“Hải trình chí lược” tư liệu quý về Lý Sơn

“Hải trình chí lược” (lược ghi trên đường vượt biển) của Phan Huy Chú (1782 - 1840) là thư tịch quý về biển đảo Việt Nam thời Nguyễn. Đây là tác phẩm sớm nhất ghi lại hành trình vượt biển đi xuống phương Nam của người Việt, là tư liệu quan trọng về tình hình biển đảo Việt Nam nửa đầu thế kỷ XIX.

Tác phẩm “Hải trình chí lược” ra đời năm 1833, ghi lại hành trình vượt biển của Phan Huy Chú và phái bộ vào mùa đông năm 1832, đi xuống phương Nam, đến Tân Gia Ba (Singapore) và Lưu Giang Ba (Batavia, một đảo thuộc Indonesia) - nơi có sự hiện diện của người phương Tây, với mục đích xem xét phong tục của các nước lân bang cho triều đình.

Đình làng An Hải (Lý Sơn). ẢNH: VÕ MINH TUẤN

Đậm đà sò mía nấu canh chua

Sớm mai, má từ chợ cá trở về với nụ cười thật tươi vì mua được vài ký sò mía. Tôi lăng xăng nhẩm tính những món ngon quen thuộc. Sò mía hấp sả ngọt ngào thơm lừng, sò mía nướng nhả vị béo ngậy lẫn mặn, cay, cháo sò lại có vị ngon đậm đà. Nhưng thích nhất vẫn là nồi canh sò mía má nấu chua. Những ngày mùa đông gió lạnh, canh sò mía nấu chua như một liều thuốc giải cảm, tăng sức đề kháng. 

Hấp dẫn tô canh sò mía nấu chua.

Giòn ngon gỏi tù hủ dừa

Khi mấy cây dừa được đốn hạ, phần tù (có nơi gọi là củ) hủ dừa mẹ tôi chia cho hàng xóm mỗi nhà một ít ăn lấy thảo. Tù hủ dừa có thể ăn sống, trộn gỏi, nấu canh, xào với tôm, thịt, hoặc sử dụng trong các món kho, hầm và làm nhân bánh xèo.

Hương vị bánh ú sắn

Mới đây, tôi được người thân biếu hai cặp bánh ú chế biến từ củ sắn tươi, nhân đậu đen, mang hương vị đậm đà quê kiểng, hương vị khiến tôi nhớ về thời bao cấp mà bữa cơm hàng ngày luôn gắn với củ sắn, củ khoai...

Bánh ú sắn. Ảnh: NGUYỄN ĐIỆN NGỌC

Trong những năm công tác ngành lâm nghiệp tại huyện Trà My (cũ), hàng tháng tôi được cấp 19kg lương thực, trong đó chiếm tới 70% độn. Chất độn chủ yếu là sắn lát phơi khô, họa hoằn lắm mới được một vài ký hạt bo bo hay mì sợi.

Mùa cá đồng

Khi những trận mưa liên tiếp đổ xuống kèm theo gió chướng, nước trên đầu nguồn đổ về hạ lưu sông Thu Bồn mang theo màu đỏ phù sa, thì mùa cá đồng ở xứ Quảng cũng bắt đầu rộ.

Cá đồng - món ngon mùa mưa lụt.

Những ngày đông, đi dọc triền sông hay bờ ruộng, bờ khe, mương nước… sẽ thấy rất nhiều người mang tơi, đội nón đứng quăng lưới, kéo vó chờ bắt cá. Bên cạnh đó là những đứa trẻ hiếu kỳ chờ người lớn kéo cá lên để nhặt nhạnh mớ cá nhỏ đem về cho mẹ. Tôi từng là một trong những đứa trẻ hiếu kỳ đó cách đây gần nửa thế kỷ.

Ngọt thanh mướp xào nấm rơm

Mướp xào nấm rơm là món ăn mang đậm hương vị quê nhà, với mùi thơm và ngọt thanh đặc trưng của mướp và nấm rơm.

Người dân ở quê tôi dự trữ thức ăn cho trâu, bò bằng cách dựng các cây rơm. Nhớ ngày trước, những cây rơm của hàng xóm không chỉ là nơi tụi trẻ chúng tôi chơi trốn tìm, mà ở đó còn thú vị bởi nấm rơm mọc quanh. Cứ đôi ba tuần, tụi trẻ con chúng tôi lại cắp rổ đi khắp các cây rơm để hái nấm. Có hôm, tôi hái được nhiều nấm, vội chạy về khoe với bà, với mẹ. Bà thường chế biến các món ăn từ nấm, mà tôi thích nhất là mướp xào nấm rơm.

Món mướp xào với nấm rơm.