Được trưng bày tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, biên chung và biên khánh là hai nhạc cụ hết sức độc đáo từng được sử dung trong cung đình nhà Nguyễn xưa
Trong hai nhạc cụ này, bộ biên khánh gồm 12 chiếc khánh hình chữ L ngược làm bằng đá núi Nhồi ở Thanh Hóa
Mỗi chiếc khánh có độ dày mỏng khác nhau để tạo ra âm vực khác nhau khi gõ
Bộ biên chung gồm 12 quả chuông đồng được đúc rỗng, độ dày mỏng giữa các chuông khác nhau
Trên thân chuông đúc 5 đường gờ nổi song song tượng trưng cho ngũ hành,
và đúc nổi 9 nút nhỏ ở mỗi đường gờ để làm điểm gõ chuông.
Các nút nhỏ này chính là điểm ký hiệu về “cường độ” và “trường độ” của quả chuông lúc trình tấu
Móc treo của các quả chuông được chạm trổ tinh xảo
Tất cả 12 chiếc chuông và chiếc khánh được treo trên một giá đỡ bằng gỗ
quý sơn son thếp vàng, chia thành hai hàng trên và dưới, mỗi hàng có 6
ô lắp móc treo
Chiếc giá đỡ này có thể di chuyển đến nơi trình diễn rất dễ dàng, do
phần có đòn gánh chạm nổi hình đầu rồng, hai người gánh đi bằng vai.
Chân giá đỡ chạm hình con nghê khá sinh động
Vào thời nhà Nguyễn, biên chung và biên khánh cùng thuộc dàn Nhã nhạc
cung đình, chỉ được đưa ra sử dụng trong những buổi tế lễ trọng đại như:
lễ Đại triều ở điện Thái Hòa, lễ Tế Nam Giao, lễ Tế Xã Tắc.
Theo các nhà nghiên cứu, biên chung, biên khánh có nguồn gốc từ lâu đời
trong văn hóa Trung Hoa cổ đại, về sau được du nhập vào Triều Tiên và
Việt Nam
Ở Việt Nam, hai nhạc cụ này được dùng trong dàn Nhã nhạc thời Lê (1427 - 1788) và thời Nguyễn (1802 - 1945)
Cho đến cuối thế kỷ 20, cả biên chung và biên khánh đều đã thất truyền,
chỉ còn lưu giữ lại được một số bộ phận riêng lẻ và cũng không còn ai
biết cách trình tấu.
Từ những năm 2010, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đã phối hợp với
các chuyên gia Hàn Quốc thuộc Trung tâm Nghiên cứu nghệ thuật biểu diễn
truyền thống quốc gia Hàn Quốc tiến hành nghiên cứu và phục chế bộ biên
chung và biên khánh
Vào các năm 2012-2013, hai loại nhạc cụ này lần lượt được trình diễn thử nghiệm trong các sự kiện của Festival Huế
Sau thành công bước đầu, biên chung và biên khánh tiếp tục được hoàn
thiện và biểu diễn trong dàn nhạc ở các dịp lễ hội lớn tái hiện lại các
hoạt động cuar thời nhà Nguyễn như lễ tế đàn Xã Tắc, đàn Nam Giao…
Quốc Lê
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét