19 thg 10, 2019

Nhà sàn đá của người Tày ở Cao Bằng

Người Tày ở Cao Bằng có nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, trong đó, những ngôi nhà sàn đá thể hiện phong tục tập quán gắn với điều kiện sống, lao động, sản xuất của người Tày.

Nhà sàn đá của người Tày ở Bản Thuộc, xã Đồng Loan (Hạ Lang). 

Người Tày sống tập trung thành từng làng, bản có từ vài hộ dân đến mấy chục hộ. Làng được dựng trên các gò đồi tương đối bằng phẳng. Nhiều điểm dân cư, nhà không xếp theo hàng lối mà dựa vào thế cao thấp khác nhau. Các nhà sàn thường được vận dụng các địa hình là bằng phẳng hoặc sườn đồi thoai thoải. Nhưng dù lựa chọn địa hình nào thì nhà luôn dựa vào đồi núi và hướng ra sông, suối... Đối với những hộ dân dựa vào sườn đồi sẽ tận dụng nửa phần nền đất làm giá đỡ khung nhà và đỡ tốn kém về kinh phí, vật liệu. Do điều kiện sống, sinh hoạt, nhiều nhà sàn tận dụng những vật liệu xung quanh để xây dựng, trong đó, vật liệu chủ yếu là đá, cát, gỗ...

Để xây dựng được nhà sàn bằng đá, người dân chọn vật liệu chủ yếu là đá vôi, có những mặt phẳng nhất định và kích cỡ không quá to. Sau khi tập kết đủ vật liệu, chủ nhà sẽ chọn thợ lành nghề để xây dựng. Căn nhà xây dựng thường kéo dài từ 3 - 6 tháng. Trước đây, các vật liệu để xây dựng khan hiếm, thường thường người thợ sẽ dùng vôi đã tôi hoà với nước và mật mía, cát để làm vật liệu dính các viên đá với nhau. Bốn bức tường bao quanh nhà thường được xây có độ dày khoảng 40 cm. Thợ xây là những người có tay nghề cao để lựa chọn những viên đá không có hình dạng giống nhau nhưng khi đặt vào tường luôn vuông vức, cân đối.

Mái lợp ngói máng, các cột, ván bưng vách... được lựa chọn từ các cây gỗ tốt mang về ngâm nước cho bền, dai và không bị mọt. Nhà sàn được cấu tạo năm gian, ba gian với bốn mái hoặc hai mái. Có cửa chính ở gian giữa. Bàn thờ đặt ở gian giữa đối diện với cửa chính. Trước bàn thờ là không gian để tiếp khách, sau bàn thờ thường là bếp. Trên bếp là nơi chứa ngô, thóc... Hai gian bên là buồng ngủ. Bên dưới sàn có độ cao khoảng 2 m là nơi để nông cụ. Trước cửa hoặc bên hiên nhà có sàn phơi ngô, thóc... Cầu thang lên nhà cũng được xây dựng bằng đá nên rất chắc chắn.

Nhà sàn làm bằng gỗ thường thoáng, mát, nhưng nhà sàn xây bằng đá có kết cấu bền vững, các cửa sổ, cửa gió rất kiên cố, phù hợp với điều kiện sống của đồng bào trước đây có nhiều thú dữ, an ninh không bảo đảm nên cấu trúc nhà sàn xây bằng đá nhằm mục đích phòng thủ, bảo vệ. Nhà sàn được xây dựng bằng đá ấm vào mùa đông, mát về mùa hè và thể hiện được sự cẩn trọng, chu đáo của người Tày.

Hiện nay, cùng với sự phát triển kinh tế, xã hội, đời sống vật chất của nhân dân được nâng cao, những ngôi nhà sàn bằng đá ngày càng ít đi và được thay thế bằng những ngôi nhà khang trang, nhưng những ngôi nhà sàn đá xen giữa cộng đồng là minh chứng cho nền văn hóa đậm bản sắc của người Tày ở Cao Bằng.

Lệ Hằng

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét