sĩ khoa Canh Tuất năm Hồng Đức 21 (1490) làm quan đến chức Hình bộ Hữu thị lang; Vương Đức Tập đỗ Tiến sĩ khoa Kỷ Mùi năm Cảnh Thống 2 (1499), làm quan đến chức Hiến sát sứ, khi mất truy tặng Hành khiển; Nguyễn Đức Khâm (1470 - ?) đỗ Hoàng giáp khoa Nhâm Tuất năm Cảnh Thống 5 (1502) làm quan đến chức Giám sát ngự sử; Vương Duy Thông đỗ Tiến sĩ khoa Nhâm Tuất năm Quang Bảo 9 (1562), làm quan đến chức Hiến sát sứ; Vũ Sư Tích đỗ Hoàng giáp khoa Mậu Thìn, năm Sùng Khang 3 (1568), làm quan đến chức Lại bộ Tả Thị lang, tước Mai Khê bá, từng đi sứ nhà Minh; Vương Văn Hội đỗ Tiến sĩ khoa Mậu Thìn năm Sùng Khang 3 (1568) làm quan đến chức Lễ bộ Tả Thị lang và Nguyễn Văn Tín đỗ Tiến sĩ khoa Nhâm Thìn năm Khánh Đức 4 (1652), làm quan đến chức Hàn lâm viện.
Về dòng họ, tiêu biểu ở làng Uông Hạ có dòng họ Nguyễn Đức có Nguyễn Tuyên Cần và Nguyễn Đức Khâm là hai anh em ruột cùng đỗ đại khoa. Tiếp nối truyền thống khoa bảng của hai cụ, ngày nay, con cháu họ Nguyễn Đức luôn phát huy tinh thần hiếu học, đỗ đạt cao, có nhiều cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ.
Ban thờ 8 vị tiến sĩ làng Uông Hạ ở đình Tả.
Ngoài truyền thống khoa bảng, dòng họ Nguyễn Đức còn có truyền thống cách mạng. Dòng họ có Bà mẹ Việt Nam anh hùng Nguyễn Thị Cắt, có 8 người con đã có những đóng góp cho sự nghiệp cách mạng.
Trong kháng chiến chống Pháp, mẹ Nguyễn Thị Cắt cùng gia đình tích cực tham gia che giấu và nuôi dưỡng cán bộ cách mạng. Ngày nay, ở thôn Uông Hạ, có một giếng làng mang tên người con trai mẹ - giếng ông Sáu, trường mẫu giáo, cấp 1, cấp 2 tại xã mang tên người anh hùng Nguyễn Đức Sáu.
Ngày nay, làng Uông Hạ luôn tự hào về vùng đất học và phát huy truyền thống khoa bảng của các thế hệ đi trước. Các dòng họ, thôn đều có Quỹ Khuyến học để khuyến khích, động viên con em học tập. Làng có nhiều người là cử nhân, thạc sĩ, kỹ sư, bác sĩ, dù ở làng hay đi làm ăn xa đều hướng về góp công góp của xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.
HƯƠNG THỦY
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét