Về Cao Lãnh thăm Xẻo Quýt

Nằm ở huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp, cái tên khu di tích Xẻo Quýt hãy còn khá xa lạ với nhiều người dân vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Tuy nhiên sau một lần đến đây, du khách sẽ khó mà quên được vẻ đẹp hoang sơ cùng những điều đặc sắc chỉ có ở Xẻo Quýt.

Hồ sen bên đường

Từ Vĩnh Long, qua cầu Mỹ Thuận một quãng, chúng tôi rẽ vào tỉnh lộ 30 hướng về Cao Lãnh. Xẻo Quýt thuộc hai xã Mỹ Long và Mỹ Hiệp, nằm cách quốc lộ 30 chừng 6km. Đường vào khu di tích này là một con đường nhựa nhỏ, cao ráo, khang trang. 

Đến Diên Khánh tắm Suối Tiên

Cách Nha Trang khoảng 17km, từ lâu Suối Tiên đã là một thắng cảnh đẹp nổi tiếng của huyện Diên Khánh. Địa danh này cũng gắn liền với một số hoạt động của bác sĩ Yersin. Tại đây có trường trung học cơ sở mang tên ông và ngôi chùa nhỏ thờ nhà thám hiểm đáng kính.

Một đoạn đường đến Diên Khánh

Xuất phát từ khu vực núi Hòn Bà (là nơi ngày xưa bác sĩ Yersin trồng thử nghiệm cây canh-ki-na), Suối Tiên chảy về đồng bằng huyện Diên Khánh bị một dãy đá thiên nhiên nằm chắn ngang tạo thành một đập đá hùng vĩ và rất đẹp.

Mộng Cầm hỡi! Thôi đừng thương tiếc, tủi cho nhau mà thôi

Khi xe chạy ngang đường Trần Hưng Đạo, thành phố Phan Thiết, người hướng dẫn tranh thủ giới thiệu:

• Các bạn hãy nhìn sang bên phải, kia là ngôi nhà của nữ sĩ Mộng Cầm, người tình của Hàn Mặc Tử. Đây là ngôi nhà bán bánh phlăng ngon có tiếng ở Phan Thiết này.

Xe lướt qua nhanh quá, tôi không kịp chụp hình, thậm chí chưa kịp nhận ra là anh hướng dẫn viên chỉ ngôi nhà nào. Về nhà tôi tìm trên mạng, thấy tấm ảnh này giới thiệu là nhà nữ sĩ Mộng Cầm, ở số 300 đường Trần Hưng Đạo, Phan Thiết, không biết có đúng không!

Ảnh: nthqn.org

Canh bình bát nấu với cá trê

Dây và trái bình bát. Ảnh: Thiên Phúc 

Theo kinh nghiệm dân gian, vào những ngày hè nóng nực bà con thường tìm các loài rau vườn có vị thuốc như rau má, rau sam, rau diệu, mồng tơi, cải trời… để nấu canh, giúp cho cơ thể thanh nhiệt. Đặc biệt trong các loài cây cỏ mọc tự nhiên ngoài vườn, trên đồi núi hoặc ngoài hải đảo có một loài dây leo dùng nấu canh ăn rất ngon và ngọt, được nhiều người ưa thích, đó là bình bát dây, có nơi còn gọi là mảnh bát, dưa dại. 

Cá tràu kho gừng

Đĩa cá tràu đồng kho ánh lên màu vàng tươi của nghệ, nhìn rất hấp dẫn. Ảnh: Kim Loan

Ở miền Trung, nhiều người xem cá tràu là biểu tượng của sự khỏe mạnh, lanh lợi và may mắn; vì thế ăn cá tràu đầu năm trở thành một tập quán ẩm thực của người dân nơi đây. Cá tràu được chế biến thành nhiều món ăn ngon như hấp, nấu cháo, lẩu, nướng, chiên, nấu mì… Nhưng sau mấy ngày tết ăn thịt nhiều thì món cá tràu kho gừng ăn với cơm nóng được mọi người thích nhất. 

Kho cá tràu, muốn ngon cũng cần có vài bí quyết nhỏ. Trước hết phải chọn mua những con cá tràu đồng lớn chừng nửa ký, còn sống. Móc bỏ mang, ruột cá, đánh vảy thật sạch và rửa cá với nước muối để cá hết nhớt. Sau đó rửa lại với rượu gừng để loại bỏ mùi tanh, cắt cá thành những lát dày vừa phải.

Cá đuối nước ngọt

Một hôm đi chợ, ngang qua hàng cá tôi chợt nghe tiếng rao: “Cá đuối sông đâ...â...y”. Tiếng rao lạc lõng giữa không gian rộn rã chợ búa khiến tôi chợt nhớ đến hình ảnh những ngày tháng cũ ở quê nhà. 

Cá đuối hấp bắp chuối. Ảnh: Cúc Tần 

Đó là miền quê có con sông Hậu bao la chảy vắt ngang qua như dải lụa hồng ôm ấp hai hàng cây xanh trĩu nặng trái mùa. Con sông hiền hòa, bao dung, nơi quần sinh của nhiều loài thủy tộc, lớn có nhỏ có. Nhỏ nhất như những con cá lìm kìm khi thò tay xuống sông thì “nó cắn tay con” trong ca dao. Lớn nhất là những con cá heo mà dân quê tôi gọi là “ông nược”, cá bông lau, cá hô và có cả cá đuối. 

Về với xứ Mường

Nằm cách Hà Nội chừng 45km, thuộc địa phận xã Cự Yên, huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình, Khu du lịch sinh thái Việt - Pháp Vịt Cổ Xanh mang đến cho du khách một không gian yên bình, một điểm đến gắn kết du lịch xanh với bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc Mường... 

Từ Hà Nội, chỉ mất hơn tiếng đồng hồ, du khách đã có mặt tại Khu du lịch sinh thái Việt - Pháp Vịt Cổ Xanh (KDLVCX). Nằm xen kẽ giữa núi rừng hùng vĩ, nơi đây hiện là một trong những điểm đến du lịch hấp dẫn của tỉnh Hòa Bình. KDLVCX được xây dựng từ năm 2004 theo ý tưởng của hai vợ chồng người Pháp An Trần Chassedieu với mong muốn khôi phục lại những nét văn hóa truyền thống dân tộc Mường.

KDLVCX có diện tích trên 25ha, bao quanh bởi quần thể thiên nhiên 100ha rừng cây, đồi chè, hồ nước... Tọa lạc ở trung tâm là tòa nhà Phong Lan mang phong cách nhà sàn Việt Nam kết hợp với kiến trúc nhà vùng Côte d’Azur, miền Nam nước Pháp, quê hương của chồng bà An Trần Chassedieu. Nằm rải rác trên các sườn đồi, thấp thoáng sau những khu vườn xanh mướt, bên cạnh hồ nước với cái tên giản dị Đập Đom là 12 khu nhà nghỉ xinh xắn, mộc mạc. Đặc biệt, tại các khu nhà nghỉ này, bà An Trần Chassedieu chủ trương không trang bị điều hòa, máy lạnh, tivi, giúp du khách có những ngày trở về cuộc sống giản dị, đời thường và cảm nhận trọn vẹn không khí mát lành của thiên nhiên.

Một góc khu du lịch sinh thái Việt - Pháp Vịt Cổ Xanh.

Mã Pí Lèng hay Máo Pì Lèng?

“Cái mỏm này gọi là Mã Pí Lèng nhưng dân Mông chúng tôi từ xưa tới nay vẫn gọi là Máo Pì Lèng”, cụ Vương lý giải tên gọi một địa danh nổi tiếng ở đất Hà Giang. 

Xong việc ở Trạm Biên phòng, chúng tôi về nghỉ ở dinh thự của vua Mèo xã Sà Phìn (huyện Đồng Văn, Hà Giang) và ăn Tết với con cháu cụ Vương. Sớm 27 tháng Chạp thiếu, tôi lên đường về Hà Nội. Trời ướt sũng sương. Con đường đá không tên gồ gề toàn ổ trâu, ổ voi chen đá hộc trơn nhẫy từ Sà Phìn đi Đồng Văn. Già nửa buổi sáng chúng tôi mới tới Mã Pí Lèng trên đất Mèo Vạc. Bất chợt trời hứng chí hửng lên le lói nắng. Đây là một cơ hội hiếm có vào mùa này. Cụ Vương bảo tài Dự dừng xe ''cho tụi nó xem sông Nho Quế''. Tôi và Lê Vui - chuyên viên Vụ Tuyên truyền Ủy ban Dân tộc nhảy khỏi xe, lom khom ra mép vực nhòm xuống sông. Một vệt ngoằn nghèo phản chiếu từ mặt nước hơi ánh lên như dải lụa xanh lơ ai đó vô tình đánh rơi giữa hai vách núi thăm thẳm vẫn còn đang mờ sương.

Khi đã yên vị trên xe, cụ Vương bảo: ''Cái mỏm này gọi là Mã Pí Lèng nhưng dân Mông chúng tôi từ xưa tới nay vẫn gọi là Máo Pì Lèng''. Tôi và Lê Vui lại ngớ ra. Vậy ra hàng trăm bài báo, bài viết về địa danh nổi tiếng này lẽ nào sai? Tôi rón rén hỏi cụ: ''Vậy Mã Pí Lèng có nghĩa gì thưa cụ?''. Cụ thủng thẳng mà rằng: Theo tiếng Mông nó là sống mũi con ngựa. Nhưng không phải Pí mà là Pì. Song như vậy vẫn sai. Tên của nó chính xác là Máo Pì Lèng-tức sống mũi con mèo. 

Du lịch xanh Mũi Né

Từ một dải bờ biển hoang vu với những đồi cát đỏ như sa mạc nằm rất xa đường giao thông, Mũi Né giờ đã trở thành trung tâm du lịch của thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, địa điểm du lịch xanh - thân thiện với môi trường.

Dọc theo con đường chạy ra Mũi Né - Hòn Rơm tính từ bãi đá Ông Địa, chỉ hơn chục km, du khách như lạc vào một thế giới khác khi hàng chục resort cứ nối tiếp nhau trong không gian xanh hòa mình với thiên nhiên. Từ Victoria, Sea Lion Beach Resort & Spa, Sao Biển cho đến Làng Tre - Mũi Né, Sunny Beach, Muine Bay…, khu nghỉ dưỡng nào cũng sở hữu một bãi biển dài với hàng dừa xanh mượt bên bờ cát trắng, như nàng công chúa phơi mình dưới nắng vàng và biển xanh. 

Một khu nghỉ dưỡng rợp bóng cây xanh ở Mũi Né.

Nét văn hóa đặc sắc của người Khmer

Đối với người Khmer, Lễ hạ thủy ghe ngo là một điều đặc biệt. Mỗi năm, chiếc ghe ngo chỉ được hạ thủy một lần để tham gia lễ hội Ok Om Bok, sau đó được đưa lên bờ và bảo quản như cũ. Nó đã trở thành một nét văn hóa đặc sắc, vừa mang tính truyền thống vừa mang yếu tố tâm linh.

Một dịp rất tình cờ, chúng tôi từ Tp.HCM xuống thăm người bạn Khmer ở tỉnh Sóc Trăng. Đối với dân làm báo, được biết đây biết đó, tham gia vào các lễ hội để hiểu rõ về văn hóa và con người của nhiều vùng đất là điều rất thú vị. Người bạn Khmer hỏi chúng tôi: “Các cậu xem đua ghe ngo rồi đúng không? Thế đã biết Lễ hạ thủy ghe ngo chưa?”. Tất cả chúng tôi lắc đầu kèm với chút tò mò hiện trên khuôn mặt mỗi người.

Lễ hội Ok Om Bok diễn ra vào giữa tháng 10 âm lịch. Trước khi ghe ngo được đưa đi tranh tài ở ngày hội, các bổn sóc và chùa Khmer thường tổ chức lễ cúng đầu ghe (đồng bào Khmer gọi là Pithi Sene Kbal Tuok) để hạ thủy ghe ngo. Ghe ngo được người Khmer xem là vị thần bảo vệ sự bình yên, là hiện thân của sức mạnh phum sóc, luôn được bảo quản rất cẩn thận và được đặt ở những vị trí trang trọng nhất trong phum sóc. Vì vậy, Lễ hạ thủy ghe ngo có vai trò đặc biệt, thể hiện niềm tin của đồng bào Khmer vào yếu tố tâm linh, tin vào sức mạnh của lực lượng siêu nhiên, có ý nghĩa quyết định đến sự thành bại của ghe ngo trong những cuộc đua.

Chuẩn bị làm Lễ hạ thủy ghe ngo tại chùa Bâng Sa (huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng).