Vấn vương cá lúi um nghệ

Mùa mưa đến cũng là lúc cá lúi xuôi theo sông, suối về vùng hạ lưu. Cá lúi đi theo đàn, nên người dân sống dọc sông Vệ quê tôi chỉ việc “canh” con nước để đơm cá. Phần bán, phần dùng chế biến những món ăn dân dã, nhưng với tôi, cá lúi um nghệ vẫn là món hấp dẫn nhất.

Cá lúi mùa mưa con nào con nấy mập ú, bụng căng tròn đầy trứng. Má bảo, cá lúi sống ở vùng nước “động”, lại thường xuyên di chuyển nên sạch. Vì vậy, khi mua về không cần phải đánh vảy hay làm ruột, chỉ cần bỏ đầu, rửa sạch rồi ướp chút hành, mắm, muối, đường, bột nêm, hạt tiêu, dầu và tất nhiên là không thể thiếu nghệ tươi giã nát. Trộn đều và để 30 phút cho cá ngấm gia vị. Bắc nồi lên bếp, phi hành tím cho thơm, để nguội rồi xếp cá đã ướp vào nồi, đổ nước dừa vào và đun to lửa.

Cá lúi um nghệ. 

Khi nồi cá đã sôi một lúc thì nêm nếm gia vị lại cho vừa vặn, rồi vặn nhỏ lửa, đun riu riu cho đến khi cạn nước. Xong rồi tắt bếp và đậy vung. Má tôi nói để vậy cho cá thấm gia vị và mềm cả xương. Càng để lâu, cá càng ngon.

 

Cá lúi là một loài cá nước ngọt thuộc họ cá chép (Cyprinidae), mình dày và hơi tròn, lưng màu đen. Con lớn nhất cũng chỉ to bằng hai ngón tay, nhỏ thì bằng ngón tay cái, vảy đều sáng bóng và lưng có sọc đen.

Mùi thơm của cá lúi, của nghệ tươi, của hành dầu mắm muối khiến bọn trẻ chúng tôi dừng chơi. Chưa đến bữa ăn, nhưng đứa nào cũng háo hức xin má dọn cơm sớm để “giải phóng” nồi cá lúi nóng hổi, thơm phức.

Vì cá lúi được má um mềm cả xương, nên chúng tôi chẳng sợ hóc xương, ăn ngấu nghiến. Nồi cơm đầy, nồi cá lớn bỗng chốc sạch veo. Bụng đứa nào đứa nấy căng tròn mà miệng vẫn chóp chép, thèm thuồng, chẳng nỡ buông chén. Chỉ đến khi má hứa hôm sau sẽ làm tiếp món cá lúi um nghệ, chúng tôi mới chịu rời bàn trong tiếc nuối.

Cá lúi sống ở vùng nước từ giữa tới đáy trong sông, suối, kênh mương. Mùa mưa lũ, cá lúi di chuyển từng đàn về vùng hạ lưu hoặc vào các vùng đất rừng, đồng cỏ bị ngập nước để sinh sản. Khi nước rút thì trở về sông, suối.

Cá lúi có từ mùa hè đến cuối xuân, nhưng theo kinh nghiệm của người lớn tuổi, cá lúi mùa mưa là ngon nhất, vì thịt dai, xương mềm. Hơn nữa, mùa mưa là mùa cá lúi mẹ từ trên nguồn xuôi theo con nước, để tìm nơi đẻ trứng nên con nào con nấy mập, bụng đầy trứng, béo ngậy.

Má bảo cá lúi rất “lành”, nhất là đối với phụ nữ mang thai. Từ cá lúi nướng muối ớt, cá lúi nướng chấm nước mắm đến cá lúi nấu rau răm, cá lúi nấu lá giang, cá lúi kho gừng... Nhưng chỉ có món cá lúi um nghệ của má là tôi ăn hoài chẳng thấy ngán, chỉ thấy vương vấn một mùi thơm lẫn hương vị nhẹ nhàng như tình cảm của người dân vùng ven sông Vệ quê tôi.

Bài, ảnh: MỸ HOA

Báo Quảng Ngãi online - 24/10/2017