2 thg 5, 2018

Tận thấy lễ cúng cầu mưa của người Jrai Phú Thiện

Vào một ngày nắng nóng nhất của mùa khô tháng tư hàng năm, người Jrai Phú Thiện thường tổ chức các lễ cúng cầu mưa rất trọng thể. ​

Thường xuất phát ở các cộng đồng cư dân nông nghiệp sống ở vùng nắng nóng khô hạn, nghi lễ cúng cầu mưa là sự bày tỏ ước mong, khát vọng của cư dân vùng đất đấy, để có mưa, có nước làm nông nghiệp. ​Người Jrai ở thung lũng Phú Thiện và Ayun Pa, Krông Pa sống ở rốn hạn.

Hàng ngàn đời, ở đây chỉ có 2 mùa hết sức khắc nghiệt là mùa khô và mùa mưa, trong đó mùa khô kéo dài đến bảy tám tháng trong một năm. Người dân ở đây có rất nhiều truyền thuyết về việc họ đi tìm nước. Có cả cái chết, có sự hy sinh tình yêu, hy sinh tính mạng... để cộng đồng có nước. ​Ở đây cũng từng là nơi xuất hiện vua lửa (Pơ tao Pui) để lại trong đời sống nhiều giai thoại và cả những câu chuyện thật về sự tồn tại và uy quyền của một ông vua không ngai, ông này có một chức năng lớn nhất, vĩ đại nhất là... cúng cầu mưa cho cộng đồng. ​

Giếng Vua, giếng làng

Rải rác dọc các tỉnh ven biển miền Trung có rất nhiều giếng nước được người dân đặt cho một tên gọi chung là “giếng Vua”.

Thời phong kiến, cái gì thiêng liêng nhất, huyền nhiệm nhất, không ai có thể làm được, thay thế được thì được gán cho vua. Ví dụ như một số giếng nước dọc các tỉnh miền Trung, người dân không lý giải được vì sao nó không bị nhiễm mặn, dù nằm sát mép biển, thì họ cho đó là giếng do vua sai người đào nên nó mới ngọt bốn mùa như thế.

Thường thì những cái giếng ấy mang hai tên, một là tên vùng đất đó và một tên chung là giếng vua. Như ở đảo Lý Sơn, giếng nước nằm cạnh khách sạn Mường Thanh hiện nay, vừa có tên Xó La, lại vừa mang tên giếng Gia Long. Còn ở thôn Thanh Thủy, xã Bình Hải (Bình Sơn), người dân làng biển này gọi là giếng Vương, tức là giếng do vua sai đào.

1 thg 5, 2018

Chợ Xã Tây

Thiệt ra tui đâu có quan tâm tới việc đi chợ Xã Tây, vì... có biết đi chợ đâu, hơn nữa chợ này ở Sài Gòn - Chợ Lớn lận, đâu phải ở Biên Hòa. Điều làm tui tò mò là cái tên chợ: Xã Tây.


Nhiều người đều biết rằng Dinh Xã Tây ngày xưa là tòa nhà UBND TPHCM bây giờ, trong cụm từ đó xã nghĩa là thị xã, còn Tây ý chỉ người Pháp. Dinh Xã Tây là dinh thự thị xã của người Pháp. Và ai cũng biết là Dinh Xã Tây (thời Pháp) hay Tòa Đô chánh (thời VNCH) hay UBND TPHCM (thời nay) nằm ở đường Lê Thánh Tôn, quận 1. Nhưng cái chợ Xã Tây thì nằm tuốt ở quận 5, Chợ Lớn lận. Chợ Xã Tây phải nằm gần dinh Xã Tây chớ, lẽ nào xa như vậy?

Vẻ đẹp hoang sơ của hang đá giữa hồ bản Vẽ

Hang đá Thằm Kèo, trong tiếng Thái có nghĩa là "tấm gương soi" giữa hồ Bản Vẽ thuộc địa phận xã Hữu Khuông (Tương Dương - Nghệ An) còn hoang sơ nhưng ẩn chứa trong nó một vẻ đẹp tiềm ẩn. 

Hang đá Thằm Kèo ở một địa điểm gọi là Khe Hộc, cách trung tâm xã Hữu Khuông, huyện Tương Dương gần nửa giờ ngồi xuồng máy. Trong ảnh là ngọn núi Pu Hộc, trong tiếng thái nghĩa là sự rậm rạp. Ảnh: Hữu Vi 

Gùi có nắp của người M’nông

Gùi là vật dụng gần gũi, phổ biến không thể thiếu trong lao động sản xuất và trong sinh hoạt hằng ngày của dân tộc M’nông nói riêng, cộng đồng dân tộc Tây Nguyên nói chung. Trong đó, gùi có nắp dùng để đựng của quý như: nhạc cụ, trang sức, quần áo,…

Người M’nông đan gùi mới 

Di sản địa chất trong sử thi của người M’nông

Với diện tích trải dài qua 6 huyện, thị xã, nên trong khu vực Công viên địa chất (CVĐC) núi lửa Krông Nô có rất nhiều điểm địa chất tiêu biểu liên quan đến các hoạt động địa chất, hình thành núi lửa. Các điểm địa chất này có nhiều giá trị về mặt khoa học, tự nhiên, lịch sử văn hóa. Đáng nói nữa là từ ngàn xưa, sự hình thành các điểm di sản địa chất này đều được phản ánh qua những câu sử thi (Ót N’drong) của người M’nông.

Điển hình về sự tích núi Nâm Nung, trong sử thi M’nông kể rằng, vào thời đó, các cuộc chiến tranh diễn ra liên miên giữa các thần núi. Trong các trận chiến đó, thần núi Nâm Nung luôn giành chiến thắng và khiến cho các thần núi khác phải khuất phục. Thần núi Nâm Nung luôn mang bên mình chiếc tù và được làm bằng sừng con min (trâu rừng) dùng để kêu gọi, thúc giục quân lính xông trận. Trong các vị thần thì có thần núi Nâm Kar (núi lửa đèo 52) là nữ thần đầy uy lực, không bao giờ chịu khuất phục trước sức mạnh của thần núi Nâm Nung.