Ba lần mua không được
Tìm về làng cổ Lộc Yên, thôn 4, xã Tiên Cảnh (Tiên Phước, Quảng Nam) hỏi nhà ông Nguyễn Đình Hoàn, chủ nhân ngôi nhà cổ đẹp nhất xứ Quảng. Ngôi nhà này được nhiều nhà nghiên cứu và giới sưu tầm khẳng định là độc nhất vô nhị về kiến trúc, họa tiết.
Từ đầu làng một người dân bảo: “Các chú định mua nhà ạ! Vào ngắm thì được, chứ bỏ cả gánh vàng ông cũng không bán mô”. Người này nói tiếp: “Trong chế độ cũ, ông Ngô Đình Diệm đích thân đến mua nhà nhưng ba của ông Hoàn cũng không bán. Sau này lên tổng thống, ông Diệm nhiều lần nhờ người mua nhưng cũng không được”.
Theo con đường bê tông, chúng tôi tìm về nhà ông Hoàn, đứng từ xa ngôi nhà tựa lưng vào núi Gò Tròn, phía trước nhà là dãy núi Hòn Ngang làm bình phong che chắn. Bước qua ngõ đá rêu phong là vũng Trâu Lội - nơi thuỷ tụ từ hai con suối nhỏ không tên gặp nhau. Lên từng bậc tam cấp, một bên hàng chè cắt tỉa thẳng tắp, một bên ghép đá rêu phủ xanh ngắt, trông rất đẹp mặt. Xung quanh khu vườn cây xanh cổ thụ rợp bóng. Tiến vào ngôi nhà, chủ nhân Nguyễn Đình Hoàn ra đón tiếp.
Rót chén nước mời khách, ông Hoàn cho hay: “Tui là người thừa kế ngôi này có một không hai ở Quảng Nam, đến tui là đời thứ tư. Ba tui là Nguyễn Huỳnh Anh kể lại rằng, ngôi nhà được xây cách đây gần 200 năm, từ thời cụ cố Nguyễn Đình Hoằng, từng giữ chức Cửu phẩm bá hộ thời đó. Nhà do nhóm thợ làng mộc Vân Hà, Tam Thành, Tam Kỳ (nay là huyện Phú Ninh) xây dựng suốt 3 năm trời. Gỗ được gom khắp nơi mang về”.
Ngôi nhà cổ 3 gian 2 chái
Ngôi nhà ông Hoàn đang sở hữu có kiến trúc nhà rường Quảng Nam với 3 gian 2 trái, 8 cây cột nhất gỗ mít ròng, một người ôm mới xuể. Ngoài ra có 16 cây cột nhì, 12 cây cột trái và vì kèo, xuyên, trính, đầu hồi... chạm trổ công phu. Ngôi nhà này được dựng trên khu đất có thế đắc địa về phong thuỷ. Đặc biệt hơn nhà có không gian kiến trúc, với những nét chạm khắc tinh vi trên từng vì kèo.
Các đầu kèo, đuôi kèo được trang trí hình con dao và lá cúc cách điệu. Phần bụng kèo là chim trĩ, tùng lộc, nho - sóc, cổ đồ, hoa lan, mai, quả điệp... bụng kèo chạm lộng dây hoa cúc cách điệu, tỉ mỉ đến từng chi tiết. Hai phía nóc nhà được được chạm trổ hình cuốn thư khiến nhiều người kinh ngạc về trình độ điêu khắc mộc ngày xưa; hình bát quái được điêu khắc đặt tại gian giữa để trừ tà…
Ông Hoàn nói tiếp, ba tui kể lại rằng, đã có nhiều người đến mua ngôi nhà, nhưng ông quyết giữ, trong đó có tổng thống đã nhiều lần gạ mua nhưng ba tui không gật đầu. Đó là vào năm 1939, Ngô Đình Diệm lúc đó là thượng thư, vào Quảng Nam chơi với anh mình là tổng đốc Ngô Đình Khôi, nghe tiếng ngôi nhà tìm đến thương lượng mua cho bằng được.
Hình cuốn thư khiến nhiều người kinh ngạc về trình độ điêu khắc mộc ngày xưa
Hoa văn được chạm trổ tinh xảo ở cột, kèo
Bộ ấp quả với hình ảnh quả bí ngay tại gian giữa để cầu mong đủ đầy
Ba tui kể: Vào buổi trưa, cả làng Lộc Yên náo loạn khi Tri huyện Tiên Phước Phạm Xuân Chánh dẫn đầu đoàn người ngựa đi trước, phía sau là Thượng thư Ngô Đình Diệm. Vào đến nhà, ông Chánh mới nói: Cụ thượng muốn mua lại căn nhà! Ba tui dứt khoát từ chối rồi chỉ lên câu đối treo trên cột và đọc sang sảng “Tổ đức càn khôn đại. Tôn công nhật nguyệt đường” (Tạm dịch: Căn nhà ông cố để lại coi như được dựng lên từ phước đức ông bà, không thể bán được).
Không thuyết phục mua được căn nhà, trưa hôm đó Ngô Đình Diệm nghỉ ngay trên bộ phản nay vẫn còn, đem thức ăn tự mang theo ra ăn rồi về.
Đến năm 1960, khi đã làm Tổng thống, Ngô Đình Diệm một lần nữa nhờ quận trưởng Tiên Phước đến mua nhưng rồi ba tui cũng từ chối thẳng thừng. Đến năm 1962, ông Diệm nhờ người mặc cả nếu không bán thì sẽ đổi lại những gì ông muốn. Ông Diệm hứa sẽ xây nhà cửa cho ba tui ở bất cứ nơi đâu ông thích và bù cho một khoản tiền, tuy nhiên ba tui cũng không đồng ý.
Một chiếc bàn xoay bằng gỗ còn được lưu giữ
“Không mua được nhà cho tổng thống, quận trưởng nhiều lần chèn ép ba tui ghê lắm, lần thì kêu xuống huyện để nói chuyện, lần ép buộc phải bán thì gia đình mới yên ổn. Ông nói sẽ đày con cái đi lính xa, cắt đất đai ruộng vườn. Mặc cho hù dọa, ba tui vẫn quyết giữ ngôi nhà”, ông Hoàn nói.
Trải qua hàng trăm năm, ngôi nhà đã nhiều lần sửa chữa nhưng những giá trị kiến trúc vẫn được bảo tồn nguyên vẹn. Mới đây được Nhà nước hỗ trợ, gia đình đã sửa lại một số chi tiết bị mối mọt. Để giữ vẻ đẹp nguyên bản của nó, ông không dùng đến sơn. Ngoài ngôi nhà, các vật dụng trong gia đình vẫn còn giữ nguyên vẹn, từ bộ bàn ghế, phản đều làm bằng gỗ mít, trong ngôi nhà còn lưu giữ nhiều đồ vật quý giá như bàn gỗ xoay, giường tủ…
Nghèo đói cũng không bán
Thú thật về hoàn cảnh gia đình, ông Hoàn chia sẻ: Gia đình tui không thuộc dạng giàu có, cuộc sống chỉ đủ ăn. Vợ làm giáo viên dạy cấp 1, còn ông bám lấy khu vườn rộng 2 ha trồng cây ăn quả và một ít diện tích trồng keo tràm. Nguồn thu nhập của 2 vợ chồng nuôi ba người con ăn học, do đó chẳng có dư giả là bao. Nhiều lúc cuộc sống khó khăn, vì các con của ông theo học đại học, tuy nhiên chưa một lần nào ông nghĩ đến việc bán nhà.
Toàn cảnh bên trong ngôi nhà
Theo ông Hoàn, làng Lộc Yên có nhiều nhà cổ nhưng người dân đã bán, nên số lượng nhà cổ hiện còn rất ít. Tuy nhiên ngôi nhà của ông to và đẹp nhất vùng, nếu bán thì không ngôi nhà nào bằng. Bởi để làm chủ sở hữu một căn nhà gỗ toàn mít như nhà ông hiện nay rất hiếm. Nó trải qua gần 200 năm nhưng chỉ hư hỏng bộ phận nhỏ, còn các cột chính, xà gồ không hư hỏng. Càng để lâu, gỗ vàng đỏ, trơn bóng trông rất đẹp.
“Nó là tài sản vô giá vừa là báu vật của cha ông để lại cho tui. Cách đây 8 năm, ba tui qua đời, trước lúc nhắm xuôi tay ông gọi con cháu đến và căn dặn: Sau này có nghèo đói, nhà xuống cấp, không có tiền tu sửa thì để đó cho nó sập. Có tiền tỷ, gánh vàng cũng không được bán, ba tui cặn dặn vậy”, ông Hoàn tâm sự.
Sau này ông Hoàn thừa kế nó có nhiều đại gia săn lùng nhà cổ về đây ngã giá tiền tỷ, nhưng ông không bán. Dù có nghèo khó thì ngôi nhà là kỷ vật của cha ông để lại, nên ông quyết giữ. “Sau này tui qua đời thì con cháu tôi tiếp tục gìn giữ nó, ngôi nhà sẽ được truyền tay nhau để trông coi bảo vệ. Hiện căn nhà được được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh”, ông Hoàn bộc bạch.
ĐẮC THÀNH
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét