Dòng chảy kiến trúc văn hóa
Đi dọc con đường rợp bóng cau là qua khu lăng mộ Thủy tổ Vũ Hồn (804 - 853), người khai sáng vùng đất hiếu học Mộ Trạch. Quần thể lăng mộ được xây dựng từ năm 2010, cơ bản hoàn thiện năm 2014, trên khu đất hơn 3.600 m², bằng đá xanh Thanh Hóa, chạm khắc tinh xảo bởi nghệ nhân ở Ninh Bình. Mỗi đường nét, họa tiết đều mô phỏng từ ngôi miếu cổ của làng, gợi nhớ vẻ uy nghi, linh thiêng mà gần gũi.
Nơi đây không chỉ là chốn thờ phụng Đức Thần Tổ Vũ Hồn mà còn là điểm hẹn tâm linh của con cháu họ Vũ - Võ và du khách thập phương. Xung quanh là những hàng cây xanh tỏa bóng, tạo nên một không gian hài hòa, vừa cổ kính, vừa thanh bình.
Từ khu lăng mộ, “con đường tiến sĩ” dẫn du khách về cổng làng Mộ Trạch. Công trình được xây dựng năm 2007 nhưng vẫn giữ nguyên hồn cốt truyền thống. Cổng tam quan mái ngói, 4 góc uốn cong mềm mại, nổi bật dòng chữ “Cổng làng Mộ Trạch”. Trên đó khắc 3 cặp câu đối bằng chữ quốc ngữ của Giáo sư, Anh hùng Lao động Vũ Khiêu, trong đó nổi bật nhất là câu đối “Vào hiếu ra trung sự nghiệp vẻ vang từ cổng ấy/ Đi đưa về đón khoa danh rạng rỡ tại làng này”. Một lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng đầy tự hào về đạo học, lòng trung hiếu và truyền thống hiếu nghĩa của vùng đất tiến sĩ.
Qua cổng làng là đến miếu Mộ Trạch, trung tâm tín ngưỡng, nơi lưu giữ dấu ấn lịch sử và nghệ thuật kiến trúc đặc sắc của làng. Từ năm 2001 - 2003, ngôi miếu được trùng tu, mở rộng trên diện tích hơn 5.000 m², với sự đóng góp của nhân dân và các doanh nhân xa quê. Giữa khuôn viên thoáng đãng, nhà bia 8 mái cong uy nghiêm dựng 36 bia tiến sĩ, sắp xếp theo dòng chảy lịch sử từ vị đầu tiên đến vị cuối cùng, như một bản trường ca khoa bảng giữa lòng quê.
Cạnh miếu là nhà lưu niệm truyền thống, thư viện và hạ đường, những công trình vừa mang giá trị thẩm mỹ, vừa là không gian kết nối con cháu dòng họ. Hai giếng mắt rồng trước miếu được nạo vét, kè đá và tôn tạo lại, phản chiếu bóng miếu cổ soi xuống mặt nước phẳng lặng.
Ông Nhữ Đình Thành, thành viên Ban Quản lý di tích miếu làng Mộ Trạch chia sẻ: “Miếu cổ Mộ Trạch là linh hồn của làng. Mỗi viên ngói, mỗi cột gỗ đều chứa đựng tâm huyết của bao thế hệ. Người dân ở đây coi việc gìn giữ, tôn tạo miếu như cách báo hiếu với tổ tiên. Hằng năm, vào dịp lễ hội mùng 8 tháng giêng, con cháu họ Vũ - Võ và du khách khắp nơi lại về dâng hương, tham quan, vừa tri ân tiền nhân vừa thêm tự hào về gốc rễ của mình”.
Đi dọc con đường rợp bóng cau là qua khu lăng mộ Thủy tổ Vũ Hồn (804 - 853), người khai sáng vùng đất hiếu học Mộ Trạch. Quần thể lăng mộ được xây dựng từ năm 2010, cơ bản hoàn thiện năm 2014, trên khu đất hơn 3.600 m², bằng đá xanh Thanh Hóa, chạm khắc tinh xảo bởi nghệ nhân ở Ninh Bình. Mỗi đường nét, họa tiết đều mô phỏng từ ngôi miếu cổ của làng, gợi nhớ vẻ uy nghi, linh thiêng mà gần gũi.
Nơi đây không chỉ là chốn thờ phụng Đức Thần Tổ Vũ Hồn mà còn là điểm hẹn tâm linh của con cháu họ Vũ - Võ và du khách thập phương. Xung quanh là những hàng cây xanh tỏa bóng, tạo nên một không gian hài hòa, vừa cổ kính, vừa thanh bình.
Từ khu lăng mộ, “con đường tiến sĩ” dẫn du khách về cổng làng Mộ Trạch. Công trình được xây dựng năm 2007 nhưng vẫn giữ nguyên hồn cốt truyền thống. Cổng tam quan mái ngói, 4 góc uốn cong mềm mại, nổi bật dòng chữ “Cổng làng Mộ Trạch”. Trên đó khắc 3 cặp câu đối bằng chữ quốc ngữ của Giáo sư, Anh hùng Lao động Vũ Khiêu, trong đó nổi bật nhất là câu đối “Vào hiếu ra trung sự nghiệp vẻ vang từ cổng ấy/ Đi đưa về đón khoa danh rạng rỡ tại làng này”. Một lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng đầy tự hào về đạo học, lòng trung hiếu và truyền thống hiếu nghĩa của vùng đất tiến sĩ.
Qua cổng làng là đến miếu Mộ Trạch, trung tâm tín ngưỡng, nơi lưu giữ dấu ấn lịch sử và nghệ thuật kiến trúc đặc sắc của làng. Từ năm 2001 - 2003, ngôi miếu được trùng tu, mở rộng trên diện tích hơn 5.000 m², với sự đóng góp của nhân dân và các doanh nhân xa quê. Giữa khuôn viên thoáng đãng, nhà bia 8 mái cong uy nghiêm dựng 36 bia tiến sĩ, sắp xếp theo dòng chảy lịch sử từ vị đầu tiên đến vị cuối cùng, như một bản trường ca khoa bảng giữa lòng quê.
Cạnh miếu là nhà lưu niệm truyền thống, thư viện và hạ đường, những công trình vừa mang giá trị thẩm mỹ, vừa là không gian kết nối con cháu dòng họ. Hai giếng mắt rồng trước miếu được nạo vét, kè đá và tôn tạo lại, phản chiếu bóng miếu cổ soi xuống mặt nước phẳng lặng.
Ông Nhữ Đình Thành, thành viên Ban Quản lý di tích miếu làng Mộ Trạch chia sẻ: “Miếu cổ Mộ Trạch là linh hồn của làng. Mỗi viên ngói, mỗi cột gỗ đều chứa đựng tâm huyết của bao thế hệ. Người dân ở đây coi việc gìn giữ, tôn tạo miếu như cách báo hiếu với tổ tiên. Hằng năm, vào dịp lễ hội mùng 8 tháng giêng, con cháu họ Vũ - Võ và du khách khắp nơi lại về dâng hương, tham quan, vừa tri ân tiền nhân vừa thêm tự hào về gốc rễ của mình”.
Chùa Diên Phúc nằm ở phía Bắc thôn Mộ Trạch.
Bảo tồn di sản, lan tỏa giá trị mai sau
Cách ngôi miếu không xa là nhà văn hóa thôn Mộ Trạch. Không giống như phần lớn nhà văn hóa hiện nay, nhà văn hóa thôn Mộ Trạch được thiết kế mô phỏng dáng đình cổ, với mái cong, cửa gỗ khắc họa tiết truyền thống, trong khuôn viên rộng 3.500 m². Đây là nơi tổ chức các hoạt động truyền thống, văn hóa, thể thao của làng, đồng thời lưu giữ hơn 6.000 đầu sách.
Đình Mộ Trạch, di tích lịch sử quốc gia được dựng từ thế kỷ 17 cũng là công trình tiêu biểu. Dù từng nhiều lần hư hại và cháy rụi, người dân vẫn kiên trì dựng lại, gìn giữ như báu vật. Năm 2000, đình được doanh nhân Võ Văn Hồng công đức tu bổ, phục hồi vẻ uy nghi xưa. Từng hàng cột gỗ lim, từng nét chạm rồng, phượng, mây nước… đều mang hơi thở của bàn tay thợ xưa và niềm tự hào của cả cộng đồng.
Nằm ở phía Bắc thôn Mộ Trạch còn có chùa Diên Phúc. Ngôi chùa do Đức Thần Tổ Vũ Hồn sáng lập để thờ Phật, tọa lạc ở thế đất hình rùa. Phía trước chùa là giếng rồng, mạch nước ngầm mạnh, quanh năm không bao giờ cạn. Đây được xem là giếng cổ nhất Việt Nam, đường kính sau tôn tạo là 36 m, tượng trưng cho 36 vị tiến sĩ của làng. Từ bao đời, người dân tin rằng hễ năm nào cá to nổi lên trong giếng thì năm ấy làng sẽ có người đỗ đạt.
Trải qua thời gian, chùa Diên Phúc nhiều lần được tôn tạo, mở rộng. Đặc biệt, năm 2013 khánh thành công trình tam quan và tam bảo, năm 2020 hoàn thiện Lầu Quan Âm với tổng kinh phí hơn 3 tỷ đồng do con em họ Vũ công đức. Mỗi hạng mục không chỉ là công trình tâm linh mà còn là sự tiếp nối mạch văn hóa, khẳng định tình yêu quê hương, hướng về cội nguồn.
Ông Nhữ Đình Thành cho biết thêm: “Chùa Diên Phúc, miếu cổ, đình làng hay giếng rồng đều nằm trong không gian văn hóa tổng thể, bổ trợ nhau về phong thủy và ý nghĩa tâm linh. Chúng tôi luôn cố gắng giữ nguyên kiến trúc truyền thống, chỉ trùng tu, tôn tạo chứ không làm mới, để thế hệ sau vẫn cảm nhận vẻ đẹp kiến trúc xưa trong từng viên đá, mái ngói”.
Chỉ là một làng nhỏ nhưng Mộ Trạch có dày đặc các công trình văn hóa nhắc nhớ đến truyền thống hiếu học. Những công trình văn hóa ở Mộ Trạch không chỉ là minh chứng của tài hoa kiến trúc cổ truyền mà còn là biểu tượng cho sức sống bền bỉ của làng khoa bảng. Mỗi mái đình, mái chùa, bia đá đều là trang sử kể về hành trình của một vùng quê hiếu học, nghĩa tình.
Người Mộ Trạch hôm nay vẫn giữ thói quen đưa con cháu đến nhà bia tiến sĩ, chùa Diên Phúc hay miếu cổ để kể về cha ông, về tinh thần vượt khó học hành thành tài. Từ năm 1960 đến nay, làng đã có hơn 300 người tốt nghiệp đại học, thạc sĩ, tiến sĩ.
Trong nhịp sống hiện đại của thành phố Hải Phòng, Mộ Trạch vẫn là điểm đến văn hóa đặc sắc, nơi du khách tìm thấy sự giao hòa giữa cổ kính và hiện đại, giữa tinh thần hiếu học và lòng hướng thiện. Giữa những công trình mang dấu ấn thời gian, làng tiến sĩ vẫn giữ lấy vẻ đẹp riêng trên bản đồ văn hóa Việt Nam.
Cách ngôi miếu không xa là nhà văn hóa thôn Mộ Trạch. Không giống như phần lớn nhà văn hóa hiện nay, nhà văn hóa thôn Mộ Trạch được thiết kế mô phỏng dáng đình cổ, với mái cong, cửa gỗ khắc họa tiết truyền thống, trong khuôn viên rộng 3.500 m². Đây là nơi tổ chức các hoạt động truyền thống, văn hóa, thể thao của làng, đồng thời lưu giữ hơn 6.000 đầu sách.
Đình Mộ Trạch, di tích lịch sử quốc gia được dựng từ thế kỷ 17 cũng là công trình tiêu biểu. Dù từng nhiều lần hư hại và cháy rụi, người dân vẫn kiên trì dựng lại, gìn giữ như báu vật. Năm 2000, đình được doanh nhân Võ Văn Hồng công đức tu bổ, phục hồi vẻ uy nghi xưa. Từng hàng cột gỗ lim, từng nét chạm rồng, phượng, mây nước… đều mang hơi thở của bàn tay thợ xưa và niềm tự hào của cả cộng đồng.
Nằm ở phía Bắc thôn Mộ Trạch còn có chùa Diên Phúc. Ngôi chùa do Đức Thần Tổ Vũ Hồn sáng lập để thờ Phật, tọa lạc ở thế đất hình rùa. Phía trước chùa là giếng rồng, mạch nước ngầm mạnh, quanh năm không bao giờ cạn. Đây được xem là giếng cổ nhất Việt Nam, đường kính sau tôn tạo là 36 m, tượng trưng cho 36 vị tiến sĩ của làng. Từ bao đời, người dân tin rằng hễ năm nào cá to nổi lên trong giếng thì năm ấy làng sẽ có người đỗ đạt.
Trải qua thời gian, chùa Diên Phúc nhiều lần được tôn tạo, mở rộng. Đặc biệt, năm 2013 khánh thành công trình tam quan và tam bảo, năm 2020 hoàn thiện Lầu Quan Âm với tổng kinh phí hơn 3 tỷ đồng do con em họ Vũ công đức. Mỗi hạng mục không chỉ là công trình tâm linh mà còn là sự tiếp nối mạch văn hóa, khẳng định tình yêu quê hương, hướng về cội nguồn.
Ông Nhữ Đình Thành cho biết thêm: “Chùa Diên Phúc, miếu cổ, đình làng hay giếng rồng đều nằm trong không gian văn hóa tổng thể, bổ trợ nhau về phong thủy và ý nghĩa tâm linh. Chúng tôi luôn cố gắng giữ nguyên kiến trúc truyền thống, chỉ trùng tu, tôn tạo chứ không làm mới, để thế hệ sau vẫn cảm nhận vẻ đẹp kiến trúc xưa trong từng viên đá, mái ngói”.
Chỉ là một làng nhỏ nhưng Mộ Trạch có dày đặc các công trình văn hóa nhắc nhớ đến truyền thống hiếu học. Những công trình văn hóa ở Mộ Trạch không chỉ là minh chứng của tài hoa kiến trúc cổ truyền mà còn là biểu tượng cho sức sống bền bỉ của làng khoa bảng. Mỗi mái đình, mái chùa, bia đá đều là trang sử kể về hành trình của một vùng quê hiếu học, nghĩa tình.
Người Mộ Trạch hôm nay vẫn giữ thói quen đưa con cháu đến nhà bia tiến sĩ, chùa Diên Phúc hay miếu cổ để kể về cha ông, về tinh thần vượt khó học hành thành tài. Từ năm 1960 đến nay, làng đã có hơn 300 người tốt nghiệp đại học, thạc sĩ, tiến sĩ.
Trong nhịp sống hiện đại của thành phố Hải Phòng, Mộ Trạch vẫn là điểm đến văn hóa đặc sắc, nơi du khách tìm thấy sự giao hòa giữa cổ kính và hiện đại, giữa tinh thần hiếu học và lòng hướng thiện. Giữa những công trình mang dấu ấn thời gian, làng tiến sĩ vẫn giữ lấy vẻ đẹp riêng trên bản đồ văn hóa Việt Nam.
PHƯƠNG LINH
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét