Di tích Cổng Đục - Đồn Cao tọa lạc ở phường Nguyễn Phúc, TP Yên Bái. Để đến được đây, du khách có thể từ trung tâm thành phố (Km 5) theo đường Điện Biên qua dốc Cao Lanh, đi vào Đại lộ Nguyễn Thái Học, đến đầu cầu Yên Bái rẽ tay phải đi 1 km, tiếp tục rẽ bên phải lên dốc nhà máy nước, đi tiếp chừng 100 m.
Đây là công trình vòm uốn lớn, được xây vào năm 1893 bằng gạch đỏ, dày khoảng 50 cm, chiều rộng khoảng 4 m, chiều cao 4 m, dài khoảng 20 m và xuyên chéo xuống lòng đồi nối với hầm ngầm.
Theo ghi nhận của Lao Động ngày 17.11, Di tích giờ chỉ còn một đoạn dài hơn chục mét, phía cuối đã bị nứt, sạt do máy bay Mỹ ném bom trong chiến tranh. Nóc hầm xây bằng gạch đỏ, láng xi măng bên trên và dày khoảng 10 cm.
Theo sử sách ghi lại, Đồn binh Yên Bái bao gồm Đồn Cao và Đồn Dưới được xây dựng tại khu vực đồi cao nhất của thị xã Yên Bái. Đồn Cao có một vị trí quân sự chiến lược nằm ở phía Tây thị xã Yên Bái cũ.
Đây là vị trí có thể quan sát toàn bộ trung tâm tỉnh lỵ và kiểm soát cả một đoạn sông Thao bao quanh phía Tây thị xã, dài chừng 2 km, từ bến Âu Lâu đến Bách Lẫm. Đồng thời bao quát con đường bộ và đường sắt nối từ Hà Nội đi Lao Cai và vào các huyện phía Tây tỉnh Yên Bái.
Vì vậy, người Pháp cho xây dựng cổng hậu ở phía Tây. Nơi đây dốc thoải, nhưng để thuận tiện cho việc đi lại của xe cơ giới và binh lính, người Pháp cho đục qua gò để làm đường đi, nối từ Đồn Cao với khu vực hậu cần của đồn (kho chứa quân dụng, xe pháo, chuồng ngựa, nhà thương...).
Người Pháp giao cho một viên đội khố đỏ tên là Lục, người theo đạo Công giáo, quê ở Nam Định, tổ chức thi công công trình này. Chính vì vậy, cổng này có tên là Cổng Đục.
Bà Nguyễn Thị Hồng (68 tuổi, người dân ở phường Nguyễn Phúc, TP Yên Bái) cho biết: “Theo lời các cụ cao niên kể lại, chiếc hầm dưới lòng đồi là nơi chỉ huy của các sĩ quan Pháp. Hầm có hai cửa, cửa chính là Cổng Đục xuyên chéo xuống lòng đồi”.
Trải qua bao thăng trầm lịch sử, di tích đã in hằn dấu ấn của thời gian. Ít người biết nơi đây ghi dấu cuộc khởi nghĩa Yên Bái của Nguyễn Thái Học. Đây có thể là dấu tích duy nhất của cuộc khởi nghĩa Yên Bái. Dù thất bại, cuộc khởi nghĩa Yên Bái đã tạo ra tiếng vang lớn đầu những năm 1930, gây xôn xao dư luận Pháp.
Cây cỏ xanh tươi mọc bao quanh di tích không chỉ tạo nên bức tranh thiên nhiên hài hòa, mà còn góp phần tôn lên vẻ đẹp cổ kính. Diện mạo của khu di tích đã được cải thiện những năm gần đây.
Hiện đã có mã QR giúp du khách dễ dàng tra cứu thông tin và tìm hiểu về lịch sử và giá trị văn hóa của di tích.
Di tích Cổng Đục - Đồn Cao được UBND tỉnh Yên Bái xếp hạng là di tích lịch sử cấp tỉnh ngày 20.1.2012.
Tại buổi lễ đón nhận bằng xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh, đại diện UBND TP Yên Bái cho biết, địa phương quyết tâm tôn tạo, bảo tồn khu di tích trở thành địa chỉ đỏ về giáo dục tinh thần dân tộc, lòng yêu nước của các thế hệ. Đồng thời là nơi tưởng nhớ và thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc. Ảnh: Trần Bùi
Trần Bùi
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét