Sự kiện về Thương cảng Bãi Xàu xưa và chợ Mỹ Xuyên hôm nay

Đầu thế kỷ XVIII, một thương cảng được hình thành ở Bãi Xàu (thị trấn Mỹ Xuyên, thuộc huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng ngày nay). Theo nhật ký của cố đạo Levasseur, vào năm 1768 thì thương cảng này mang tên Bassac, lập ở mé sông, nơi đất thấp, nhà lợp lá dừa nước. Ở đây bán nhiều gạo, trái cây, rau, gà, vịt, heo… Dân ở chợ đa số là người Hoa. Riêng lúa, gạo thương gia địa phương ít khi bán nội vùng lân cận mà chủ yếu chịu mối với các tàu buôn từ nước ngoài tới. Đặc biệt, tàu buôn của người Trung Hoa đậu san sát từ 100 đến 200 chiếc để mua bán, trao đổi hàng hóa.

Chợ Mỹ Xuyên

Lúc bấy giờ, Bãi Xàu là một trung tâm thị tứ quan trọng trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng với hơn 6.000 dân cư, phần đông là người Hoa, người Kinh và một ít cư dân Khmer sinh sống. Sản phẩm chủ yếu ở đây là lúa, gạo. “Gạo Bãi Xàu” ngon nổi tiếng gần như suốt năm, nhất là các tháng 2 đến tháng 6, ngày nào cũng có nhiều ghe, tàu luôn vào cảng Bãi Xàu chở lúa gạo đi bán trong và ngoài nước. Hàng năm, ngoài việc bán lúa, gạo, nơi đây còn nhiều cá tươi sống, cá khô xuất bán ra ngoài tỉnh. Ngược lại, các ghe, tàu buôn đã chở vào Thương cảng Bãi Xàu nhiều những mặt hàng gia dụng cần thiết bán lại cho cư dân tỉnh Sóc Trăng như: các loại trái cây, thuốc lá, diêm quẹt, trà, đồ gốm, thuốc bắc, vải sợi, quần áo, tơ lụa… của Trung Quốc, Mã Lai, Campuchia, Nhật Bản…

Không bao lâu, phố thương mại Bãi Xàu được hình thành, phố này trải dài theo rạch Ba Xuyên, vào mua gặt lúa (từ tháng 11 - 12 âm lịch) cả phố nhộn nhịp hẳn lên khiến người ta nghĩ đó là cái “chợ lớn”. Tại Bãi Xàu có một “Nhà việc” lớn có tầng, một trường học lớn của tổng, một nhà dây thép, một lò mổ gia súc, 2 lò nấu rượu nổi tiếng, 4 nhà máy cưa cây, một lò gạch với chất lượng cao…

Bãi Xàu nằm ở cuối đường liên tỉnh, trên con rạch tên gọi “Ba Xuyên”, một số ấp hợp lại thành làng Mỹ Xuyên. Làng Mỹ Xuyên xưa – nay là thị trấn Mỹ Xuyên – trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng. Riêng Thương cảng Bãi Xàu xưa, nay là chợ Mỹ Xuyên rất sung túc và sầm uất, kinh doanh, buôn bán đa dạng hàng hóa, người dân cần mua sắm thứ gì có thứ đó. Song, bến cảng Bãi Xàu xưa nay không còn, đã trở thành phố thị.

Lê Trúc Vinh

Báo Sóc Trăng online - 14/09/2019