Thám hiểm hẻm Sài Gòn

Từ ba năm nay, tôi không ngừng khám phá Sài Gòn và Việt Nam. Tôi đến Sài Gòn lần đầu lúc trời chạng vạng tối và còn nhớ như in cảm giác khi đi từ sân bay về nhà cô bạn đồng nghiệp để lưu trú vài ngày. Tiếng ồn, ánh đèn của bảng hiệu trên đường và dòng xe cộ đông nghịt vây quanh taxi của tôi. Xe dừng lại, cô bạn dẫn tôi đi vào con hẻm nhỏ. Tôi bắt đầu khám phá một diện mạo khác của Sài Gòn: mạng lưới hẻm. Chỉ mới vào hẻm được vài bước, tiếng ồn của con đường lớn phía ngoài đã mất dần. Một khung cảnh mới hiện ra: nhiều gia đình ngồi ăn cơm tối ngay bậc cửa, bọn trẻ chạy chơi dưới ánh mắt nhìn chăm chú của hàng xóm.

Những gánh hàng rong trên phố Sài Gòn

Khách du lịch nước ngoài chụp ảnh một gánh hàng rong trên đường Lê Lợi. Ảnh: KVT 

Bạn có thể đã sống ở Sài Gòn lâu năm, cả chục năm hoặc hơn thế nữa, nhưng chắc chẳng mấy khi hoặc chưa một lần bạn bỏ hẳn một ngày thong dong thả bộ từ con phố này sang con phố khác, trong cái nắng Sài Gòn rồi tấp vào quán bên đường khi gặp cơn mưa bất chợt. Đi "lang thang" như thế, bạn sẽ bắt gặp một "Sài Gòn trên những đôi quang gánh".

Đó là những mảng nhỏ trong bức tranh đô thị đầy ắp sắc màu và thừa mứa âm thanh không thể hiện "tầm vóc hiện đại" của cái thành phố chen chúc cao ốc này nhưng chính là nét sinh hoạt đời thường rất riêng, lặng lẽ trong lòng phố Sài Gòn.

Những con chim không ẩn mình chờ chết

Chỉ hơn trăm năm trước, đất Sài Gòn còn um tùm lau sậy, chim muông vô kể. Rồi theo tháng năm, dân cư ngày một đông đúc, nhà cửa mọc lên san sát, nguồn thức ăn cũng như nơi sinh sống không còn, muông thú ngày càng ít đi, tuy nhiên, một số loài chim vẫn thích nghi và tồn tại được cho đến ngày nay.

Do sống hoà cùng nhịp đô thị, các loài chim ở thành phố gần như đã quen với con người, với tiếng ồn và khói bụi. Nhiều loài chim chọn cho mình nơi kiếm ăn lý tưởng ở các công viên, trường học, chùa chiền, nhà thờ, những nơi có nhiều cây xanh và nguồn thức ăn phong phú. Một số công viên, đặc biệt là công viên Tao Đàn, có khá nhiều loài chim tập trung. Cuộc sống của các chú chim ở thành phố lắm lúc còn sướng hơn cả đồng loại ở các khu vực rừng núi vì ít bị săn bắt, ít bị tấn công bởi các loài thú ăn thịt, đôi khi còn được người ta cho ăn nữa.

Với mục tiêu tìm hiểu về các loài chim ở khu vực nội thành TP.HCM, các nhà khoa học thuộc viện Sinh học nhiệt đới đã tiến hành khảo sát và ghi nhận được 47 loài chim. Cuộc khảo sát cho thấy: hầu hết các loài chim sống trong các quận nội thành là những loài có khả năng thích nghi tốt với lối sống đô thị, thậm chí một số loài nay đã ít gặp trong các khu rừng già. 

Xin giới thiệu hình ảnh một số loài chim tại TP.HCM mà chúng tôi ghi nhận được:

Chú chim sẻ (Passer montanus) đang kiếm ăn tại sân trường Đại học Bách Khoa

Đường Thiên Lý giữa Sài Gòn

Xuyên thành Gia Định

“Đó là một trong những con đường xưa nhất của Sài Gòn, của thành Gia Định. Lịch sử thành phố đã cuộn qua nó rất sôi động, rất khốc liệt. Con đường này cũng không mấy thay đổi qua nhiều biến động, nhiều thời kỳ”, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu gật đầu tâm đắc khi nghe hỏi về trục đường Nguyễn Thị Minh Khai - Xô Viết Nghệ Tĩnh.

Đường phố Sài Gòn ngày xưa

Bức ảnh trên là đại lộ Nguyễn Huệ, Sài Gòn, trước năm 1975. Thời thuộc Pháp, con đường này có tên là Boulevard Charner. Trên con đường này ngày xưa có rạp Rex, rạp Eden, passage Eden, Thương xá Tax, bánh mì pâté Đô Chính, phòng trà Queen Bee, Tổng Nha Ngân Khố, Kỹ Thương Ngân Hàng, Hôtel Palace,Hãng Charner.

Nguồn gốc địa danh Sài Gòn

Ngay từ đầu thế kỷ hai mươi, người Pháp đã nỗ lực để tìm biết nguồn gốc của địa danh Sài Gòn, tên của một thành phố mà qua phong cách lãng mạn tây phương họ biến nó thành “Hòn Ngọc Viễn Đông” (La perle de l’Extrêm Orient), một cái tên đã được thông dụng từ lâu nhưng họ, và cả ta nữa, đều không biết nghĩa.

Vì thiếu tài liệu, tôi không thể trích dẫn tên của nhà học giả tiên phong đó, chỉ biết đại khái các điều sau đây. Ông ấy cho rằng Sài Gòn, người Cao Miên, chủ đất cũ của miền Nam nước Việt, gọi Là Prây Nokor. Prây là Rừng, Nokor là Quốc gia. Có thể Sài Gòn do âm của Prây Nokor mà ra chăng? Đây chưa hẳn là giả thuyết đáng tin cậy. Prây cũng có thể biến thành Sài. Nhưng Nokor có hơi khó biến thành Gòn lắm.