Chùa Bà Đen - Linh Sơn Tiên Thạch tự

Lễ hội vía Bà chùa Bà Đen là một trong những lễ hội đông người dự nhất Việt Nam

Đã rất lâu rồi, tui đọc được một thông tin thống kê rằng 3 lễ hội có nhiều lượt người tham gia nhất ở miền Nam là:

• Lễ hội vía Bà Chúa Xứ ở Núi Sam, Châu Đốc

• Lễ hội vía Bà Thiên Hậu ở Bình Dương

• Lễ hội vía Bà ở chùa Bà Đen, Tây Ninh

Theo đó, lễ vía Bà Chúa Xứ Châu Đốc là đông nhất với số người tham dự là hơn 2 triệu người. Hai lễ hội còn lại có số người tham dự trên 1 triệu người.

Chùa Bà Đen trong một ngày thường, không phải lễ hội. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Lâu rồi, số liệu thống kê có thể khác nhưng chắc chắn rằng ba lễ hội trên vẫn là những lễ hội đông người tham dự vào bậc nhất Việt Nam với số lượng hàng triệu người tham dự.

Điều đáng nói là địa điểm diễn ra 2 lễ hội đầu là đồng bằng, còn lễ hội chùa Bà Đen diễn ra trên núi ở độ cao khoảng 320 met. Ở độ cao đó người tham dự phải leo núi khá vất vả (thống kê nêu trên là dữ kiện trước khi có cáp treo núi Bà Đen), vậy mà lễ hội vẫn đạt hàng triệu người tham dự. Điều đó chứng tỏ sức thu hút về tâm linh của chùa Bà Đen rất to lớn.

Lịch sử hình thành chùa Linh Sơn Tiên Thạch (chùa Bà Đen)

Theo tư liệu và truyền khẩu, chùa Linh Sơn Tiên Thạch được hình thành năm 1745 và xây dựng năm 1763. Đây là ngôi chùa cổ xưa nhất ở Tây Ninh.

Chùa đã được trùng tu nhiều lần, và theo thời gian có thêm những ngôi chùa khác cùng trong hệ thống chùa Bà Đen. Xét cho đầy đủ thì hệ thống chùa Bà Đen có đến 4 ngôi chùa, trong đó ở chân núi và lưng chừng núi là 3 ngôi, ở gần bờ sông là 1 ngôi.

Linh Sơn Tiên Thạch tự năm 1986. Ảnh: Võ văn Tường

Năm Mậu Ngọ (1857), Tổ Phước Chí đã bỏ ngôi chùa cũ lợp lá, vách ván, tổ chức xây dựng ngôi chùa khang trang. Ngài đã vận động nhiều Phật tử góp công góp của mở rộng đường lên núi, xây dựng ngôi chánh điện và giảng đường. Cũng vào thời gian này, cách chùa khoảng 300 m, một nhà sư người Chiêm Thành, tục gọi là ông Chàm và nhà sư Huệ Mạng – Kim Tiên lấy hang đá làm nơi tu hành, gọi là chùa Hang. Khoảng năm 1864, sư Huệ Mạng khai sơn chùa, lấy tên là Linh Sơn Long Châu. Cùng với Linh Sơn Tiên Thạch, đây là 2 ngôi chùa gần nhau và ở lưng chừng núi.

Năm Nhâm Thân (1871), Tổ Phước Chí cho xây chùa Phước Lâm kế cận dòng sông chảy qua ấp Vĩnh Xuân để khách hành hương đi bằng đường thủy ghé chùa nghỉ ngơi trước khi lên núi. Ngày nay chùa nằm ờ đường Phan Chu Trinh, cách chùa Bà Đen khoảng hơn 10 km. 

Đến đời Tổ Chơn Thoại (1879 - 1910), ngài thấy cần xây một trạm dừng tại chân núi, tạo thuận lợi cho khách hành hương, nên đã cho xây ngôi chùa Linh Sơn Phước Trung, thường gọi là chùa Trung. Hiện nay đây là ngôi chùa dưới chân núi.

Từ năm 1945 đến năm 1956, quân Nhật rồi quân Pháp kéo lên chiếm đóng, phá hủy hoàn toàn hệ thống tự viện ở đây.

Linh Sơn Tiên Thạch tự năm 2001. Lúc này đã đại trùng tu và kiến trúc không khác gì hôm nay. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Năm 1956, ngài Nguyên Chất – Giác Điền, trụ trì chùa Phước Lâm tổ chức xây dựng lại hệ thống chùa ở núi Bà. Năm 1957, ngài Giác Điền viên tịch, ngài Huệ Phương tiếp tục công việc đến năm 1962 thì giao nhiệm vụ trụ trì cho Ni sư Thích Nữ Diệu Nghĩa. Từ đây cho đến năm 1975, do tình hình chiến tranh công việc tái thiết các tự viện bị ngưng trệ. Một lần nữa, bom đạn chiến tranh đã phá hủy gần hết các công trình mới được xây dựng.

Từ sau 1975, Ni sư Thích Nữ Diệu Nghĩa đã tổ chức nhiều lần trùng tu ba ngôi chùa: chùa Trung, chùa Phật và chùa Hang làm nơi tu học cho Tăng Ni, Phật tử và đón tiếp khách tham quan, chiêm bái. Kiến trúc ba ngôi chùa hiện nay do Ni sư cho xây dựng từ năm 1992 đến năm 1997.

Chùa Linh Sơn Tiên Thạch ngày nay

Chùa Linh Sơn Tiên Thạch với kiến trúc như ngày nay được khởi công xây dựng vào ngày 16/10 năm Bính Tý (26/11/1996) và lạc thành vào ngày 20/11 năm Đinh Sửu (19/12/1997). Chùa có diện tích 210 m² (rộng 14 m x dài 15 m). Chùa mang nét kiến trúc kết hợp hài hòa nét đẹp của nhiều ngôi chùa cổ trong nước.

Dưới đây là một số hình ảnh bên ngoài chùa:

Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Ảnh: Bà Đen Mountain SunWorld

Một số hình ảnh bên trong chùa:

Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Bên cạnh chùa là Điện Bà Linh Sơn. Kiến trúc điện gồm một mái đá tự nhiên nhô ra tạo thành động, vòm mái cao 2,5 m, và gian nhà thờ nhân tạo phía trước dài 8 m. Trong điện thờ Linh Sơn Thánh mẫu, Thần Tài, Thổ Địa. Ở đây có tủ đựng y trang của Bà do thập phương bá tánh dâng cúng. Gian ngoài thờ Bồ tát Quan Âm và Địa Mẫu.

Một số hình ảnh Điện Bà:

Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Tới đây là hết rồi, nhưng tui muốn quay lại đầu bài để nhắc các bạn một điều. Các bạn có thấy điểm gì chung của 3 lễ hội đông nhất nước không? Đó là cả 3 đều là lễ hội của quý Bà! Điều đó có nghĩa là ở Việt Nam người dân tin tưởng, tôn thờ, kính trọng quý bà hơn hẳn quý ông. Ấy, biết rồi thì sống sao cho phải phép nhé!

Phạm Hoài Nhân