Thành đất hình tròn Long Hưng

Di tích cấp tỉnh: Thành đất hình tròn Long Hưng

Di tích Thành đất hình tròn Long Hưng tọa lạc tại ấp Phước Tân, xã Bình Tân, huyện Phú Riềng, tỉnh Bình Phước.

Di tích Thành đất hình tròn Long Hưng có diện tích 102.540,9 m², được phát hiện năm 2012, đào thám sát tháng 8/2017, gồm năm hố, mỗi hố có diện tích 2 m², thu được 7.064 mảnh gốm, 333 hiện vật đá. Qua đợt khảo sát và đào thám sát khảo cổ học ở Thành đất hình tròn Long Hưng có thể xác định được đây là di tích cư trú có phòng thủ của nhóm cư dân cổ thuộc thời kì tiền sử, có niên đại khoảng 4000 – 3000 năm cách ngày nay, là một công trình được xây dựng bằng đôi bàn tay của con người với công cụ hết sức thô sơ, phản ánh nỗ lực rất lớn của cộng đồng người tiền sử trong việc thích ứng với môi trường sống trong một khu vực bạt ngàn rừng già của triền đất đỏ Nam Trường Sơn.

Bãi Tiên

Di tích cấp tỉnh: Bãi Tiên

Di tích Bãi Tiên tọa lạc tại ấp 2, xã Lộc An, huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước.

Bãi Tiên là một di tích khảo cổ độc đáo và có giá trị, được các nhà khoa học phát hiện vào cuối năm 2007 trong đợt khảo sát giữa Trung tâm Nghiên cứu Khảo cổ – Viện Phát triển bền vững vùng Nam bộ và Bảo tàng tỉnh Bình Phước. Bãi Tiên còn được đồng bào dân tộc S’tiêng nơi đây thường gọi là mộ ông Rlem. Tên gọi này xuất hiện trong truyền thuyết về ông Rlem gắn với lễ hội phá bàu của đồng bào S’tiêng tại khu vực này, truyền thuyết kể rằng: trước đây, khu vực Bãi Tiên rất đẹp, có bàu nước, bãi đá và đặc biệt có những cây đa rất to lớn với những cành vươn xa đến vài chục mét. Ông Rlem là người khỏe mạnh, thân hình cao lớn, ông có công khai phá, dẫn dắt đồng bào về khai hoang, sinh sống tại khu vực này nên rất được kính trọng. Vào mùa khô, theo văn hóa truyền thống, đồng bào S’tiêng tổ chức lễ hội phá bàu bắt cá. Người dân tộc S’tiêng sử dụng công cụ bắt cá bằng vật dụng tự đan lát, thiết kế như nơm, xúc cá, giỏ đựng cá… sau khi bắt cá sẽ nướng và ăn uống, vui chơi ngay tại khu vực bàu nước. Năm nhiều cá, có thể dựng lán để bắt cá trong nhiều ngày. Ông Rlem sau khi ăn trưa, uống rượu, ông ngồi tựa lưng vào cây Tăm Đa (theo tiếng đồng bào S’tiêng) đây là cây thần, rất cao lớn. Sau khi tựa lưng vào cây Tăm Đa, ông Rlem thấy toàn thân ngứa ngáy, ông liền vung chà gạt chặt cây và chặt đôi các vật dụng như tố, ché, gùi, đồ xúc cá… Vào đúng lúc này từ chân trời mây đen kéo đến kèm theo sự lạnh giá khủng khiếp, trời đất tối sầm. Dân làng thấy vậy hoảng hốt bỏ chạy, những người không chạy kịp và vật dụng mang theo đều bị hóa đá. Người và vật dụng bị hóa đá chính là những tảng đá nhiều hình dạng còn nằm lại tại Bãi Tiên cho đến ngày nay.

Di tích cấp tỉnh Bình Phước: Thành đất hình tròn Thuận Phú 2

Di tích Thành đất hình tròn Thuận Phú 2 tọa lạc tại ấp Tân Phú, xã Thuận Phú, huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước.

Di tích Thành đất hình tròn Thuận Phú 2 có diện tích 130.529,9 m², toàn bộ bề mặt di tích được trồng cây cao su thuộc Nông trường Tân Thành, Công ty Cổ phần Cao su Đồng Phú. Di tích được đào thám sát vào tháng 4/2019, gồm 11 hố với tổng diện tích 28 m², thu được 3.176 hiện vật gốm, 82 hiện vật đá. Qua đợt đào thám sát, có thể khẳng định di tích Thành đất hình tròn Thuận Phú 2 là loại hình cư cứ có phòng thủ của người tiền sử cách ngày nay khoảng 3.500 đến 3.000 năm. Đây là một mảng văn hóa cổ đặc biệt trong cả một dòng chảy văn hóa ở khu vực Đông Nam Á thời tiền sử.

Hang Thẩm Khuyên - Thẩm Hai: Di tích khảo cổ độc đáo nơi Xứ Lạng

Hang Thẩm Khuyên - Thẩm Hai thuộc xã Tân Văn, có diện tích khoảng 22.380 m². Quần thể hang động này nằm trên dãy núi đá vôi Phia Gà, thuộc hệ thống núi đá vôi Điềm He - Bình Gia, cách trung tâm tỉnh Lạng Sơn 65 km về phía Đông Nam. Đây là di tích khảo cổ quan trọng, đồng thời là điểm tham quan trong tuyến du lịch số 2 của Công viên địa chất Lạng Sơn.

Biển ghi Di tích khảo cổ Hang Thẩm Khuyên - Thẩm Hai được đặt nổi bật trên vách núi, ngay khu vực cửa hang.

Đàn đá Đắk Sơn nghìn năm được công nhận bảo vật quốc gia

Đàn đá Đắk Sơn có niên đại khoảng 3.000 năm trước, được công bố là bảo vật quốc gia theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, sáng 12/9.

Đàn đá Đắk Sơn được phát hiện năm 2014 khi người dân đào hố trồng tiêu ở thôn Đắk Sơn, xã Đắk Sắk, tỉnh Lâm Đồng (xã Nam Xuân, huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông - cũ).

Bộ nhạc cụ gồm 16 thanh đá rhyolite (đá phiến biến chất), có niên đại 3.500 - 3.000 năm trước. Trong đó, 11 thanh còn nguyên vẹn, 5 thanh bị gãy nhưng có thể phục dựng. Các thanh đàn có chiều dài trung bình 57,6 cm, rộng 12,4 cm, dày 3 cm, nặng khoảng 3,94 kg, tạo âm thanh với tần số từ 191,9 Hz đến 4.500 Hz.

Bộ đàn đá Đắk Sơn được trưng bày tại bảo tàng Đắk Nông. Ảnh: Lâm Viên

Di tích Lưu Cừ II

Di tích Lưu Cừ II nằm trên tọa độ 9º42' vĩ độ bắc, 106º11'15" kinh độ đông, cách thị xã Trà Vinh khoảng 32 km thuộc ấp Lưu Cừ II, xã Lưu Nghiệp Anh, huyện Trà Cú.

Những bí ẩn trong lòng đất Cát Tiên

Trong một chuyến điền dã về huyện Cát Tiên (Lâm Đồng) vào đầu năm 1985, Đinh Thị Nga và người đồng nghiệp Hồ Thị Thanh Bình ở Bảo tàng Lâm Đồng đã chứng kiến những cổ vật "lạ lẫm" đầu tiên được đặt ngổn ngang cùng với những thúng ngô khoai trong nhà mấy bác nông dân.

Các em học sinh tham quan Di tích quốc gia đặc biệt Cát Tiên.

Đó là những hiện vật mà các nông dân vô tình nhặt được trong lúc cuốc rẫy ven triền phù sa cổ. Những dòng báo cáo nhanh của hai nữ cán bộ Bảo tàng Lâm Đồng đã ghi dấu mốc đầu tiên cho việc sau đó xuất lộ dần một quần thể di tích với hệ thống đền đài hoành tráng suốt gần 20 km bên bờ bắc thượng nguồn dòng sông Đồng Nai.

Mộ cổ Hàng Gòn

Mộ Cự thạch Hàng Gòn là Di tích khảo cổ cấp Quốc gia đặc biệt. Di tích Quốc gia Đặc biệt đã là quý hiếm rồi, trong đó Di tích Khảo cổ càng hiếm hơn. Cả nước hiện nay có 14 Di tích khảo cổ Quốc gia Đặc biệt, trong đó Đồng Nai có 1 là mộ cự thạch Hàng Gòn.

Mộ Cự thạch Hàng Gòn. Ảnh: Phạm Hoài Nhân, chụp năm 2004

Tên gọi mộ cự thạch (megalithic tomb) là thuật ngữ chuyên môn của giới khảo cổ, đó là một dạng mộ táng cổ, được xây dựng bằng những khối đá lớn (cự thạch = đá lớn), xuất hiện từ thời tiền sử đến sơ kỳ kim khí. Đây là một hình thức chôn cất độc đáo, phổ biến ở nhiều nền văn hóa cổ đại trên thế giới, trong đó có cả Việt Nam. Dân gian gọi nơi đây là Mả ông đá, còn ngành du lịch Đồng Nai trước đây thì gọi là Mộ cồ Hàng Gòn.

Nhận thức lại di tích Bến Đình - Tiên Thuận

Cho đến nay, đã gần 5 năm sau cuộc khảo cổ gần đây nhất ở Bến Đình, thuộc ấp B, xã Tiên Thuận, huyện Bến Cầu. Đấy là cuộc khảo cổ có quy mô lớn nhất Tây Ninh, với 6 hố đào trên diện tích 325 m². Tất cả được quần tụ chung quanh ngôi miếu Bà Chúa xứ.

Nụ cười khảo cổ.

Đến đây vào ngày cuối tháng 11.2019, khi mà cuộc khai quật đã gần xong, người viết hỏi thăm thì trên gương mặt Tiến sĩ Nguyễn Khánh Trung Kiên- Giám đốc Trung tâm Khảo cổ thuộc Viện Khoa học xã hội (KHXH) vùng Nam bộ vẫn toả nắng một nụ cười rạng rỡ. Ngay cả các thành viên khác cũng vậy! Là các cán bộ trẻ của Bảo tàng tỉnh và của Trung tâm. Họ vẫn say mê làm việc ở các công đoạn cuối cùng. Như vẽ ghi chi tiết các hố đào và… chụp ảnh. Cho dù họ đã liên tục bám sát hiện trường hơn một tháng qua.

Bí mật trong ngôi làng tựa lưng vào núi ở Thanh Hóa khiến nhiều người sửng sốt

Làng Tiên Hòa thuộc xã Hà Lĩnh, huyện Hà Trung (Thanh Hóa) có lịch sử lâu đời. Nơi đây còn phát hiện được di chỉ khảo cổ Cồn Cổ Ngựa cách đây khoảng 6.000 năm.

Nằm nép mình bên tả ngạn bờ sông Mã, làng Tiên Hòa được biết đến với tên gọi cổ xưa như Kẻ Khao – Khao Rú. Nơi đây đã phát hiện được di chỉ khảo cổ học Cồn Cổ Ngựa nằm trong nền văn hóa Đa Bút cách đây 5.000 – 6.000 năm.

Trải qua nhiều biến cố của lịch sử và thời gian, ngôi làng vẫn lưu giữ được nhiều nét kiến trúc cũng như văn hóa truyền thống của vùng quê.

Theo các vị cao niên trong làng, khoảng giữa thế kỷ XVII, làng được tách thành 2 thôn. Một bộ phận dân cư tập trung xung quanh chân núi để tránh lụt lội về mùa mưa nên gọi là Tiên Hòa Sơn thôn (hay Khao Rú); số còn lại sống tại Tiên Hòa Bái thôn (còn gọi là Khao Đồng).

Toàn cảnh ngôi làng Tiên Hòa tựa lưng vào núi. Ảnh: Xuân Lục

Dấu tích cầu đá cổ ở Xạ Sơn

Đó là 12 di vật về một cây cầu bằng chất liệu đá xanh nguyên khối, được phát hiện tại sân trước nhà ông Nguyễn Văn Nhương, sinh năm 1960, ở thôn Xạ Sơn, xã Quang Thành, thị xã Kinh Môn (Hải Dương).

Trang trí vân mây trên dầm cầu

Khu di tích Gò Tháp – Di tích quốc gia đặc biệt ở Đồng Tháp

Khu di tích Gò Tháp là khu di tích cấp quốc gia đã được công nhận từ năm 1998, chứa đựng nhiều giá trị văn hóa-lịch sử của dân tộc và nhân loại. Nơi đây hiện còn quần thể di tích của Vương quốc Phù Nam cách đây hơn 1.500 năm; có di tích 2 thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ cùng nhiều tầng văn hóa dân gian. Du lịch Đồng Tháp, đến đây tìm về nguồn cội, du khách sẽ có những trải nghiệm lý thú, từ đó thêm trân trọng những đóng góp của các bậc tiền nhân đi mở cõi.

Cổng vào di tích Gò Tháp

Di tích quốc gia đặc biệt Óc Eo - Ba Thê, dấu tích nền văn hóa cổ

Văn hóa Óc Eo là một trong 3 nền văn hóa cổ ở Việt Nam, gồm: Đông Sơn, Sa Huỳnh và Óc Eo. Cho tới nay, những kết quả nghiên cứu của giới chuyên gia, khảo cổ học trong nước và quốc tế đã hé mở nhiều cứ liệu khoa học về nguồn gốc, nội dung, tính chất của nền văn hóa cổ Óc Eo.

Theo các chuyên gia, những di vật, phế tích và các giá trị của văn hóa Óc Eo thuộc Vương quốc Phù Nam cổ. Năm 1944, cuộc khai quật khảo cổ đầu tiên của nhà khảo cổ học người Pháp Louis Malleret được tổ chức ở phía Đông núi Ba Thê (huyện Thoại Sơn). Địa điểm khai quật đầu tiên là ở gò Óc Eo, nơi mà sau này được ông lấy tên đề nghị đặt danh xưng cho một nền văn hóa cổ đại phân bố rộng khắp, đó là “Văn hóa Óc Eo”.

Các cổ vật về nền văn hóa Óc Eo được trưng bày ở Bảo tàng tỉnh

Di tích quốc gia đặc biệt Óc Eo - Ba Thê, dấu tích nền văn hóa cổ

Văn hóa Óc Eo là một trong 3 nền văn hóa cổ ở Việt Nam, gồm: Đông Sơn, Sa Huỳnh và Óc Eo. Cho tới nay, những kết quả nghiên cứu của giới chuyên gia, khảo cổ học trong nước và quốc tế đã hé mở nhiều cứ liệu khoa học về nguồn gốc, nội dung, tính chất của nền văn hóa cổ Óc Eo.

Theo các chuyên gia, những di vật, phế tích và các giá trị của văn hóa Óc Eo thuộc Vương quốc Phù Nam cổ. Năm 1944, cuộc khai quật khảo cổ đầu tiên của nhà khảo cổ học người Pháp Louis Malleret được tổ chức ở phía Đông núi Ba Thê (huyện Thoại Sơn). Địa điểm khai quật đầu tiên là ở gò Óc Eo, nơi mà sau này được ông lấy tên đề nghị đặt danh xưng cho một nền văn hóa cổ đại phân bố rộng khắp, đó là “Văn hóa Óc Eo”.

Các cổ vật về nền văn hóa Óc Eo được trưng bày ở Bảo tàng tỉnh

Mảnh gạch cổ thời Trần tại thôn Cát Tiền

Bảo tàng tỉnh Hải Dương đang lưu giữ 10 mảnh gạch cổ thời Trần. Số di vật quý này được phát hiện tại thôn Cát Tiền, xã Hồng Hưng (Gia Lộc).

Mảnh gạch cổ thời Trần phát hiện tại thôn Cát Tiền được lưu trữ tại Bảo tàng tỉnh

Khoảng 1 năm trước, sau khi nhận được thông tin từ chị Nguyễn Thị Vóc, sinh năm 1974, tại thôn Cát Tiền về việc người dân cùng xã phát hiện gạch, ngói cổ tại mảnh vườn của gia đình, Bảo tàng tỉnh Hải Dương đã phối hợp UBND xã Hồng Hưng tiến hành khảo sát thực địa.

Chiêm ngưỡng cổ vật Óc Eo

Di tích Quốc gia đặc biệt Óc Eo – Ba Thê tọa lạc tại huyện Thoại Sơn (tỉnh An Giang), là một trong những di sản vô giá trong kho tàng di sản văn hóa của dân tộc...

Gò Óc Eo thuộc Ba Thê (huyện Thoại Sơn) - nơi đầu tiên tìm thấy những di chỉ quan trọng của nền văn minh cổ xưa ấy và Óc Eo đã trở thành tên gọi chung cho mọi di chỉ được phát hiện ở các địa phương khác.

Bảo tồn và khai thác giá trị đàn đá Khánh Sơn

Đàn đá là loại nhạc cụ cổ có giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc của đồng bào Raglai. Từ xưa đến nay, đồng bào Raglai vẫn luôn tự hào với loại nhạc cụ thô sơ, độc đáo được chế tác từ những thanh đá này.

Qua công tác truyền dạy, lớp trẻ Raglai dần có đam mê với đàn đá.

Ấn Độ giáo trên đất Long An

Ấn Độ giáo là một tôn giáo, hệ thống tín ngưỡng và đạo lớn thứ 3 trên thế giới, nhiều học giả tin rằng tôn giáo này có niên đại khoảng 4.000 năm, là tôn giáo lâu đời nhất. Ấn Độ giáo du nhập vào các tỉnh Nam bộ (trong đó có Long An) từ những năm đầu Công nguyên, thông qua quá trình thông thương buôn bán của các thương nhân ở các thị cảng của Vương quốc Phù Nam và nhanh chóng phát triển mạnh mẽ. Nhiều hiện vật được tìm thấy trong quá trình khai quật tại Long An đã chứng minh điều đó.

Những bức tượng thần Vishnu tại bảo tàng

Trong tín ngưỡng của Ấn Độ giáo, có 3 vị thần tiêu biểu là Vishnu, Brahma và Shiva, hợp thành bộ tam thần Trimurti. Trong đó, thần Vishnu có đầy đủ sự uy phong, là vị thần tử tế, ít gây khiếp sợ và được thờ cúng rộng rãi nhất. Bảo tàng - Thư viện tỉnh hiện lưu giữ nhiều hiện vật liên quan đến Ấn Độ giáo, tiêu biểu có các pho tượng thần Vishnu.

Mộ chum nghìn năm trong lòng hồ thủy lợi

Hơn 20 mộ táng và nông cụ bằng đá, trang sức từ 3.500 năm trước được bóc tách, phục dựng sau hơn 10 năm khai quật ở hồ Nước Trong.

Hồ Nước Trong ở huyện Sơn Hà nằm trên sông Tang, tổng diện tích 460 km², trong đó mặt hồ 12 km², là một trong bốn hồ thuỷ lợi lớn nhất miền Trung, do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khởi công từ 2007.

Trong lúc dự án được giải phóng mặt bằng, cơ quan quản lý văn hóa và các nhà khảo cổ phát hiện các di tích cư trú, mộ táng và các đồ đá, đồng, sắt, đồ thủy tinh và đồ gốm ở thung lũng sông Tang thuộc hồ này.

Bí ẩn thành cổ Châu Sa

Qua nhiều lần thăm dò, khai quật khảo cổ, đến nay thành cổ Châu Sa, ở xã Tịnh Châu (TP. Quảng Ngãi) vẫn còn nhiều điều bí ẩn nằm sâu trong lòng đất. Điều này thôi thúc ngành văn hóa, các nhà khảo cổ học tiếp tục thăm dò, khai quật để vén màn bí ẩn từ thành cổ cách đây hàng nghìn năm.

Bộ VH-TT&DL đã cho phép Sở VH-TT&DL tỉnh Quảng Ngãi tiến hành thăm dò khảo cổ tại khu vực nội thành di tích thành Châu Sa. Thời gian thăm dò từ ngày 12/9 - 12/10/2022, do Tiến sĩ Đoàn Ngọc Khôi - Phó Giám đốc Bảo tàng Tổng hợp tỉnh, chủ trì thực hiện.