Ông Đinh Công Ánh năm nay đã bước sang tuổi 93 – là một trong những người đầu tiên mang nghề xoi dó tìm trầm về Phúc Trạch. Vào tuổi xưa nay hiếm, song ông vẫn khoẻ mạnh và minh mẫn, theo ông, đó là nhờ lộc của trầm hương - thứ được ví là loại hương thơm của trời ban cho thế gian.
Trước đây, vợ chồng ông Ánh từng là công nhân nông trường 20-4 (nay thuộc xã Hương Trà, huyện Hương Khê). Nhưng với mức lương thấp, ông học thêm nghề phụ xoi trầm hương từ những người thợ khắp nơi đổ về Hà Tĩnh tìm trầm. Đến năm 1982, khi nghỉ hưu, ông trở về xã Phúc Trạch và gắn bó với cây trầm hương đến nay.
Những ngày đầu làm nghề, khoảng vào những năm 1980, trầm hương chủ yếu lấy từ tự nhiên, từ trong rừng hoặc từ vườn tạp của người dân. Khi đó giá trầm hương cũng rất rẻ, hầu hết người dân ít ai biết được giá trị thật của trầm. Kể cả người lão luyện như ông Ánh cũng vậy. “Nếu may mắn thì gặp cây có hàng “tốc bông” (trầm đẹp, thơm và bền) thì có khi lãi cả chục triệu đồng. Nhưng không may thì đẽo mỏi mắt cũng không tìm thấy miếng trầm nào, cả cây dó to cũng chỉ làm củi, nghề làm trầm hay là vậy” - ông Ánh kể lại.
Từ mỗi cây dó chu vi hàng trăm centimet cũng chỉ chắt lọc được một vài kilogam trầm. Công việc rất mệt nhọc và đòi hỏi sự tỉ mẩn.
Để lấy được trầm, thông thường phải qua nhiều công đoạn gồm: đẽo phá, xổ phá, ép sát và xổ gạn (tỉa sạch). Trong đó xổ gạn là công đoạn khó nhất. Gạn cần nhất là sự dẻo dai của cổ tay và tinh mắt, chỉ cần thiếu tập trung hoặc lỡ tay là có thể “phạm”, làm hỏng, thất thoát trầm hương. Ngay cả với ông Ánh – một người làm nghề lâu năm vẫn không đủ tự tin để thực hiện công đoạn này. “Tôi già rồi, cổ tay cứng nên không gạn được” - ông Ánh nói.
Do tuổi cao, ông Ánh không còn làm nghề xoi dó trầm. Thi thoảng nhớ nghề, ông lục lại bộ dụng cụ rồi làm cho khuây khoả. Hoặc khi gặp cây dó trầm có “dầu” đẹp, ông lại thích thú ngồi chế tác, vẽ ra những “thế” đẹp để con, cháu xổ gạn.
Do tuổi cao, ông Ánh không còn làm nghề xoi dó trầm. Thi thoảng nhớ nghề, ông lục lại bộ dụng cụ rồi làm cho khuây khoả. Hoặc khi gặp cây dó trầm có “dầu” đẹp, ông lại thích thú ngồi chế tác, vẽ ra những “thế” đẹp để con, cháu xổ gạn.
Riêng về trầm cảnh, có những khúc chỉ nặng hơn 1 kg nhưng có giá đến hàng trăm triệu đồng. Theo người dân địa phương, chất lượng trầm thường được đánh giá qua độ dầu, tức là dầu càng nhiều thì trầm càng sánh, càng có giá trị cao. Về giá trầm không có định mức cụ thể theo cân nặng, kích cỡ như các loại sản phẩm kinh doanh khác mà chỉ theo đánh giá cảm quan của người mua và người bán.
Hiện tại vẫn có trầm tự nhiên – là do sâu đục, hoặc cây dó tự tạo ra, để phân biệt, người trong nghề gọi trầm tự nhiên là “hàng kiến”, còn trầm nhân tạo là “trầm khoan”.
“Em học nghề từ cha rồi sau đó xin vào làm ở một cơ sở sản xuất trầm trong xã. Ban đầu, mình chỉ được đi chặt cây, đẽo phá, dần dần em đã thuần thục công đoạn xổ phá và đang học thêm kỹ năng gạn trầm. Thu nhập trung bình mỗi ngày từ 200 – 250 nghìn đồng” – Nam chia sẻ.
Dương Chiến
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét