Vào ngày làm lễ, trước khi ra cổng làng chào đón người được nhận đến với buôn làng, gia đình người nhận sẽ phải làm nghi thức cúng tổ tiên tại cây nêu mới dựng ngoài sân. Đây là thủ tục gia chủ làm lễ, mời tổ tiên về chứng giám và phù hộ cho mọi người. Sau đó họ sẽ mang theo một bầu nước ra tận cổng làng để chào đón, rước mời người được kết nghĩa và cùng nhau di chuyển về nhà Rông, không gian sinh hoạt cộng đồng chung của buôn.
Tại nhà Rông, thầy cúng và già làng sẽ là những người trực tiếp hướng dẫn mọi người thực hiện các nghi thức. Gia chủ và người được kết nghĩa sẽ được mời ngồi xuống bên cạnh cây nêu và nghi thức đầu tiên họ phải thực hiện là cùng hơ tay dưới một ngọn nến. Sau đó thầy cúng sẽ thực hiện các nghi thức tâm linh khác như rót rượu, tưới tiết lên cây nêu, và cuối cùng là đọc lời khấn. Lời khấn của thầy cúng có đoạn: "Ơ Yang… ơi, Yang trời, Yang đất, Yang núi, Yang sông, Yang bên Đông, Yang bên Tây hãy về đây chứng giám cho lễ kết nghĩa. Sau một thời gian quen biết nhau, hai bên đã thật sự tốt cái bụng với nhau và muốn kết nghĩa để trở thành những người trong một gia đình, cùng yêu thương, có trách nhiệm với nhau. Hôm nay làm lễ bẩm báo với các Yang, với ông bà tổ tiên, với mọi người, kể từ nay cho đến hết cuộc đời, đến hơi thở cuối cùng, mãi mãi là những người trong một nhà, sống chết có nhau, sướng khổ cùng nhau…ơ Yang…”.
Thày cúng chuẩn bị cây nêu bên trong nhà rông để chuẩn bị cho Lễ Tơ Mon. Ảnh: Việt Cường
Gia đình người nhận làm lễ báo, mời tổ tiên tại cây nêu của gia đình trước khi thực hiện các nghi thức chính. Ảnh: Khánh Long
Nghi thức đầu tiên của người nhận và người được nhận trong Lễ Tơ Mon. Ảnh: Khánh Long
Người Ba Na cầu khấn trước cây nêu trong ngày diễn ra Lễ Tơ Mon. Ảnh: Việt Cường
Thày cúng thực hiện nghi thức dâng đồ lễ lên các vị thần linh trong buổi kết nghĩa. Ảnh: Khánh Long
Dàn cồng chiêng chào mừng thành viên mới đến với buôn làng. Ảnh: Việt Cường
Bà Đinh Thị Hlem trao vòng đeo cổ chính thức nhận cô Đinh Thị Hà là thành viên mới của gia đình. Ảnh: Việt Cường
Người nhận và người được nhận cùng nhau uống chung ché rượu cần. Ảnh: Khánh Long
Mọi người cùng nhau nhảy múa mừng cho lễ Tơ Mon thuận lợi. Ảnh: Việt Cường
Niềm vui của cô gái Đinh Thị Hà sau khi được gia đình ông Đinh Jrang và bà Đinh Thị Hlem nhận làm con nuôi. Ảnh: Khánh Long
Người nhận phải có trách nhiệm thương yêu bảo bọc người được kết nghĩa như chính thành viên ruột thịt trong gia đình mình và ngược lại người được nhận phải có trách nhiệm chăm sóc, gánh vác mọi công việc trong nhà. Sau một thời gian, nếu thành viên mới không quan tâm chăm sóc, vô trách nhiệm với họ hàng bà con gần xa, người nhận có thể được từ bỏ bằng cách trả lại lễ vật. Trong trường hợp đó, người được nhận sẽ phải sống trong sự coi thường của dân làng và gia đình, bị mất uy tín trước cộng đồng và đặc biệt gần như bị cô lập trong cộng đồng làng. Và nếu người được nhận thực hiện tốt mọi nghĩa vụ tốt, được yêu quý họ sẽ được hưởng đầy đủ quyền thừa kế tài sản theo tập tục.
Thực hiện: Khánh Long – Việt Cường
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét