Mưa xuống lại thèm thuồng bánh xèo cù lao Dài…

Không cần phải là con của xứ cù lao Dài (huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long) thì khi đi xa bạn mới nhớ đến món ăn đặc biệt của người dân nơi đây - bánh xèo hến với măng mạnh tông, mà chỉ cần đến một lần vào mùa hè, cũng là mùa mưa về, thưởng thức một lần cũng đủ để bạn nao lòng mong có dịp được quay lại… 

Bánh xèo hến măng mạnh tông rất ngon 

Với người miền Tây, mưa xuống cũng là mùa thu hoạch của măng mạnh tông (vốn có nhiều ở đây) và cũng là thời điểm xách rổ xúc kéo nhau đi cào hến. 

Bến phà Đình Khao

Hồi đầu năm nay, tôi có việc phải đi Vĩnh Long. Thay vì chọn lộ trình thuận tiện và nhanh chóng là đi theo quốc lộ 1, qua cầu Mỹ Thuận là tới ngay, vì "ham của lạ" tôi lại chọn một lộ trình lắt léo hơn: vô Mỹ Tho, đi theo quốc lộ 60 qua cầu Rạch Miễu sang Bến Tre, qua cầu Hàm Luông tới Mỏ Cày Nam rồi chuyển sang quốc lộ 57 sang Chợ Lách, tiếp tục qua phà Đình Khao để tới Vĩnh Long. Vì duyên cớ ấy nên lần đầu tiên tôi có dịp qua phà Đình Khao. Đây là chuyến phà qua sông Cổ Chiên, bờ bên này là huyện Chợ Lách của Bến Tre sang bờ bên kia là TP Vĩnh Long.

Vì chưa tìm hiểu nên tôi chẳng biết gì về Đình Khao, chỉ có nhận xét là cái tên Đình Khao nghe ngồ ngộ và sẵn tiện đứng trên phà chụp vài tấm hình làm kỷ niệm.

Từ hướng Chợ Lách (Bến Tre) chụp sang bờ Đình Khao (Vĩnh Long), nổi bật từ xa là ngôi nhà thờ Đình Khao

Đình Khao một thuở

Chùa Bửu Lâm

Phưởng phất xa đưa ngọn khói trầm, 

Đình Khao cảnh cũ rất thương tâm.

Trước kia rộn rịp người lui tới,

Non nước bây giờ khách viếng thăm.

Cám cảnh người xưa đà khuất bóng,

Tưởng công tông tổ mấy trăm năm.

Chắp tay vái lạy trời mây thẳm,

Phù hộ muôn dân buổi cát lầm

Sách “Vĩnh Long xưa”, trang 143)

Chúng tôi tìm đến Đình Khao, một di tích văn hóa dân gian mang đậm huyền thoại qua không ít thăng trầm của đất Vĩnh Long.

Về miệt Cù lao Dài

Nằm trọn trong lòng sông Cổ Chiên, quanh năm được bồi đắp phù sa màu mỡ, Cù lao Dài xanh mướt với những vườn trái cây đặc sản. Không chỉ hoa trái quanh năm, người dân nơi đây còn ước mong “Biến cù lao thành nơi du lịch/Tô điểm rạng ngời cho trang sử Vũng Liêm”.

Thuộc địa phận huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, trước đây mảnh đất này có tên là Cù lao Giày do nhìn từ trên cao trông giống hình một chiếc giày. Người miền Tây Nam bộ thường đọc trại những từ có âm “y” thành “i” nên riết rồi Cù lao Giày trở thành Cù lao Dài. Thanh Bình hay Quới Thiện cũng chính là cách người ta gọi mảnh đất này và đó là tên gọi của hai xã thuộc cù lao. 

Xuống phà Vũng Liêm để sang Cù lao 

NSND Út Trà Ôn - Anh nông dân thành đệ nhất danh ca

Bài vọng cổ Tình anh bán chiếu hầu như người dân miền Nam nào cũng biết, bởi giọng ca Út Trà Ôn đã làm thăng hoa nó lên, biến nó thành “kinh điển”. Và ngược lại, bài vọng cổ ấy cũng làm thăng hoa tên tuổi Út Trà Ôn, một nghệ sĩ lẫy lừng được tôn là “đệ nhất danh ca” của miền Nam.

Ảnh: gia đình NS cung cấp

Đi "chợ phiên thứ ba" ở đồng bằng sông Cửu Long

Miền Tây mà cũng có chợ phiên? Xin thưa là có và đó là chợ phiên tại xã Quới An (Vũng Liêm, Vĩnh Long) - một chợ phiên hiếm hoi tạo nên nét văn hóa độc đáo của vùng sông nước. 

Chợ phiên họp trước cổng UBND xã - Ảnh: Hưng Phú 

Qua hơn mười năm qua chợ chỉ nhóm họp vào sáng thứ ba, nên bà con miệt vườn gọi là “chợ thứ ba”.

Xã Quới An là một xã vùng sâu nằm bên trong quốc lộ 53, cặp sông Cổ Chiên. Muốn đến chợ phiên có thể đi bằng hai cách: đi đường bộ theo tỉnh lộ 901 (Mang Thích, Vĩnh Long) trên quốc lộ 53, đến cuối đường quẹo phải 100m là thấy chợ phiên; hoặc đi đường thủy trên sông Cổ Chiên vào đến ngã ba sông là nơi hợp lưu sông Cổ Chiên và sông Mang Thích.

5 điểm ngắm hoa Tết đẹp nhất miền Tây

Thời tiết chuyển ấm áp, ánh nắng mặt trời chan hòa mùa xuân là thời điểm thích hợp nhất để ghé thăm vườn hoa. Nếu muốn làm 1 tour du lịch ngắm hoa miền Tây những ngày giáp Tết, bạn có thể tham khảo 5 làng hoa, cây kiểng sau:

1. Làng hoa Tân Quy Đông, Sa Đéc

Nói đến hoa, cây kiểng, không thể không nhắc đến làng hoa Sa Đéc trăm năm. Mùa Tết, làng hoa Tân Quy Đông trồng nhiều nhất là cúc: cúc mâm xôi, đại đóa, đồng tiền, vạn thọ… Bên cạnh đó là bát ngát thược dược, vạn thọ, hoa dâm bụt, mãn đình hồng, ớt kiểng…, ngoài ra còn có hàng trăm thực vật quý hiếm miền Nam. Vì vậy nơi đây mỗi mùa giáp tết đều tấp nập du khách tham quan, vừa ngắm hoa vừa chụp ảnh.

Thăm Văn thánh miếu Vĩnh Long

Sử sách ghi lại rằng vùng đất Nam bộ có 3 văn miếu xưa, theo thứ tự thời gian thành lập là: Văn miếu Trấn Biên (Biên Hòa) xây dựng năm 1715, Văn miếu Gia Định (1825) và Văn miếu Vĩnh Long (1866). Điều đáng nói là 3 văn miếu này không phải tồn tại cùng lúc, mà Văn miếu Vĩnh Long ra đời khi quân Pháp đã chiếm 3 tỉnh miền Đông và phá hủy hoàn toàn Văn miếu Trấn Biên cùng Văn miếu Gia Định.

Văn Miếu Vĩnh Long được xây dựng trong một tình thế đặc biệt: Pháp chiếm 3 tỉnh miền Đông Nam kỳ; tỉnh Vĩnh Long cũng bị chiếm đóng nhưng sau đó được trao trả theo Hoà ước Nhâm Tuất (1862). Khi Vĩnh Long được trả, nhiều trí thức Nam kỳ ở Biên Hoà, Gia Định và Định Tường đã quy tụ về đây. Quan Đốc học Vĩnh Long là Nguyễn Thông đã hợp với các sĩ phu gấp rút xây dựng Văn Thánh Miếu làm nơi ôn tập cho các sĩ tử và cũng là trung tâm hoạt động văn hoá, đề cao Đức Khổng Tử và các bậc tiền hiền nhằm giáo dục lễ nghĩa và duy trì “đạo học”. Công trình khởi công từ mùa đông năm Giáp Tý (1864) và hoàn thành vào mùa thu năm Bính Dần (1866).

Cổng tam quan Văn miếu Vĩnh Long nhìn ra đường Trần Phú và sông Long Hồ

Thành Long Hồ - Vĩnh Long

Bây giờ người ta gọi Cần Thơ là Tây đô, thủ phủ miền Tây Nam bộ, nhưng ngày xưa vai trò thủ phủ ấy không phải Cần Thơ, mà là Vĩnh Long.

Cứ theo tên gọi 3 tỉnh miền Tây từ thời Minh Mạng (Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên) là có thể thấy vai trò quan trọng của Vĩnh Long. Xa hơn nữa, thời chúa Nguyễn miền đất phương Nam có ba dinh và một trấn là: Trấn Biên dinh (vùng Biên Hòa), Phiên Trấn dinh (vùng Gia Định), Long Hồ dinh (vùng Vĩnh Long) và Hà Tiên trấn (vùng Hà Tiên).

Năm1757, chúa Nguyễn thuận cho dời trị sở dinh Long Hồ và châu Định Viễn về xứ Tầm Bào thuộc địa phận Long Hồ thôn (tức vùng chợ Vĩnh Long ngày nay). Đến lúc ấy, Long Hồ dinh là một dinh trấn quan trọng ở phía Nam xứ Đàng Trong, và trung tâm đầu não của nó có trách nhiệm cai quản cả một vùng đất rộng lớn. 

Thành Long Hồ ngày xưa

Vĩnh Long - Văn Thánh miếu

Cổng Tam quan của Văn Thánh Miếu -Vĩnh Long

Trong kho tàng văn hoá, sinh hoạt lễ hội là loại hình văn hoá rất đặc trưng ở Việt Nam. có mặt khắp mọi miền đất nước, giúp con người nhớ về cội nguồn, hướng thiện, tạo dựng cho mỗi người chúng tamột cuộc sống yên vui, nhất là về mặt tinh thần được an lành , lạc quan. Lễ hội đem đến cho con người sự thanh thản tâm linh, loại bỏ hay quên đi những lo toan thường nhật để hướng về cội nguồn, nhớ ơn các bậc tiền nhân có công với tổ quốc, các bậc tiền hiền khai khẩn nơi mình đang sống, Thành hoàng bổn cảnh…

Chúng tôi xin nhắc đến VĂN THÁNH MÌẾU -Vĩnh Long.

Về cù lao ăn rắn mối

Rắn mối là loài bò sát có hình dáng giống với kỳ nhông nhưng mập mạp hơn nhiều và có lớp vảy bóng óng ánh. Chúng thường sống trong vườn nhà, dưới các lùm cây, bụi rậm vùng quê. Gọi là rắn mối vì thức ăn ưa thích của chúng là những con mối sống ở các ụ mối, trong các hốc cây mục, rỗng...

Nhiều người khi nhìn rắn mối đã thấy sợ nhưng ai đã một lần ăn thịt chúng thì đảm bảo không thể nào quên cái hương vị thơm ngọt, đậm đà.

Rắn mối đi kiếm ăn trong các hốc cây.

Về thăm xứ thanh trà

Vào những ngày này, khách du lịch có dịp đi trên quốc lộ 54, đoạn từ thị xã Bình Minh hướng về Trà Ôn (Vĩnh Long), ghé qua ấp Đông Hưng 1 và Đông Hưng 2, thuộc xã Đông Thành chắc sẽ choáng ngợp trước những vườn thanh trà oằn trái, căng tròn và mọng nước. 

Thanh trà bày bán dọc hai bên lề đường - Ảnh: Hưng Phú

Đến đây, du khách không những tham quan các vườn cây trái sum suê mà còn tận mắt chiêm ngưỡng những chùm thanh trà mơn mởn, khoe sắc, khoe hương dọc hai bên lề đường. Ấn tượng nhất là đoạn đường dưới dốc cầu Cần Thơ, phía Vĩnh Long.

Cam sành Tam Bình

Cam sành Tam Bình (huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long) đang trở thành thương hiệu độc quyền với những đặc trưng như vỏ sần, da xanh, bóng đẹp, màu sắc thịt quả vàng tươi, ngọt, phục vụ ăn tươi hoặc được chế biến thành nước hoa quả rất thơm ngon, bổ dưỡng. Hiện tại, Phòng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn huyện Tam Bình kết hợp với Viện Cây ăn quả Miền Nam và Trung tâm Giống cây trồng Đồng bằng Sông Cửu Long nghiên cứu, sản xuất những giống cam sành tốt hơn với mục tiêu đưa loại cam đặc sản này ra thị trường nước ngoài.

Đất Tam Bình được thiên nhiên ưu đãi, có nước ngọt quanh năm, có dòng sông Măng bồi đắp phù sa, cung cấp đầy đủ nước tưới cho cây trồng trong mùa khô. Mặt khác, nguồn tài nguyên đất của huyện Tam Bình phong phú, với 5.986 ha đất phù sa và 7.488 ha đất phèn, thuận lợi để phát triển cây ăn trái đặc sản, đặc biệt là cam sành. Vì vậy, nơi đây sớm hình thành vùng chuyên canh cam sành với tổng diện tích khoảng 3.000 ha. Hàng năm, cam sành Tam Bình cung cấp cho thị trường khoảng 20.000 - 30.000 tấn sản phẩm.

Mô hình dự án Jica (Nhật Bản) áp dụng cho cây cam sành được thực hiện thí điểm từ năm 2009 với diện tích 20,2 ha tại 2 xã Bình Ninh và Ngãi Tứ. Toàn bộ chi phí đầu tư gồm: san mặt bằng, cây giống, thuốc bảo vệ thực vật, kỹ thuật trồng và chăm sóc…đều được tài trợ từ nguồn vốn ODA. 

Nông dân huyện Tam Bình chăm sóc vườn cam của gia đình được trồng theo mô hình và kỹ thuật của dự án Jica (Nhật Bản).

Chợ hoa bên sông Tiền

Chợ hoa xuân Vĩnh Long thường nhóm họp từ 23 Tết, là một trong những chợ hoa xuân quy mô, điểm đến được nhiều du khách trong và ngoài nước đánh giá là đẹp và đặc biệt nhất trong các chợ hoa xuân ở miền Tây Nam bộ.

Nhà cổ Cai Cường

Bên bờ rạch Cái Muối tấp nập thuyền ghe, nhà cổ Cai Cường (xã Bình Hòa Phước, huyện Long Hồ, Vĩnh Long) được biết đến như một công trình kiến trúc mang dáng dấp châu Âu pha lẫn nét Á Đông cổ xưa. Ngôi nhà hiện là điểm dừng chân hấp dẫn của du khách trên hành trình khám phá miệt vườn Tây Nam bộ.

Ngôi nhà cổ này nguyên là của gia đình ông Phạm Văn Bổn, một đại địa chủ ở địa phương xưa. Theo hướng dẫn viên Mỹ Hạnh, công ty Cổ phần Du lịch Vĩnh Long thì ông Phạm Văn Bổn vốn là người giàu có nhất vùng này nên người dân còn gọi ông là Cai Cường.

Nhà cổ Cai Cường được xây dựng năm 1885 theo hình chữ Đinh bao gồm hai nếp nhà bố trí vuông góc, đầu nhà sau đấu vào giữa nhà trước, mặt chính quay về hướng Bắc nhìn ra rạch Cái Muối. Nét độc đáo của ngôi nhà chính là sự pha trộn Đông - Tây trong kiến trúc nội thất và ngoại thất. Đây là kiểu thiết kế theo phong cách kết hợp, giao thoa giữa hai lối kiến trúc Việt-Pháp cùng “nội ứng ngoại hợp”, tức nội thất bên trong ứng với mỹ thuật truyền thống và văn hóa phương Đông còn ngoại thất bên ngoài hòa hợp với kiến trúc phương Tây. 

Nhà cổ Cai Cường là công trình kiến trúc mang dáng dấp Châu Âu pha lẫn nét Á Đông cổ xưa trong không gian của miệt vườn Tây Nam Bộ.

Một thoáng Vinh Sang

Nằm trên cù lao An Bình quanh năm cây trái xanh tốt, Khu du lịch (KDL) Vinh Sang như một “đồng bằng sông Cửu Long thu nhỏ” với các dịch vụ du lịch gắn liền cùng các hoạt động bình dị trong đời sống của người dân vùng sông nước miền Tây Nam Bộ.

Từ trung tâm thành phố Vĩnh Long, du khách di chuyển bằng phà An Bình mất khoảng 10 phút và dạo bộ qua những cung đường trải bê tông bóng mịn để đến Vinh Sang. Đường vào KDL Vinh Sang uốn lượn dưới bóng mát của hàng chục loài cây ăn trái. Nếu đi bằng đường thủy, du khách có thể thuê tàu, thuyền của các công ty du lịch hoặc tư nhân trên bến phà An Bình, trên dòng Cổ Chiên, ngắm nhìn sông nước miền Tây.

KDL Vinh Sang thuộc xã An Bình (huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long) được thành lập năm 2005 với tổng diện tích 2,2 ha, do một doanh nhân địa phương đầu tư nhằm khai thác tiềm năng du lịch miệt vườn theo hướng chuyên nghiệp. Địa hình của Vinh Sang như một tam giác, một cạnh nằm cặp theo bờ sông Cổ Chiên, đối diện với thành phố Vĩnh Long. Một cạnh khác chếch sang hướng Bắc, nơi có cây cầu Mỹ Thuận duyên dáng nối đôi bờ sông Tiền thơ mộng. Cạnh còn lại nối Vinh Sang với các khu vườn trái cây khác trong cù lao An Bình. Đó là điểm đắc địa giúp Vinh Sang có cảnh quan hấp dẫn, thu hút nhiều khách du lịch ngay từ ngày đầu hoạt động. 

Du khách tham quan cảnh quan sông nước miền Tây từ những chiếc thuyền đưa đón mang kiểu dáng đặc trưng của miền quê sông nước miền Tây Nam Bộ.

'Vương quốc đỏ' ở Vĩnh Long

Dọc dòng sông Cổ Chiên ở Vĩnh Long là những lò gạch, gốm, trông xa như những lâu đài thu nhỏ rực đỏ dưới ánh mặt trời.

Dòng Cửu Long đỏ nặng phù sa, đổ về hạ lưu bằng hai nhánh sông Tiền, sông Hậu, hàng năm mang về cho bình nguyên Nam Bộ hàng triệu mét khối phù sa. Không chỉ bồi đắp cho những cánh đồng lúa bạt ngàn, những miệt vườn bốn mùa hoa trái, những hạt phù sa đỏ ối tụ lại Vĩnh Long còn góp phần hình thành ở đây những mỏ sét nguyên sinh quý giá. 

Sông Cổ Chiên nổi tiếng với làng nghề gạch, gốm. Ảnh: baoninhthuan 

Về Đông Thành ăn thanh trà

Còn gì thú vị cho bằng trong những ngày hè nóng bức được thưởng thức bữa cơm với tô canh chua cá lóc hoặc đĩa cá rô kho thanh trà chua ngon và đầy hấp dẫn! 

Nếu có dịp về miền Tây vào mùa này, khi ngang qua xã Đông Thành (thị xã Bình Minh, Vĩnh Long), du khách sẽ ngỡ ngàng khi nhìn thấy nhiều khu vườn trái thanh trà chín vàng rực rỡ dưới nắng hè.

Hai bên lề đường cũng trải rộng một màu vàng ươm bắt mắt của những chùm thanh trà treo lủng lẳng nơi sạp, khiến du khách không ngại dừng chân bước xuống mua vài ký để ăn và làm quà biếu cho người thân. 

Thanh trà vàng rực được bày bán 

Đi chùa Ước có “cầu được ước thấy”?

Người dân tại tỉnh Vĩnh Long ít người biết đến “chùa Ước”, nhưng du khách thập phương và nhất là các tỉnh thành ở xa như TP Hồ Chí Minh và miền Trung thì tìm đến khá đông. Vào các dịp lễ, tết và đông nhất vào tháng Giêng hàng năm, mỗi ngày chùa Ước đón hàng trăm lượt xe khách với hàng ngàn lượt người rủ nhau đến… ước mong may mắn đầu năm… 

Khách thập phương gọi ngôi chùa Quán Âm ở xã Tân Ngãi- TP Vĩnh Long, nằm cạnh cổng chào TP Vĩnh Long, gần ngã ba đường tránh TP Vĩnh Long (QL1) là chùa Ước.

Theo người dân địa phương, từ mùng 1 tết đến nay, ngày nào ngôi chùa này cũng đón hàng trăm lượt ô tô, xe khách với hàng ngàn lượt người. 

Trong khuôn viên chùa đông nghẹt người. 

Dấu xưa bên bờ Cổ Chiên

Dinh Long Hồ, dấu tích của thành Long Hồ, nay thuộc thành phố Vĩnh Long. Ảnh: Thủy Bình 

Sông Cổ Chiên là một nhánh lớn của con sông Tiền chảy ngang qua tỉnh Vĩnh Long. Thành phố Vĩnh Long thời Nguyễn là nơi ghi nhiều dấu ấn lịch sử mở cõi về đất phương Nam. Nơi đây còn lưu lại nhiều di tích như thành Long Hồ (xây dựng năm 1813), Văn thánh miếu, Thất phủ miếu, chùa Giác Thiên… 

Theo các tư liệu lịch sử, địa phận tỉnh Vĩnh Long nguyên là đất Tầm Đôn - Xoài Rạp (đất Tầm Đôn còn gọi là xứ Tầm Đôn), vị trí trung tâm của Tầm Đôn xưa thuộc khu vực thành phố Vĩnh Long ngày nay. Năm 1732, Ninh Vương Nguyễn Phúc Chú (1696-1738) đã lập ở phía nam dinh phiên trấn đơn vị hành chính mới là dinh Long Hồ, châu Định Viễn, tức tỉnh Vĩnh Long ngày nay. Nhờ đất đai màu mỡ, giao thông thuận lợi, dân cư đông đúc, việc buôn bán thông thương phát đạt, địa thế trung tâm, dinh Long Hồ trở thành một trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội quan trọng thời bấy giờ. Để bảo đảm an ninh quốc gia, chúa Nguyễn đã thiết lập ở đây nhiều đồn binh như Vũng Liêm, Trà Ôn...