Pho tượng “biết cử động” có tuổi đời hơn 7 thế kỷ
Miếu Bảo Hà hay còn gọi là miếu Cả ở thôn Bảo Hà, xã Vĩnh Hải. Miếu có không gian yên tĩnh, đem lại cảm giác thư thái, yên bình cho người dân và du khách đến chiêm bái, thưởng ngoạn cảnh sắc. Ở trong miếu có đặt pho tượng Linh Lang Đại vương kỳ lạ mà bất kỳ ai cũng muốn một lần được tận mắt chiêm ngưỡng.
Theo các bậc cao tuổi trong làng, pho tượng Linh Lang Đại vương được tạc từ thế kỷ XIII, thờ vị hoàng tử con vua Lý Thánh Tông, người từng chỉ huy quân dân chống giặc Tống.
Khi hành quân đến vùng đất nay là Bảo Hà, ngài lập đồn binh, luyện binh sĩ. Sau khi mất, dân làng nhớ công ơn, lập miếu thờ ngài ngay trên nền đồn binh xưa, tôn ngài là thành hoàng làng.
Pho tượng Linh Lang Đại vương khi ngồi
Pho tượng cao khoảng 1,7 m, nét mặt khôi ngô, đầu đội vương miện, khoác áo lụa bào, tay cầm văn tự, ngồi trên ngai vàng. Điều khiến du khách kinh ngạc là khi cánh cửa cung cấm mở ra, tượng từ từ đứng lên, khi cửa khép lại, tượng chậm rãi trở về tư thế ngồi.
Bí quyết nằm ở hệ thống “cánh tay đòn” tinh vi, gồm các ròng rọc, khớp nối làm từ loại gỗ đặc biệt, kết hợp khéo léo giữa nghệ thuật tạc tượng và kỹ thuật múa rối cạn, vốn là nghề truyền thống của Bảo Hà. Cơ chế này chỉ người giữ miếu mới thành thạo vận hành.
Khi cánh cửa cung cấm mở ra, pho tượng sẽ từ từ đứng lên
Ông Đỗ Văn Bưởng, một người cao tuổi trong thôn đã gắn bó cả đời với nghề tạc tượng, chia sẻ: "Cha ông ta đã kết hợp được tinh hoa của 2 nghề tạc tượng và múa rối để tạo ra pho tượng này. Mỗi lần tượng chuyển động, du khách đều ngạc nhiên, vừa nể phục tay nghề, vừa cảm nhận sự linh thiêng của nơi đây".
.jpg)
Giếng “mắt rồng” nằm trong miếu, ngay trước bệ tượng là nơi thả bưởi
Trước bệ tượng có một giếng với đường kính rộng độ nửa mét gọi là giếng “mắt rồng”. Thời xưa, nếu thả quả bưởi xuống giếng, quả bưởi có thể trôi xa ra tận sông Vĩnh Trinh cách khoảng 400 - 500 m. Hiện nay, do kiến tạo của mạch đất nên quả bưởi chỉ trôi xa độ 30 - 40 m ra ngay hồ trước cửa miếu.
Quả bưởi sau khi thả trước bệ tượng sẽ trôi ra hồ trước cửa miếu
Miếu Bảo Hà còn thờ ông tổ nghề tạc tượng Nguyễn Công Huệ, người có công truyền dạy nghề tạc tượng cho dân làng. Tương truyền, thời giặc Minh, ông bị bắt sang Trung Quốc làm việc tại Quan Xưởng, ở đó học nghề chạm khắc, sơn mài. Khi trở về, ông mở lớp dạy nghề cho người dân, được tôn làm Tổ nghề tạc tượng, thờ tại chính miếu Bảo Hà.
Làng Bảo Hà từ đó trở thành cái nôi của nghề tạc tượng. Không chỉ làm tượng thờ, người dân nơi đây còn nổi tiếng với nghệ thuật múa rối, gồm cả rối nước và rối cạn. Những con rối được tạo hình sống động, tinh xảo, mang đậm hồn quê.
Bảo tồn để lan tỏa giá trị di sản
Ngày nay, đi khắp làng Bảo Hà, nhiều xưởng gỗ vẫn vang tiếng đục, chạm, mài, sơn từ các nghệ nhân. Nghề tạc tượng không chỉ đem lại thu nhập mà còn gìn giữ một phần bản sắc văn hóa nơi đây.
Năm 1991, miếu Bảo Hà được công nhận là di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia. Ngôi miếu mang kiến trúc cổ, mái ngói rêu phong, các vì kèo, xà ngang chạm trổ hoa văn tinh xảo. Nơi đây không chỉ lưu giữ pho tượng biết cử động mà còn là trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của cộng đồng.
Năm 1991, miếu Bảo Hà được công nhận là di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia
Ông Đỗ Văn Lâm, Phó trưởng phòng Văn hóa xã hội xã Vĩnh Hải cho biết miếu Bảo Hà là điểm du lịch đồng quê của thành phố. Nơi đây thường đón các đoàn khách quốc tế và các tour trải nghiệm học đường. Trung bình mỗi tháng có khoảng 10 đoàn, mỗi đoàn 20 - 50 người, đông nhất vào dịp hè.
Địa phương bố trí hướng dẫn viên là người bản địa, am hiểu lịch sử. Đồng thời gắn mã QR tại di tích để du khách tra cứu thông tin nhanh chóng.
Hai năm một lần, vào rằm tháng 3 âm lịch, lễ hội làng Bảo Hà diễn ra trong 3 ngày, thu hút đông đảo khách thập phương. Không gian lễ hội hòa quyện tiếng trống hội rộn ràng, mùi hương trầm, sắc cờ rợp trời. Du khách được xem múa rối nước, rối cạn, những tiết mục đặc trưng đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Miếu Bảo Hà là điểm du lịch của thành phố Hải Phòng
Anh Nguyễn Văn Duy, người dân làng Bảo Hà chia sẻ lễ hội không chỉ để tưởng nhớ công đức thành hoàng mà còn là dịp để con cháu xa quê trở về, cùng nhau giữ gìn bản sắc làng nghề. Khách đến đây ai cũng muốn xem tận mắt pho tượng đứng lên ngồi xuống, rồi tham gia vào không khí hội làng.
Trải qua hơn 7 thế kỷ, pho tượng Linh Lang Đại vương và miếu Bảo Hà vẫn đứng vững trước thời gian. Tuy nhiên, thách thức bảo tồn là không nhỏ. Chính quyền địa phương cùng ngành văn hóa và cộng đồng đã nhiều lần tu bổ, giữ nguyên cấu trúc và cơ chế vận hành của pho tượng.
Miếu Bảo Hà với pho tượng Linh Lang Đại vương có thể “đứng lên ngồi xuống” là minh chứng cho sự tài hoa và trí tuệ của cha ông. Sự hòa quyện giữa tinh hoa tạc tượng, nghệ thuật múa rối và yếu tố tâm linh đã tạo nên một di sản độc đáo, bí ẩn, cuốn hút du khách.
LINH LINH - ĐỖ TUẤN
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét