Trái cà na mùa nước nổi

Cây cà na trĩu cành vào vụ thu hoạch, trái được đem đập dập trộn muối ớt hay ngào đường làm món ăn vặt.

Mùa nước nổi ở miền Tây không chỉ mang đến nguồn cá tôm dồi dào mà còn vào vụ thu hoạch nhiều loại cây ăn trái, trong đó có cà na. Bạn trẻ Nguyễn Tấn Đạt (1997) quê ở An Giang có niềm đam mê du lịch, thích làm những công việc từ thiện và công tác xã hội. Trong thời gian giãn cách vì Covid-19, Đạt "trốn ở vườn" tại ấp An Quới, xã Hòa Bình, huyện Chợ Mới, chăm sóc các loại cây ăn trái và thú vị nhất là dịp thu hái. Đạt chia sẻ, cà na nghe quen mà lạ, quen vì chắc nhiều người từng ăn trái này, còn lạ là vì không phải ai cũng được tận mắt nhìn thấy cây cà na.

Sầu riêng nấu canh sườn non và chiên bột

Không chỉ ăn quả chín, người Gia Lai còn chế biến nhiều món ngon khác từ sầu riêng như canh sườn non, chiên bột để ăn cùng cơm.

Sầu riêng đang là "vua" của các loại cây trồng ở Tây Nguyên do đất đai, khí hậu phù hợp cho cây sinh trưởng, phát triển và cho năng suất cao. Tháng 9-10 là thời điểm thu hoạch sầu riêng tại Gia Lai, chủ yếu trồng các loại như Dona, Ri6 và giống ngoại Musang King từ Malaysia.

Nhiều nhà vườn còn kết hợp mô hình du lịch canh nông. Du khách tới vườn được hái trái và thưởng thức ngay. Với vị béo ngậy, mùi thơm nồng, ăn một múi là nghiện và muốn ăn tiếp múi thứ hai. Ngoài thưởng thức quả chín mềm, nhiều người còn bất ngờ khi có thể chế biến được nhiều món ăn như nấu canh sườn heo và chiên bột.

Hái sầu riêng tại vườn, chọn quả già, chuyển vàng sắp chín để nấu canh.

Món gỏi lá đổi vị theo thời gian

Lá lìm kìm mọc nhiều ở các khu vực rừng ngập mặn, tùy theo thời điểm thu hái mà sẽ có vị mặn, hơi chua chát, xen lẫn ngọt dịu.

Khi đến Cần Giờ (TP HCM), du khách có thể thưởng thức các món ngon từ hải sản được nuôi trồng, đánh bắt ở biển và món ăn làm từ các loại rau thiên nhiên mọc dại trong khu vực rừng ngập mặn. Trong số đó, lìm kìm hay còn gọi là rau kìm là loại khá đặc biệt. Chúng là loại dây leo có lá nhỏ bằng ngón tay hình giọt nước và mọng nước, ăn giòn, hương vị thay đổi theo mùa mưa và mùa khô trong năm.

Vào khoảng thời gian khác nhau trong ngày, loại lá này cũng có những thay đổi về hương vị như mặn, chua chát và có hậu ngọt. Người dân Cần Giờ dùng lá lìm kìm chế biến thành nhiều món ngon như trộn gỏi với cá bống sao, tôm thẻ hay đem xào tỏi, nhúng lẩu cá, nấu canh với tôm, tép rất thanh vị và ngọt nước. Hiện các món ăn này đã có mặt trong nhiều khu du lịch sinh thái và được xem như món ngon không thể bỏ qua khi đến Cần Giờ.

Mắm đu đủ - món ăn dậy ký ức người miền Tây

Mắm thơm lừng, từng cọng đu đủ giòn, trong veo, thấm vị ngọt của đường mía, thêm chút cay của ớt và nồng nhẹ của tỏi.

Ngày nhỏ mỗi lần tới vụ lúa, tôi hay theo ngoại ra đồng bưng cơm xách nước cho mấy cô chú thợ gặt. Họ hay khen cơm nhà ngoại nấu ngon, ăn xong quên luôn mệt. Giữa trưa trải chiếu ngồi dưới bóng cây mát, gió thổi hiu hiu, dọn nồi cơm nóng, thêm tô canh củ hầm xương, đĩa thịt kho rệu, dưa hấu đỏ và không thể thiếu mắm đu đủ gắp chung với chuối chát cắt lát, nặn miếng chanh chua chua bên trên. Bữa cơm ngày mùa miền Tây có vậy nhưng ai cũng nhớ, cũng thèm.

Mắm đu đủ, hay còn gọi là mắm thái có thành phần chính là đu đủ trộn cùng mắm cá linh hoặc mắm cá lóc, thêm gia vị vừa miệng. Ảnh: Huỳnh Nhi

8 món mắm đặc sản không làm từ cá

Ở miền Bắc có món mắm tôm, mắm cáy nổi tiếng, miền Trung có mắm ruốc, mắm sò và miền Nam có mắm tôm chà, mắm ba khía.

Mắm tôm

Ảnh: Bùi Thủy

Mắm tôm được làm chủ yếu từ tôm, tép hoặc moi biển và muối ăn, sau quá trình lên men, món mắm có màu tím thẫm, sền sệt, mịn, vị mặn mà, ngọt đằm và mùi nồng đặc trưng. Đây là gia vị đặc trưng ở miền Bắc, được dùng trong nhiều món ăn như bún riêu, cà pháo mắm tôm... Riêng với bún đậu, mắm tôm được ví như linh hồn của món ăn, mắm được nêm nếm với đường, ớt, chanh (tắc) cho hợp khẩu vị, thêm dầu sôi, đánh đều cho sủi bọt rồi chấm với thịt luộc, đậu chiên vàng, chả cốm, rau sống các loại...

Nấm rơm kho tiêu

Mẹ tôi đi chợ về, mang theo một túi nấm rơm để làm món nấm rơm kho tiêu. Đây không chỉ là món tôi yêu thích nhất, mà nó còn gắn bó với tôi từ thuở bé.

Nhà tôi từ xưa đến nay ai cũng rất thích ăn món nấm rơm kho tiêu, vừa ngon lại bổ dưỡng. Cách chế biến món nấm rơm kho tiêu theo kinh nghiệm của mẹ tôi, trước tiên phải chọn mua nấm tròn đều, nguyên vẹn, nhỏ vừa không quá to, không bị dập nát và vẫn còn búp, không bị nở hoa. Nếu nấm để lâu sẽ có mùi hơi mốc, do đó nên chọn nấm có mùi hương thoang thoảng, vì đó là nấm mới.

Món nấm rơm kho tiêu ngon, ngọt. Ảnh: K.Trang

Trứng chiên cốm xanh

Hà Nội được biết đến với những món ăn theo mùa. Khi những cơn gió heo may của mùa Thu xuất hiện cũng là lúc báo hiệu mùa cốm đã về. Cốm là món ăn được ví như tinh hoa của đồng quê bởi cách chế biến của nó từ khi là hạt lúa nếp non trải qua nhiều công đoạn mới trở thành hạt cốm.

Ở Hà Nội có 2 địa điểm nổi tiếng làm cốm, đó là cốm làng Vòng (Cầu Giấy) và Mễ Trì (Nam Từ Liêm, Hà Nội). Theo những người làm nghề cốm lâu năm thì nơi này có rất nhiều loại lúa nếp có thể làm cốm như lúa lương phượng, lúa nếp thơm, nếp tan, nếp quýt, nếp hoa, nhưng lúa nếp cái hoa vàng sẽ cho ra hạt cốm ngon với vị thơm và dẻo đặc biệt.

Cốm tươi được bán ngay tại cổng làng hoặc theo quang gánh của các chị, các mẹ len lỏi vào từng con phố. Cốm luôn được bọc bởi 2 lớp lá, bên trong là lá ráy giữ cốm luôn dẻo và mềm, bên ngoài là lá sen giúp tạo mùi thơm thoang thoảng và buộc bên ngoài là sợi rơm vàng chứa đầy hình ảnh của đồng quê Việt Nam. Cốm có thể được ăn trực tiếp, có thể chế biến thành chè cốm, bánh cốm… và có một món ăn đơn giản nhưng dễ làm, rất đưa cơm trong mỗi bữa ăn đó là món trứng tráng cốm.

Cốm được chọn là cốm tươi đầu mùa của làng cốm Mễ Trì với hạt dai, dẻo.

Đặc sản khiến nhiều người mê mẩn của miền "đất võ" Bình Định

Bánh hồng, món đặc sản của vùng đất Bình Định nhìn hao hao chè lam, nhưng khi thưởng thức lại cho hương vị thơm ngon đặc biệt.

Ẩm thực Việt Nam rất phong phú và đa dạng, không chỉ bởi được thiên nhiên ban tặng nhiều loại nguyên liệu làm đồ ăn mà còn nhờ vào sự sáng tạo của người dân.

Như món đặc sản dưới đây, dù chỉ là từ những thứ rất quen thuộc thôi, nhưng qua bàn tay khéo léo, cách làm cầu kỳ của người dân đất võ Bình Định, nó đã trở thành món bánh đặc sản nổi tiếng, hấp dẫn bao người.

Bánh hồng là một món ăn truyền thống của vùng đất Bình Định, nguyên liệu để làm nên món bánh nổi tiếng này chỉ có gạo nếp, dừa và đường cát, rất đơn sơ, rất giản dị vậy mà khi thưởng thức sao lại ngon đến thế.

Độc đáo món "bò tùng xẻo" Nam Bộ

Món "bò tùng xẻo", cái tên nghe lạ đến giật mình nhưng nếu một lần được thưởng thức, bạn sẽ cảm thấy thú vị bởi hương vị thơm ngon.

Ẩm thực miền Tây luôn hấp dẫn du khách gần xa bởi những món ăn thơm ngon, đậm đà. Nhờ được kế thừa, phát huy và liên tiếp khám phá, sáng tạo mà văn hóa ẩm thực ở miền Tây ngày càng phong phú, đa dạng. Nói đến miền Tây Nam Bộ mà thiếu món bò tùng xẻo hay bò gác chéo thì quả là thiếu sót.

Để có món bò tùng xẻo đạt chuẩn người chế biến phải cẩn thận từ khâu đầu tiên là chọn bò. Bò là loại bò con còn nhỏ, không được quá non thịt sẽ nhão càng không được già vì thịt dai. Đặc biệt, nhiều chủ điền còn muốn tự tay nuôi và vỗ béo chú bò đã được lựa chọn. Thường, thức ăn phải là loại lá cây, cỏ ở vùng đồng bằng, thung lũng đất đai màu mỡ thì thịt sẽ trắng hồng và ngọt hơn bình thường.

Bò tùng xẻo nướng. (Ảnh: foodysaigon).

Xôi trứng kiến: Ngọt thơm bùi ngậy ăn một lần nhớ mãi không quên

Xôi chín tới, xới tơi trộn đều với trứng kiến rồi cho ra đĩa, thưởng thức nóng sẽ thấy thơm đậm đà vị nếp nương, ngọt, bùi và ngậy của trứng kiến. Bạn Hồng Nguyễn chia sẻ một món ăn nhất định phải thử sau những ngày giãn cách...

Món xôi trứng kiến

Đầu tháng 4 đến hết tháng 6 âm lịch, nếu có dịp lên các huyện miền núi của tỉnh Bắc Giang như Lục Ngạn, Sơn Động, Lục Nam, nhiều người có cơ hội được thưởng thức đặc sản được làm từ trứng kiến.

Những người có nhiều kinh nghiệm dẫn chúng tôi đi rừng tìm tổ trứng kiến. Đồ đạc mang theo thật đơn giản, một con dao, cái rá để đựng trứng kiến và đồ bảo hộ như găng tay, ủng chân, khẩu trang, nón để tránh kiến, rắn rết và các loài côn trùng tấn công.

Dân dã gỏi chuối non

Nói đến những món ăn quê, tôi thường nghĩ ngay đến món gỏi chuối non. Bởi món ăn dân dã, đạm bạc này đã trở thành món đặc sản trong tiềm thức của tôi, gắn với những kỷ niệm ngọt bùi nơi thôn dã.

Ngày trước, cuộc sống thiếu thốn đủ bề, nên mẹ tôi thường rất tối giản, tiết kiệm trong việc chế biến ra những món ăn hằng ngày. Thay vì bỏ đi những trái chuối non có trong hoa chuối, mẹ luôn tận dụng để chế biến thành món gỏi dung dị, thơm ngon.

Gỏi chuối non dân dã, nhưng rất đậm đà. ẢNH: MỸ DUYÊN

Hương rượu Nai Buih

Uống một hơi rượu nếp than do Nai Buih mời, tôi nghe hương rượu thơm nồng, ngọt thanh như thấm vào từng tế bào trong cơ thể. Không khó hiểu, từ lâu, rượu nếp than Nai Buih không chỉ nổi tiếng ở địa phương mà còn lan xa.

Nổi tiếng nhờ chắt lọc kinh nghiệm

Từng nghe danh về rượu nếp than do ông Nai Buih ở làng Krơk, xã Ngọc Réo (huyện Đăk Hà) sản xuất, nhưng trước đây tôi không có dịp thưởng thức. Chuyến công tác mới đây về xã Ngọc Réo khi nghe đề cập đến rượu nếp than, ông A Wiên - Phó Chủ tịch UBND xã bố trí cán bộ dẫn tôi đến gặp Nai Buih.

Thật may, lúc chúng tôi đến nhà, Nai Buih đang phơi cơm nếp, trộn men ủ rượu nếp than. Thấy khách đến, Nai Buih bỏ dở công việc, rửa tay, đon đả trải chiếu, pha trà mời khách. Ngồi tỉ tê chuyện rượu nếp, Nai Buih liền mở tủ lạnh lấy chai rượu nếp than rót một ly đầy mời tôi thưởng thức. Trời nóng, lại đi đường xa, uống ly rượu nếp ướp lạnh chua chua, ngọt ngọt, tôi cảm thấy trong người mát mẻ, tươi tỉnh hẳn ra.

Ông Nai Buih giới thiệu về bánh men. Ảnh: V.N

Về Bình Dương thưởng thức ốc dừa

Du khách có dịp về xã Bình Dương (Bình Sơn) mà không thưởng thức món ốc dừa xào sả ớt thì sẽ tiếc nuối. Món ốc dừa càng thơm ngon, đậm đà hơn khi ngồi thưởng thức bên dòng sông êm đềm, xanh biếc của quê hương nhà thơ Tế Hanh.

Món ốc dừa xào sả ớt luôn hấp dẫn thực khách mỗi khi đến thăm xã Bình Dương (Bình Sơn). Ảnh: Đ.Sương

Đậm đà thịt kho dưa cải

Ngày xưa, lúc còn khó khăn, các bà, các mẹ thường lấy ít mỡ heo để xào dưa cải muối. Còn ngày nay, dưa cải muối được kho cùng thịt heo. Đây là món khoái khẩu của nhiều người.

Trong mảnh vườn trước nhà, mẹ tôi thường trồng vài luống cải bẹ xanh. Khi cải sắp già, chị em tôi lại phụ mẹ nhổ cải để mẹ làm món dưa cải muối chua ăn dần. Cải bẹ xanh muối chua dễ làm, chế biến được nhiều món ăn, có thể để được lâu. Những ngày qua, dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, hạn chế đi lại, để có thực phẩm trong nhà tôi nhớ đến món dưa cải muối của mẹ và bắt tay vào làm.

Thịt kho dưa cải. Ảnh: H.THU

Lòng gà xào mướp

Lòng gà với ruột dai, gan bùi, mề giòn sần sật hợp cùng mướp mềm "đẩy đưa" răng lưỡi. Món xào dân dã đậm đà hương vị làng quê làm vơi âu lo những ngày dịch.

Đức Phổ quê tôi giờ có thêm "mùa Covid-19" khiến bao người lo lắng không yên. Bởi hạn chế ra ngoài để phòng ngừa dịch bệnh nên nhiều người thơ thẩn ngắm khung cảnh vườn nhà cho vơi bớt âu lo. Kìa, giàn mướp hương tươi tốt mặc cho nắng như đổ lửa giữa trưa hè. Lá xanh mướt chen kín làm vơi đi nóng bức. Những trái mướp treo lủng lẳng dưới tán lá xanh đợi người đưa tay hái. Loại mướp này quả ngắn, nhẹ cân nhưng dùng chế biến món ăn khá thơm ngon. Bên dưới giàn mướp, đàn gà bới đất tìm mồi trong bóng che râm mát. Hình ảnh quá đỗi yên bình cho lòng vợi muộn phiền giữa ngày dịch Covid-19 vây quanh.

Đường làng vắng lặng. Chợ quê buồn tênh. Còn chuyện thực phẩm thì khiến bao người phụ nữ thêm lo lắng. Vậy là, họ dùng "gà thả rông, mướp nhà trồng" để chế biến món ăn trong bữa cơm gia đình. Bữa ấy, thường có món lòng gà xào mướp hương với phương pháp chế biến khá đơn giản.

Lòng gà xào mướp hương. ẢNH: TRANG THY

Ăn năn

Ở miền Tây, nhất là vùng Bạc Liêu, Sóc Trăng, Cà Mau, có rất nhiều năn. Năn là loài cỏ dại mọc trong các đồng đất hoặc mương liếp. Năn thường có hai loại là năn kim (cỏ năn) và năn bộp (có nơi gọi trại là bụp). Loại năn là đặc sản nổi tiếng bây giờ chính là năn bộp. Từ một loài cỏ dại, nay năn bộp trở thành loại rau “hái ra tiền” của người miền Tây. Một số xã thuộc huyện Hồng Dân và Phước Long, tỉnh Bạc Liêu, bà con còn trồng năn bộp với diện tích lớn, thu hoạch quanh năm và bán khắp mọi miền đất nước.

Năn bộp vừa lột.

Gà nướng chấm muối cheo Quảng Bình

Da gà giòn, thơm mùi khói, đậm vị hơn khi chấm cùng đặc sản muối cheo của người dân Phong Nha - Kẻ Bàng.

Đến Phong Nha - Kẻ Bàng, du khách có thể dễ dàng bắt gặp món gà nướng trong bất kỳ nhà hàng, quán ăn nào. Không hiểu từ khi nào, gà nướng chấm với đặc sản muối cheo của người dân Phong Nha trở thành món mời khách đến với xứ hang động, làm no bụng người phương xa sau những hành trình mạo hiểm.

Gà nướng được ép dẹt, không tẩm thêm gia vị, khi ăn thơm vị khói và thịt. Ảnh: Trung Nghĩa

Thịt quay đòn giòn rụm ở làng cổ Đường Lâm

Phần bì vàng ươm, ít mỡ giòn tan và thơm lừng, vị lạ lạ, đặc trưng của lá ổi. Miếng thịt ngọt, thơm mùi mật ong và húng lìu...

Chiếc đòn gánh gắn liền với văn hoá của người Việt từ bao đời nay. Người bán hàng rong sử dụng đòn gánh bằng tre có độ uyển chuyển cao để gánh nhẹ hơn, bớt đau vai. Tới thăm làng cổ Đường Lâm, du khách sẽ có cơ hội thưởng thức món thịt được cuốn gọn vào những chiếc đòn tre ấy, mang đậm dấu ấn hồn quê của một ngôi làng cổ.

Tương truyền, vua Ngô Quyền khi thắng trận trên sông Bạch Đằng đã chiêu đãi quân sĩ bằng món thịt quay đòn. Người dân Đường Lâm tự hào về lịch sử này và giữ nguyên cách chế biến truyền thống từ thời đó. Đây cũng là đặc sản dân làng mời khách từ phương xa tới.

Thịt quay đòn gánh với lớp bì vàng ươm, giòn rụm, bắt mắt mọi thực khách ghé thăm phiên chợ sáng tại Đường Lâm. Ảnh: Trung Nghĩa

Xôi cá cơm Nha Trang - món ăn bình dân mà hấp dẫn

Phần xôi dẻo mịn, dậy mùi thơm ăn kèm với cá cơm rim mặn cùng chút nước sốt, trứng, mỡ hành béo ngậy khiến thực khách thưởng thức một lần là nhớ mãi hương vị của đặc sản biển Nha Trang.

Không chỉ là địa điểm du lịch nổi tiếng bởi cảnh quan thiên nhiên xinh đẹp, Nha Trang còn hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước với nền ẩm thực phong phú, gồm vô số món ngon "có một không hai".

Ngoài những đặc sản nức tiếng như bánh xèo, bánh căn, nem nướng, bánh canh chả cá…, ở vùng biển này còn có một món ngon rất được lòng người dân địa phương. Đó chính là xôi cá cơm.

Xôi cá cơm - món ăn sáng không bao giờ ngán của người Nha Trang (Ảnh: @chanlovefoods).

Món cháo "nội tạng" ăn kèm bún lạ miệng, chỉ bán vài tiếng/ngày ở An Giang

Có cách chế biến khá giống cháo lòng miền Bắc nhưng món cháo vùng Tri Tôn (An Giang) lại được nấu cùng nội tạng bò với hương vị lạ miệng, ăn kèm bún tươi hoặc bánh mì rất hấp dẫn.

Nếu có dịp ghé thăm An Giang, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng khung cảnh núi non kỳ thú, hùng vĩ của một vùng bán sơn địa mà còn được khám phá, thưởng thức nền ẩm thực phong phú nơi đây.

Ngoài những đặc sản nức tiếng như mắm Châu Đốc, chè thốt nốt, bánh bò, gà hấp lá chúc,... ở An Giang còn có một món ngon bình dân nhưng hấp dẫn mọi thực khách gần xa. Đó là món cháo bò.

Cháo bò là một trong những món ăn nổi tiếng ở thị trấn Tri Tôn (An Giang), được nấu giống cháo lòng miền Bắc nhưng sử dụng nguyên liệu là nội tạng bò và thịt bò tươi (Ảnh: Đặc sản Tri Tôn).