Viếng mộ bác sĩ Yersin

Nằm dọc quốc lộ 1A hướng từ TPHCM ra, khoảng 20km trước khi đến thành phố Nha Trang, địa danh Suối Dầu được gọi cho một vùng khá rộng thuộc địa phận xã Suối Cát (trước thuộc huyện Diên Khánh, nay là huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa). Ngoài Viện Pasteur và Bảo tàng Yersin tại Nha Trang, đây là nơi thứ hai còn lưu giữ một số di tích của bác sĩ Alexandre Yersin, một danh nhân thế giới đã gắn bó cuộc đời và sự nghiệp ở Việt Nam, sau khi ngôi nhà của ông ở Xóm Cồn đã bị xóa sạch dấu vết và trạm quan trắc, thực nghiệm trên núi Hòn Bà trở thành khu du lịch.

Phần mộ bác sĩ Alexandre Yersin nằm trên một ngọn đồi nhỏ sâu trong khuôn viên trang trại Suối Dầu, một cơ sở trồng trọt, chăn nuôi phục vụ nghiên cứu, sản xuất của Viện Pasteur Nha Trang do bác sĩ Yersin tạo lập từ năm 1914 với sự hỗ trợ của các bác sĩ Emil Roux và Calmette. Ảnh: Bảng chỉ dẫn lối vào ngôi mộ của bác sĩ Yersin dựng sát quốc lộ 1A, theo con đường đất đi vào khoảng 1 cây số.

Cổng vào khu mộ thường xuyên đóng kín. Khách viếng mộ có thể liên hệ với nhân viên của trang trại từ bên ngoài, sẽ có người mở cổng và hướng dẫn lên mộ

Qua cổng, một đoạn đường lát đá lên sườn đồi đưa khách đến nơi an nghỉ của Yersin. Khu mộ rợp bóng cây xanh mát, không gian tĩnh lặng, cảnh trí đơn sơ, giản dị như tính cách của ông. Đây chính là vị trí do bác sĩ chọn để mãi mãi gắn bó với Khánh Hòa, nơi người dân vừa tôn sùng ông như một vị thánh vừa quý mến gọi ông là Ông Tư.

Trên mặt ngôi mộ đắp xi măng, chỉ có họ tên và năm sinh, năm mất của ông (Alexandre Yersin, 1863-1943)

Nhiều năm sau khi bác sĩ Yersin qua đời, một bia đá được dựng lên để ghi nhớ công lao đối với nhân loại của nhà bác học này. Bia khắc hai thứ tiếng Việt - Pháp, tóm tắt tiểu sử và những đóng góp khoa học lớn lao của Alexandre John Emil Yersin. Dòng bia cuối tôn vinh: “Ân nhân và nhà nhân đạo được nhân dân Việt Nam tôn kính”

Bên cạnh ngôi mộ, quay mặt về hướng tây là trang thờ có di ảnh của bác sĩ, theo phong tục của người Việt Nam. Ngoài những đoàn khách tham quan có tổ chức, những người ái mộ sự nghiệp và nhân cách của bác sĩ Yersin ở địa phương vẫn thường xuyên lui tới dâng hoa, thắp nhang tưởng nhớ ông

Lúc bác sĩ Yersin từ trần tại nhà riêng ở xóm Cồn (cửa sông Nha Trang), già trẻ lớn bé trong làng chài này khóc thương "Ông Tư"; dân chúng ở Nha Trang lập hương án dọc đường đám tang ông đi qua, đoàn người đưa tiễn linh cữu ông dài hàng cây số... Người dân quanh vùng Suối Dầu lập hương án thờ phụng ông trong ngôi chùa cổ "Linh sơn tự" từ đó đến nay.

Ngày nay, tại xã Suối Cát có một ngôi trường trung học mang tên A. Yersin, nhiều thế hệ trẻ đã được biết về cuộc đời và sự nghiệp khoa học của "Ông Tư" Yersin

Bài và ảnh: Huỳnh Nam

TBKTSG online