Người xây chợ Bình Tây

Dù không được xếp vào nhóm Tứ Đại Phú do sinh sau đẻ muộn nhưng tên tuổi và gia sản của Quách Đàm cũng đáng để thiên hạ nể vì. Người Việt gọi ông là Vua lúa gạo, còn người Pháp đặt cho ông biệt danh là Vua buôn bán.

Trong khuôn viên của Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, ở khoảng sân giữa những tòa nhà kiểu Pháp từng một thời là tư gia của chú Hỏa (Hui Bon Hoa), một trong những người giàu có nổi tiếng ở Nam kỳ xưa kia, có một pho tượng đồng cao lớn. Đó là tượng một người đàn ông lớn tuổi đầu trọc, râu cá chép, mặc áo thụng phổ biến kiểu Mãn Thanh, ngực đeo đầy huân chương, hai tay cầm những cuộn giấy. Nhân vật này chính là Quách Đàm, hay còn gọi là chú Quách, một phú hộ người Hoa cũng nổi tiếng giàu có không kém chú Hỏa. Pho tượng đã từng một thời gây tranh cãi vì người đòi trả lại chỗ cũ của nó. Vì đâu nên nỗi tượng của chú Quách lại phải phiêu bạt trú ngụ nhờ nhà cũ của chú Hỏa?

Đỗ Hữu Phương: Người thứ nhì trong tứ đại phú

Tổng đốc Phương tên thật Đỗ Hữu Phương, từng được xem là giàu có thứ hai tại Việt Nam trong tứ đại phú “Nhất Sỹ, nhì Phương, tam Xường, tứ Trạch”.

Ở quận 3, phía sau BV Mắt Saint Paul có một ngôi từ đường cổ hơn 100 tuổi. Người ta gọi là Đỗ Hữu Từ đường, là nơi thờ tự dòng họ Đỗ Hữu, còn gọi là đền Tổng đốc Phương nhưng người dân từ xưa quen gọi là đền Bà Lớn, vì cũng là nơi thờ người vợ của Tổng đốc Phương, do bà vốn có nhiều công đức với dân chúng quanh vùng.

Không tạo ân oán

Biết tiếng Hán và tiếng Pháp nhưng Đỗ Hữu Phương lại rất chuộng văn hóa Pháp nên tìm cách ra làm việc với Pháp. Sau khi chiếm được thành Chí Hòa năm 1861, Pháp mở cửa thương mại và mở rộng mối quan hệ với người Hoa trong vùng để phát triển buôn bán. Ông Phương nhờ người quen giới thiệu với tham biện hạt Chợ Lớn lúc này là Đại úy Francis Garnier và được Garnier tuyển dụng. Đến năm 25 tuổi được phong làm hộ trưởng ở Chợ Lớn.

Hưng Hòa - mùa thu hoạch cói

Khi nắng hạ bắt đầu chói chang là lúc người dân xã Hưng Hòa - TP.Vinh (Nghệ An) tất bật vào mùa thu hoạch cói đầu tiên trong năm. 

Xã Hưng Hòa có tổng 65 ha đất trồng cói với 600 hộ làm nghề truyền thống này, tập trung chủ yếu trên địa bàn 2 thôn Phong Hảo và Phong Thuận. 

Còn ai nhớ chợ nhà lồng?

Cụm từ “chợ nhà lồng” xuất phát từ Nam bộ, ở Bắc bộ hầu như không sử dụng tên gọi này cho những ngôi chợ xây. Chúng ta có thể thấy từ này mang ý nghĩa tượng hình cho biết hình thức chợ giống như cái lồng: có giới hạn phạm vi nhưng không bị che kín, rộng rãi, đặc biệt là tuy có mái che nhưng kiến trúc và tổ chức không gian của chợ vẫn thông thoáng. Không gian chợ nhà lồng giới hạn bởi mái cao, gian chợ rộng, có hàng cột bốn phía đỡ mái, nền cao tránh ngập nước cũng là để phân biệt với không gian ngoài chợ. Nhưng không gian trong và ngoài nhà lồng có thể kết nối với nhau và với xung quanh vì chợ Nam bộ thường nằm sát bến sông hoặc gần các ngã đường lớn, dễ dàng tiếp cận.

Các thị tứ, thị trấn Nam bộ thường có các chợ nhà lồng ở khu vực trung tâm của cộng đồng dân cư. Khác với Bắc bộ, chợ quê thường tập trung tại các bãi đất trống ven làng, không có không gian cụ thể và rõ ràng như các chợ nhà lồng Nam bộ. Từ lâu tôi đã nghĩ rằng chợ nhà lồng chắc được người Pháp đưa vào Nam bộ khá sớm, vì có thể nhận thấy các chợ nhà lồng cổ hiện còn có kiến trúc, hình thức, quy mô, thậm chí vật liệu xây dựng cũng khá giống nhau, tức là có cùng một khoảng niên đại.

Du ngoạn Ngũ Hành Sơn

Nằm bên cạnh bãi biển Mỹ Khê tuyệt đẹp, núi Ngũ Hành Sơn đang là điểm đến ưa thích của du khách khi đến với phố biển Đà Nẵng. Đến đây, du khách không chỉ được khám phá hệ thống hang động đẹp mà còn có thể chiêm ngưỡng những tác phẩm đá tinh xảo của làng nghề đá mỹ nghệ truyền thống Non Nước. 

Được hình thành bởi năm ngọn núi: Kim Sơn, Mộc Sơn, Hỏa Sơn, Thủy Sơn và Thổ Sơn chia thành năm hướng theo ngũ hành cùng với rất nhiều sự huyền bí của các hệ thống hang động nên vào thế kỷ 19 trong một lần đặt chân tới đây, vua Minh Mạng đã đặt tên cho núi là Ngũ Hành Sơn. Ngày nay, sau nhiều sự thay đổi của năm tháng, Ngũ Hành Sơn vẫn giữ cho mình vẻ đẹp của sự tĩnh mịch và linh thiêng.

Đối với những du khách ưa thích khám phá hang động thì Ngũ Hành Sơn là điểm dừng chân rất thú vị. Vào khu vực chân núi du khách sẽ được tham quan động Âm Phủ, đây là một trong những hang dài nhất, huyền bí nhất trong hệ thống hang động của Ngũ Hành Sơn. Tương truyền, vào thời vua Minh Mạng trong một lần tới Ngũ Hành Sơn, vì muốn khám phá hang động này, ông liền sai 12 người lính thắp đuốc đi xuống. Sau một thời gian xuống hang, họ liền trở lên và quỳ gối chịu tội để xin vua rút lại lệnh thám sát. Vua bằng lòng nhưng lại cho ném mấy trái cây có khắc chữ của ông xuống hang. Hôm sau, người ta phát hiện chúng nằm trên bãi biển. Với sự huyền bí ấy hang động này được đặt tên là động Âm Phủ nhằm mệnh danh như là “lối vào địa ngục”.

Du khách thăm động Âm Phủ nằm ngay dưới chân núi Thủy Sơn. Ảnh: Tất Sơn

Bánh canh cá Nhơn Trạch

Trong Địa chí Đồng Nai có nêu chi tiết: "Bánh canh cũng tinh chế đồng dạng với bún nhưng sợi to hơn và để nấu tươi. Bánh canh đầu cá ở chợ Đồn, bánh canh tép ở Nhơn Trạch từng lưu danh xa gần" (Tập V - Văn hóa xã hội, nếp sống vật chất, ăn uống).

Từ lâu lắm rồi, bánh canh tép đã biến mất trong nền ẩm thực Đồng Nai vốn đa dạng và không ngừng phát triển. Dĩ nhiên, khác biệt trước tiên giữa các loại bánh canh này là ở phần... thịt, tép hay cá được kèm theo tên gọi của món bánh canh. Nhưng thực ra, từ rất lâu rồi, bánh canh được bán ở các quán, chợ, phố thị đều có phần bánh làm bằng bột lọc, tròn trịa giống nhau và thoáng nhìn cứ ngỡ bánh canh trong suốt. Loại bánh canh bột lọc có ưu điểm là dai, dòn, nấu trong nước và có vẻ sạch sẽ, lịch sự nhờ chế biến bằng phương pháp thủ công có pha trộn bột năn để tăng độ dẻo, bóng cho bột gạo và sản lượng cũng nhiều hơn, đủ sức đáp ứng cho các hàng quán.