Món ngon rắn điêu điêu

Cao nguyên vào đông, từng cơn gió se lạnh rì rào qua ngõ, chạy hun hút qua cánh đồng mênh mông nước. Bên cạnh tôm cá rất đỗi quen thuộc, gần đây xuất hiện nhiều món ngon được làm từ một loại rắn nước mà người dân gọi là điêu điêu.

Những cánh đồng dọc sông Krông Ana là những vựa lúa lớn của Tây nguyên, mùa lũ lại cho nhiều tôm cá và những món ngon đồng quê dân dã mà đậm đà. Mùa lũ bắt đầu rút trả cánh đồng cho mùa lúa mới. Điêu điêu là loại rắn không độc sinh sản rất nhanh nên mùa lũ nào cũng nhiều.

Điêu điêu xào xả ớt - Ảnh: L.Q.T..

Từ trước đến nay người ta không chủ động đi bắt rắn hay có một dụng cụ riêng để bắt rắn mà chủ yếu bắt được trong khi đánh cá, tôm. Giăng lưới bắt cá cũng có rắn, đặt đơm, đánh nò bắt tôm cũng có rắn. Rắn rất nhiều.

Lươn xào chuối đậm đà vị quê

Quê tôi là vùng kinh tế mới ở Tây nguyên, nơi có dòng sông Krông Ana chảy qua. Krông Ana tiếng Ê Đê có nghĩa là sông mẹ. Dòng sông hiền hòa bao dung ban cho người dân nhiều thức ăn đậm đà hương vị quê hương. Quen thuộc và ngon phải kể đến món lươn xào chuối.

Lươn xào chuối - Ảnh: L.Q.T.

Dòng sông Krông Ana cung cấp nước cho nhiều bàu, láng - nơi có nhiều tảng sình nổi. Cỏ mọc lên bò trên mặt nước qua nhiều năm tạo thành một lớp dày có thể đi lại trên đó. Dưới lớp sình nổi là nơi ở của lươn.

Người làm nghề bắt lươn khoét lỗ nhỏ cắm ống trúm có bỏ ít mồi giun xuống nước qua hôm sau rút lên là có lươn vào ống. Lươn đồng thịt dai thơm ngon hơn lươn nuôi. Lươn có màu da đen hoặc vàng tùy vùng nước phèn hay nước đục.

Nem Ninh Hòa

Đi đâu cũng nhớ Khánh Hòa,
Nhớ Nha Trang gió mát, nhớ Ninh Hòa nhiều nem.
(Ca dao) 

TÌM VỀ NGUỒN CỘI

Ninh Hòa, một huyện phía bắc tỉnh Khánh Hòa, cách Nha Trang khoảng hơn 30 cây số. Trên trục đường quốc lộ Bắc-Nam có đến hai ngã ba rẽ vào huyện Ninh Hòa. Để phân biệt, dân địa phương thường gọi là ngã ba trong và ngã ba ngoài. Ở ngã ba trong có thể gọi là chợ nem. Nem ở đây bày bán la liệt, từng xâu, từng cuộn, từng cây... Vào thị trấn Ninh Hòa, hình ảnh đầu tiên đập vào mắt du khách vẫn là màu xanh của những xâu nem, khoanh nem, cuộn nem được bày trong tủ kính, xếp cao ngất ngưởng hay treo lủng lẳng trước các quán nước dọc hai bên đường. Mỗi xâu 10 cặp hay mỗi khoanh 20 cặp, mỗi cặp gồm hai chiếc nem no tròn buộc chặt vào nhau khắng khít như đôi vợ chồng son.

Lên Thành

Cổng thành Diên Khánh, Khánh Hòa. 

Cách thành phố Nha Trang hơn mười cây số về phía tây có một thành cổ do nhà Nguyễn xây đắp nên từ những ngày đầu mở cõi về phía nam, lập nên phủ Bình Khang vào thời chúa Hiền. Đó là thành Diên Khánh, từ lâu thường được người địa phương nói gọn là Thành để chỉ thị trấn trung tâm huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa.

Người Nha Trang chính gốc, ngoài những ngư dân có gốc gác từ các tỉnh Nam-Ngãi-Bình-Phú, còn lại đều vốn là người Diên Khánh rời ruộng vườn xuống phố làm ăn. Vì thế, dân Nha Trang, vào những ngày cuối tuần, dịp nghỉ lễ thường rủ nhau "lên Thành".

Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt...

Bãi biển Cổ thạch thuộc xã Bình Thạnh, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận, cách thành phố Phan Thiết gần 100km về hướng Bắc. Đây là nơi lý tưởng cho những ai yêu vẻ hoang sơ thanh bình. Bờ biển đầy những khối đá cổ tạo hình kỳ thú, nước biển trong xanh...

Xem hình cũ, nhớ lại ngày nào, cả gia đình cùng đi tắm biển...

Hoàng hôn trên bãi Cổ thạch

Đậm đà bún mắm nêm Phan Rang

Có người từng khẳng định, ở Phan Rang không có gì dễ kiếm hơn bún mắm nêm. Con đường nào, dù lớn hay nhỏ, đều có bán món này. 

Mắm nêm không phải là đặc sản của xứ nắng Phan Rang, càng không là nét riêng có của đất này. Mắm nêm có ở khắp nơi, từ Bắc chí Nam, từ miền ngược đến miền xuôi, từ nông thôn đến thành thị. Nhưng chỉ ở Phan Rang, mắm nêm mới được dùng đặt cho một món ăn (chứ không chỉ là một loại nước chấm), và nâng nó lên thành một đặc sản.

Chuyện những bạn trẻ quê Ninh Thuận lùng sục rồi rỉ tai nhau một vài địa chỉ bán bún mắm nêm ở đất Sài Gòn không còn là chuyện quá xa lạ. Nhưng chắc ít ai ngờ nhiều kiều bào sau mấy chục năm bôn ba xứ người, cứ mỗi lần về Phan Rang nắng gió lại tìm đến món ăn rất “đường phố” này.

Gọi là món ăn “đường phố” vì chưa thấy bún mắm nêm nằm trong thực đơn của nhà hàng, khách sạn nào cả. Dường như cứ phải bày bán ở những lề đường, góc phố, những chợ quê, ngõ nhỏ,… thì bún mắm nêm mới dậy mùi, dậy vị. Hay thực khách cũng bối rối bởi hơi thở “có mùi” mắm nêm, mà lại không đành lòng từ chối một thức quà nho nhỏ đầy cuốn hút?

Bún mắm nêm là đặc sản của xứ nắng Phan Rang.

Về Phan Rang nếm đủ "vị đời"...

Sò nướng mỡ hành, một trong những món đặc sản ngon từ biển Ninh Thuận. Ảnh: ninhthuan.gov.vn Đến thăm thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, du khách không chỉ nghỉ ngơi ở các bãi biển nổi tiếng, viếng thăm các tháp cổ và mua sắm những món quà lưu niệm từ các làng nghề mà còn được thưởng thức các món ăn đặc sản lạ, ngon của biển. Có đủ các loại hải sản và nhiều mùi vị độc đáo khác mà chỉ ở xứ cát nắng này mới có.   Trước tiên, du khách có thể thưởng thức các món ăn từ con dông được chế biến thành bảy món khác nhau gọi là dông 7 món: dông nướng, gỏi dông, cháo dông, dông bằm xúc bánh tráng, lẩu dông lá me... Dông là một loại bò sát sống ở những đụn cát nay nắng nóng, có hình dáng mảnh mai như con thằn lằn nhưng rất nhanh nhẹn. Người Ninh Thuận có biệt tài chế biến món ăn này, mỗi kiểu chế biến cho người ăn một cảm giác khác nhau, mùi thịt dông thơm ngon và ngọt đến kỳ lạ, khó quên.

Nồng hương biển rượu nho Phan Rang

Khi những cơn gió bấc bắt đầu thổi về trên xứ nóng và không còn những trận mưa rào bất chợt, trời vừa se lạnh đủ để thiếu nữ rộn ràng khoe áo mới thì cũng là lúc những nông dân xứ xương rồng bắt đầu chuẩn bị chắt lọc những dòng rượu nho sóng sánh. 

Nho Phan Rang kết tinh những giọt vang thơm nồng - Ảnh: MINH PHƯỚC

Đến Phan Rang, không ít du khách phải than thở: Ôi! Cái xứ chi mà nắng lạ lùng. Tuy nhiên chính trong cái khắc nghiệt mà trời đất dành cho Phan Rang lại có một sự ưu đãi tuyệt vời mà chẳng nơi nào trên dải đất hình chữ S này có được, đó là cây nho, những vườn nho chạy dài ngút mắt, những chùm nho chín mọng, tròn căng.

Đến Cà Ná - nghe tiếng gọi của biển

Bãi biển Cà Ná. Ảnh: Hoàng Thám

Từ Sài Gòn ra miền Trung theo quốc lộ 1A, qua khỏi địa phận Tuy Phong (Bình Thuận) ta sẽ gặp những cồn cát chập chùng hoang sơ, những xóm làng yên ả, thanh bình dọc theo đường thiên lý… Dải Trường Sơn  trùng điệp ở phía nam, có những nhánh đâm ngang ra biển tạo thành những phong cảnh ngoạn mục, suốt một chiều dài, từ Bắc Phan Rí Cửa đến Cà Ná.

Cà Ná thuộc huyện Ninh Phước (Ninh Thuận), cách trung tâm thành phố Phan Rang - Tháp Chàm chừng 30 cây số về phía nam. Đây là xứ sở của nắng, gió, cát trắng, biển xanh và núi rừng hoang dã. Bãi biển Cà Ná dài chừng 3 cây số, nằm sát bên quốc lộ 1A, con đường xuyên suốt Bắc - Nam.

Suối Lồ Ồ - cảnh tiên trên núi Chúa

Một đoạn suối Lồ Ồ. Ảnh: Phương Kiều

Suối Lồ Ồ ở xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải, thuộc hệ sinh thái Vườn quốc gia Núi Chúa, nằm phía đông bắc thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. Để đến suối, du khách phải vượt qua con đèo có nhiều đoạn nhìn thấy đại dương xanh biếc và những bãi cát thoai thoải dập dềnh sóng bủa bờ.

Qua cây cầu treo đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số miền Trung, leo lên con dốc vài nơi gập ghềnh đất đá, còn lại là con đường tráng xi măng rộng khoảng 2 mét là tới thôn Cầu Gãy, nơi tụ cư của khoảng 200 người Raglay sống trong những căn nhà đơn sơ nép mình trong bóng mát những cây điều cùng một số cây ăn trái khác. Họ sống chủ yếu bằng việc thu hái cây thuốc, lá nón, sâm nam, song mây…