Chuyện về xưởng sản xuất vũ khí trong rừng

Tổng cục Công nghiệp quốc phòng vừa tổ chức khánh thành công trình Khu di tích lịch sử Cục Quân giới và Công đoàn sản xuất vũ khí Việt Nam tại thôn 3 (xã Chợ Mới), với quy mô rộng hơn, bề thế hơn. Đây là địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ hôm nay, đồng thời là niềm tự hào, lòng biết ơn của cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên chức ngành Công nghiệp quốc phòng với địa phương.

Lãnh đạo, cán bộ Tổng cục Công nghiệp quốc phòng tại Lễ khánh thành Khu di tích tháng 9-2025.

Tiếng kèn trong đám cưới của người Dao đỏ

Kèn trong tiếng Dao được gọi là phàn tỵ. Đây là một trong những nhạc cụ quan trọng gắn liền với đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào Dao đỏ. Từ xa xưa, tiếng kèn mong đợi nhất được vang lên trong lễ cưới với hy vọng mang đến niềm vui, niềm hạnh phúc lứa đôi...

Anh Hoàng Nguyên Phẩm ở xã Nam Cường đã nhiều năm gắn bó với chiếc kèn.

Giữ 'hồn' thổ cẩm trên Đèo Gió

Ở thôn Đèo Gió, xã Ngân Sơn, những phụ nữ Dao Tiền ngày ngày kiên trì bên khung thêu, cần mẫn từng đường kim, mũi chỉ, vừa giữ gìn nghề thêu thổ cẩm truyền thống, vừa đưa nét văn hóa dân tộc hòa vào đời sống hiện đại bằng đôi tay khéo léo và tinh thần sáng tạo.

Phụ nữ Dao Tiền ở Đèo Gió cùng nhau thêu, khâu các sản phẩm từ thổ cẩm.

Trên đỉnh Đèo Gió, xã Ngân Sơn, giữa không gian trong lành và những mái nhà ẩn hiện trong mây, tiếng khung cửi đều đặn vang lên mỗi ngày. Bên những khung thêu mộc mạc, phụ nữ Dao Tiền vẫn cần mẫn từng đường kim, mũi chỉ, gửi gắm tâm hồn dân tộc mình trong từng tấm vải thổ cẩm rực rỡ sắc màu. Với họ, thêu thổ cẩm không chỉ là công việc mưu sinh mà còn là cách giữ gìn linh hồn văn hóa trong nhịp sống hiện đại.

Du lịch cộng đồng - khâu đột phá của La Bằng

Phát triển du lịch cộng đồng gắn với hoạt động trải nghiệm trong nông nghiệp và các giá trị văn hóa đặc sắc của địa phương là một trong 3 khâu đột phá quan trọng được xác định tại Đại hội đại biểu Đảng bộ xã La Bằng lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Với những lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, con người và truyền thống văn hóa riêng có, La Bằng đang từng bước khẳng định là điểm đến du lịch hấp dẫn trên bản đồ du lịch Thái Nguyên.

Đồi chè Cầu Đá thu hút đông đảo du khách.

Hòa mình với đất trời giữa thảo nguyên Lủng Tráng

Quanh năm khí hậu mát lành, với diện tích khoảng 830ha, nằm trên độ cao gần 1.000 m so với mực nước biển, cùng những cung đường quanh co xen kẽ những làng bản người Dao, những rừng phong lá vàng, lá đỏ, khiến thảo nguyên Lủng Tráng, xã Phúc Lộc, như một tuyệt tác. Đến đây, du khách như được hòa mình với đất trời giữa thảo nguyên.

Bữa sáng với những món dân dã của địa phương.

Thần Sa - một sắc Tày nguyên bản

Từ La Hiên, men theo dãy núi đá vôi Bắc Sơn, Thần Sa hiện ra vừa huyền bí vừa thân quen. Trong thung lũng mây trắng ấy, người Tày ở Trung Sơn vẫn sống chan hòa bên nhau, giữ lấy nếp nhà sàn, những phong tục, lễ Tết và cả điều kiêng kỵ cha ông truyền lại. Dẫu nhịp sống hôm nay đã nhiều đổi thay, nơi đây vẫn nguyên vẹn một sắc Tày mộc mạc và trầm tĩnh.

Góc làng bình yên của người Tày Trung Sơn.

Nối dài bức thổ cẩm trên núi

Trong dòng chảy văn hóa của đồng bào Dao, thêu thổ cẩm là điểm nhấn độc đáo. Theo thời gian, với sự xuất hiện của quần áo may sẵn, những bộ trang phục được thêu tay truyền thống ngày càng hiếm gặp ở các bản làng vùng cao. Trước nguy cơ mất đi bản sắc, Hợp tác xã Thiên An (xã Phủ Thông) đã phối hợp tổ chức những lớp học thêu thổ cẩm.

Chị Lý Thị Quyên dạy học viên những đường thêu đầu tiên.

Chuyện kể bên đồi Giang

Ngày 1/9/1954, tại đồi Giang, xóm Thắng Lợi, xã La Bằng, tỉnh Thái Nguyên, Đại Sứ Trung Quốc La Quý Ba đã trình Quốc thư lên Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đã hơn bẩy mươi năm, nhưng sự kiện còn tươi mới, đầy ắp niềm tự hào trong lòng người Thái Nguyên.

Du khách tham quan gian trưng bày các hình ảnh, tư liệu Bác Hồ tiếp Đại sứ Trung Quốc trình Quốc thư với Chính phủ Việt Nam.

Dưới nếp nhà sàn nghe chuyện Tân Đô

Giữa nhịp sống gấp gáp hôm nay, Tân Đô vẫn lặng lẽ giữ riêng mình một khoảng trời Thu yên bình. Những ngôi nhà sàn nép mình theo sườn đồi, hiên gỗ mát rượi, tiếng then khi gần khi xa hòa cùng gió núi. Người Nùng nơi đây vẫn giữ nhịp sống chậm rãi, mở lòng đón khách nhưng chẳng rời bỏ nếp xưa.

Một góc Tân Đô xanh mướt, tuyệt đẹp.

Bánh chưng cá: Hương vị của núi rừng

Ở Thái Nguyên người Tày sống tập trung đông nhất ở khu vực phía Bắc tỉnh, chiếm 54%. Trong ẩm thực của người Tày có những nét đặc trưng mà nhiều khách du lịch thích thú khi được khám phá, bánh chưng cá là một trong những nét đặc trưng đó.

Người dân thôn Chợ Giải, xã Phúc Lộc gói bánh chưng cá. Ảnh: Việt Hùng

Rừng xanh trái ngọt Quân Chu

Giữa thung lũng xanh mướt nằm nép mình bên dãy Tam Đảo hùng vĩ, Voi Valley hiện lên như một bản hòa ca dịu dàng giữa thiên nhiên nguyên sơ. Tiếng suối róc rách len lỏi qua kẽ đá, gió mơn man qua những tán cây già, đưa hương thơm cỏ dại và nhựa rừng thoảng vào từng nhịp thở khiến người ta như được rũ bỏ hết những bụi bặm thị thành.

Du khách hào hứng với những trải nghiệm tại Voi valley.

Voi Valley là khu Glamping thuộc xã Quân Chu, một địa điểm lý tưởng giúp bạn có thể hòa mình với thiên nhiên. Chỉ cách trung tâm tỉnh chừng 1 giờ lái xe, cung đường đưa bạn đến nơi này cũng vô cùng bắt mắt với những dãy núi chập chùng, mây vờn đẹp như một bức tranh.

'Giữ hồn' văn hóa Dao Đỏ qua nghi lễ cấp sắc

Cấp sắc là nghi lễ tín ngưỡng có ý nghĩa quan trọng bậc nhất trong cuộc đời của mỗi người đàn ông dân tộc Dao. Lễ cấp sắc còn hàm chứa ý nghĩa nhân văn, là một nét đẹp văn hóa được cộng đồng người Dao Đỏ ở Bản Cuôn 2, xã Chợ Đồn gìn giữ và phát huy.

Lễ cấp sắc của anh Triệu Quý Bảo ở thôn Bản Cuôn 2, xã Chợ Đồn.

Nghĩ lại lễ cấp sắc của mình cách đây hơn 1 năm, anh Triệu Quý Bảo ở thôn Bản Cuôn 2 vẫn thấy bồi hồi, lòng vui như mở cờ. Anh nhớ, ngày trọng đại đó kéo dài liên tục ba ngày hai đêm, nhà vui như có hội. Bà con trong thôn và bạn bè thân hữu đến chung vui, chúc mừng anh Bảo và 02 người cháu trai trong họ.

Hai căn cứ - một trái tim kháng chiến

Giữa rừng xanh Việt Bắc, ATK Chợ Đồn và ATK Định Hóa là hai an toàn khu quan trọng trong kháng chiến chống thực dân Pháp.

Di tích lịch sử đồi Pụ Đồn, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì Lễ phong quân hàm Đại tướng đầu tiên của Quân đội ta cho đồng chí Võ Nguyên Giáp (năm 1948). Ảnh minh họa

Dưới tán rừng Khuôn Mánh

Ngày 15/9/1941, dưới tán rừng Khuôn Mánh, xã Tràng Xá (Võ Nhai), Trung đội Cứu Quốc quân II, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam, được thành lập. Đã 82 năm trôi qua, nhưng sự kiện mùa Thu năm ấy còn tươi mới trên trang vở học trò. Rừng Khuôn Mánh cũng trở thành một "địa chỉ đỏ" giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ cháu con trên mọi miền Tổ quốc tìm về.

Ngày 12/12/1994, Di tích rừng Khuôn Mánh - nơi thành lập Trung đội Cứu Quốc quân II, được Nhà nước công nhận Di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Trong dòng chảy của lịch sử cách mạng Việt Nam, rừng Khuôn Mánh lưu dấu một sự kiện trọng đại, được ví như một bến đỗ, triệu tập những con người quả cảm mang trái tim yêu nước, đó là những cán bộ, đội viên Trung đội Cứu Quốc quân II. Từ đây, ngọn lửa yêu nước, lòng căm thù giặc sâu sắc bùng lên thành phong trào cách mạng, lan tỏa rộng rãi ra các vùng lân cận.

Gạo nếp Tài – Dẻo thơm từ nguồn cội

Nếp Tài là giống lúa truyền thống của đồng bào dân tộc Dao Quế Lâm ở xã Thượng Minh, tỉnh Thái Nguyên. Trước đây, giống lúa này được người dân canh tác nhỏ lẻ, chủ yếu phục vụ nhu cầu của gia đình. Đến nay, sản phẩm đã được công nhận và xếp hạng OCOP 4 sao, mở ra hướng phát triển kinh tế cho đồng bào các dân tộc thiểu số ở một số xã phía Bắc của tỉnh.

Sản phẩm gạo nếp Tài của Hợp tác xã Yến Dương đạt OCOP 4 sao.

Đình Cù Vân - Một chứng tích lịch sử

Đã 80 năm trôi qua, nhưng sự kiện lịch sử trọng đại diễn ra tại đình Cù Vân (xóm Đình, xã An Khánh, nay là xóm 8) vẫn còn vẹn nguyên trong lòng người. Bởi đó là kí ức của thời “đất nước đứng lên”. Nơi được lịch sử lựa chọn làm địa điểm dừng chân, tụ nghĩa của đoàn quân cách mạng.

Đình Cù Vân được nhân dân trong vùng công đức xây dựng lại.

Đồi Pù Cọ - Nơi gặp gỡ đoàn quân Nam tiến và Bắc tiến

Tháng Tám lịch sử, chúng tôi về đồi Pù Cọ, dải đất yên bình tại xã Nghĩa Tá, nơi ghi dấu sự kiện 2 đoàn quân Nam Tiến và Bắc Tiến gặp nhau, mở ra chặng đường quyết định cho thắng lợi của Cách mạng Tháng 8-1945.

Pù Cọ, tiếng dân tộc Tày nghĩa là “đồi cọ”. Như đúng tên gọi, trên con đường dẫn lên điểm di tích lịch sử này có rất nhiều cây cọ đang vươn mình xanh tốt, tán lá rộng xòe ra như những chiếc ô khổng lồ che chở cho đoàn quân cách mạng năm xưa. Đồi Pù Cọ được xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia từ năm 1996.

Lịch sử còn ghi, thực hiện chỉ thị của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, đầu năm 1943, lãnh đạo hai căn cứ Cao Bằng và Bắc Sơn - Võ Nhai đã họp tại Lũng Hòa (Hòa An, Cao Bằng) trao đổi kinh nghiệm xây dựng Mặt trận Việt Minh, xây dựng lực lượng vũ trang, căn cứ địa.

Chợ chè Trại Cài truyền thống trong hiện đại

Từ sáng sớm, khi sương chưa tan, chợ chè Trại Cài thuộc xã Đồng Hỷ, đã bắt đầu nhộn nhịp tiếng nói cười, cân đo, ngã giá của người mua, người bán. Nằm trong vùng nổi danh là “Tứ đại danh trà” của tỉnh Thái Nguyên, chợ chè Trại Cài vẫn giữ nguyên những nét truyền thống: là nơi giao lưu buôn bán và lưu giữ những giá trị văn hóa lâu đời của đất chè.

Bàn thử chè của anh Dương Văn Bộ luôn đông khách.

Đánh bắt 'lộc trời' trên hồ Ba Bể

Từ bao năm nay, nhiều hộ dân sinh sống ven khu vực hồ Ba Bể thuộc xã Ba Bể vẫn gắn bó với nghề đánh bắt cá. Với bà con, nguồn thủy sản phong phú trong lòng hồ chính là “lộc trời” ban tặng, giúp họ có thêm thu nhập và duy trì cuộc sống ổn định. Nghề đánh bắt cá không chỉ là kế sinh nhai mà còn trở thành một phần quen thuộc trong nhịp sống của người dân ven hồ.

Nghề đánh bắt cá trên hồ Ba Bể gắn bó với người dân địa phương từ lâu.

Tôm cuốn Thùa Lâm

Người dân thôn Thù Lâm, xã Tiên Phong (T.X Phổ Yên, Thái Nguyên) có một món ăn độc đáo và lâu đời, đó là món tôm cuốn tổng hợp. Đặc biệt, món ăn này mới được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam bầu chọn vào Top 100 món ăn ẩm thực, đặc sản tiêu biểu của cả nước trong giai đoạn 2011-2016. 

Tên món ăn “Tôm cuốn Thùa Lâm” khiến chúng tôi băn khoăn, bởi tra cứu mãi mà không thấy ở Thái Nguyên có địa danh Thùa Lâm. Hỏi thăm nhiều cụ cao niên mới vỡ lẽ, Thùa Lâm với Thù Lâm (thuộc xã Tiên Phong, T.X Phổ Yên) là một. Xưa kia, người dân các vùng lân cận thường gọi miền đất Tiên Phong là Thùa.