Nếu mà không biết thì tra Gu-gồ!

Tên đường phố ở nước ta được đặt theo tên danh nhân lịch sử - văn hóa. Bỏ qua những chuyện ngớ ngẩn, kiểu như ở TPHCM có đường Trần Hưng Đạo A, Trần Hưng Đạo B (tức là có 2 ông Trần Hưng Đạo), hay có đường Đinh Tiên Hoàng không xa mấy đường Đinh Bộ Lĩnh (cứ coi như một đường đặt cho ông khi chưa làm vua, và một đường là đặt cho ông khi đã làm vua rồi)... thì tên đường cũng là một cách gợi cho ta nhớ lại lịch sử.

Lịch sử thì không phải ai cũng biết, cũng thuộc, cho nên nhiều khi đi trên con đường mang tên vị danh nhân ấy mà chẳng biết ông là ai, có công trạng như thế nào.

Ca dao (thời nay) có câu rằng:

Dân ta phải biết sử ta
Nếu mà không biết thì tra Gu-gồ!

Gốm Bàu Trúc: Nắn bằng tay, xoay bằng... đít

Hi, xin được khẳng định rằng cái câu Nắn bằng tay, xoay bằng đít không phải tui tự đặt ra để câu view đâu, mà chính là tự xưng của dân làng nghề Bàu Trúc đó!

Làng Gốm cổ truyền Bàu Trúc có lịch sử hàng ngàn năm, nằm trên quốc lộ 1, cách Thành Phố Phan Rang Tháp Chàm 7 km về phía Nam trên đường từ Hà Nội vào Thành Phố Hồ Chí Minh và là làng gốm cổ xưa nhất Đông Nam Á...

Gốm Bàu Trúc hiện nay rất nổi tiếng ở Việt Nam và trên thế giới vì bản chất nghệ thuật đặc sắc, và vì hai đặc điểm hổng giống ai của nó.

Thứ nhất:

Để làm các đồ gốm dạng tròn (bình, chậu...) hầu như tất cả các nơi trên thế giới đều dùng bàn xoay. Khối đất sét được đặt trên một cái bàn xoay đều, nghệ nhân dùng tay tạo dáng cho sản phẩm. Ở Bàu Trúc thì không! Không có cái bàn xoay! Cục đất sét đứng yên và... người xoay. Bởi vậy nên họ mới gọi là: Nắn bằng tay, xoay bằng đít.

 Cục đất sét

Mukhalinga là gì?

Linga là gì chắc mọi người đều đã biết. Xin nhắc lại một tí thôi: đó là biểu tượng sinh thực khí của người đàn ông, được thờ tại các kiến trúc tôn giáo của đạo Hindu. Tương tự như vậy là yoni, sinh thực khí của người đàn bà.

Những bậc hiền tài, có công lớn với đất nước, với xã hội, được nhân dân tôn kính sẽ được nhân dân trân trọng thờ cúng như một vị thần. Hình thức tôn kính trang trọng nhất là tạc gương mặt người đó lên... một cái linga. Linga có tạc hình mặt người gọi là mukhalinga.

Ở Việt Nam, linga có rất nhiều trong các kiến trúc tôn giáo của người Chăm, tuy nhiên mukhalinga thì rất hiếm. Có lẽ vì số nhân vật được người Chăm tôn thờ như vị thần không nhiều.

Muakhalinga (có lẽ là duy nhất) ở Việt Nam có thể chiêm ngưỡng được tại tháp Chàm Po Klong Garai (Phan Rang), trên mukhalinga này là gương mặt vị vua nổi tiếng của Chiêm Thành: Po Klong Garai (thế kỷ 12).

 Mukhalinga Po Klong Garai - Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Chuyện thương hiệu: Tui là Mọi!

Ninh Thuận là đất trồng nho. Đi xe trên quốc lộ 1 qua vùng đất này bạn có thể nhìn thấy những vườn nho bên đường, hoặc ghé vào một điểm dừng nào đó để mua nho, rượu nho, mật nho.... Thế nhưng thương hiệu nho Ninh Thuận đi được vào các siêu thị, triển lãm, hội chợ thì chỉ có một: Nho Ba Mọi.

 Trong vườn nho Ba Mọi

Không đi theo con đường của những chủ vườn nho khác là cứ sản xuất rồi đưa ra bán ở dọc quốc lộ, anh Nguyễn Đại Vệ, con trai cả của ông chủ vườn nho đã xây dựng thương hiệu nho Ba Mọi một cách bài bản, từ quy trình sản xuất đến phân phối và cả truyền thông. Một trong những cách làm thú vị và hiệu quả là biến trang trại nho Ba Mọi thành một điểm tham quan du lịch miễn phí. Trong tour du lịch đến tháp Chàm Po Klong Garai, du khách có thể đến thăm vườn nho cách đó vài cây số, nơi đó sẽ được chủ vườn thuyết trình về quy trình trồng nho, sản xuất rượu nho và dắt đi tham quan vườn nho, rồi thưởng thức những sản phẩm từ nho. Hoàn toàn miễn phí (dĩ nhiên sau đó bạn sẽ chẳng tiếc gì khi mua vài chai rượu nho hay vài ký nho, ha ha!).

Trên quê hương cố tổng thống VNCH Nguyễn văn Thiệu

Ông Nguyễn văn Thiệu sinh tại làng Tri Thủy, xã Tân Hải, quận Thanh Hải, tỉnh Ninh Thuận (nay là xã Tân Hải, huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận).

Từ làng Tri Thủy, những đứa bé đi học phải qua một cái đầm lớn là đầm Nai. Như bao nhiêu đứa trẻ khác, cậu bé Nguyễn văn Thiệu phải hằng ngày lội qua cái đầm ấy rồi đi bộ 5-7 km để đến trường. Cởi quần áo ra, áo quần và cặp sách đội trên đầu, cậu bé lội quãng đường hơn nửa cây số dưới đầm.

 Bản đồ thôn Tri Thủy và đầm Nai

Lớn lên, thành đạt, cậu bé Nguyễn văn Thiệu ngày nào nghĩ đến những đứa trẻ phải lội biển đến trường như mình nên cho xây một chiếc cầu, chiếc cầu ấy được người dân địa phương gọi là cầu Nguyễn văn Thiệu. Hiện giờ, cầu mang tên là cầu Tri Thủy.

Ngu như cừu!

Vùng đất Phan Rang, Ninh Thuận nuôi nhiều nhất 3 con: dê, cừu và bò.

Trong 3 con này thì có đến 2 con... có thương hiệu. Đó là con dê và con bò. Con dê nổi tiếng là... dê, còn con bò nổi tiếng là... ngu như bò!

Nuôi cừu ở Ninh Thuận (Ảnh: Ninh Thuận online)

Ấy vậy mà người Ninh Thuận khi chửi ai ngu thì không chửi là ngu như bò, mà lại chửi là ngu như cừu!

Bởi vì con cừu còn ngu hơn cả con bò nữa!

Huyền Trân ơi, điều gì là Vĩnh Hảo?

Ngàn năm xưa, dòng suối Eamu từ dãy núi Tuy Phong thuộc vùng Panduranga của vương quốc Chiêm Thành (nay thuộc huyện Tuy Phong, Bình Thuận) có tiếng là dòng nước thiêng, đem lại tuổi thanh xuân cho người đời.

Núi Tuy Phong

Năm 1306, nàng công chúa Huyền Trân 19 tuổi vâng mệnh vua cha về làm vợ Chiêm vương Chế Mân, bỏ lại mối tình cùng thượng tướng Trần Khắc Chung, đổi lấy hai châu Ô, châu Lý để mở rộng bờ cõi về phương Nam.

Nước non ngàn dặm ra đi

Mối tình chi

Mượn màu son phấn

Đền nợ Ô, Ly....

Võ Đông Sơ đã kêu (ca) như thế nào?

Võ Đông Sơ kêu Trời: Trời ơi! Bởi sa cơ giữa chiến truờng thọ tiễn nên Võ Đông Sơ đành chia tay vĩnh viễn Bạch Thu... Hà.

Kêu, nhưng mà vừa kêu vừa ca, nên tui mới gọi là kêu ca.

Có phải Võ Đông Sơ đã kêu (ca) như vậy không?

Nếu Võ Đông Sơ là người Bắc thì chàng đã kêu như thế này:

Ối giời ơi! Bởi sa cơ giữa chiến truờng thọ tiễn nên Võ Đông Sơ đành chia tay vĩnh viễn Bạch Thu... Hà.

Võ Đông Sơ không phải người Bắc, nên không ca Ối giời ơi!, nhưng chàng đâu phải người Nam mà ca Trời ơi!

Ngôn ngữ ăn uống

Buổi sáng, có một người quen ghé thăm bạn và gọi: Phê?

Bạn sẽ có thừa kinh nghiệm để biết rằng người ấy muốn nói: Đi uống cà phê không?

Vô quán (ở đây cũng cần nói thêm, quán ấy ngoài cà phê còn bán hàng chục, hàng trăm thức uống khác, nhưng ta không gọi là quán giải khát mà cứ gọi là quán cà phê), để gọi một ly cà phê đen, bạn chỉ cần nói gọn lỏn là: Đen. Còn muốn uống cà phê đá thì kêu: Đá!

Ấy là ta nói ở trong Nam, chứ từ miền Trung trở ra Bắc thì khi ta gọi Đen, quán sẽ chưa chịu hiểu mà sẽ hỏi thêm: Đen nóng hay Đen đá? Ý là hỏi: Cà phê đen nóng hay cà phê đen đá?

Tôi chợt nghĩ đến việc này khi hôm qua có một anh bạn từ Hà Nội vào, đi uống cà phê, anh gọi: Đen đá! mà cô tiếp viên ở quán ngơ ngác không biết anh ta muốn uống cái gì, đen hay là đá.

Sẵn đây xin kể vài chuyện ngồ ngộ trong chuyện gọi ăn - gọi uống ở các nơi trong nước.

.

Hột vịt lộn Thu Hà

Hột vịt lộn Thu Hà là một món đặc sản nổi tiếng ở Biên Hòa mà có lẽ hầu hết người dân Biên Hòa (và cả người phương xa đến Biên Hòa) đều biết.

Quán nằm trên đường Phan Đình Phùng, chỗ góc Hưng Đạo Vương - Phan Đình Phùng. Quán nổi tiếng và... chảnh tới mức không thèm có bảng hiệu, ai biết thì đến, không biết thì thôi! Nói đùa thế thôi, hột vịt lộn ở đây nổi tiếng từ rất lâu rồi, nên không cần bảng hiệu người ta vẫn tới ăn nườm nượp. Không có bảng hiệu, bạn cứ nhìn chỗ nào người ngồi đông nghẹt (trong quán và trên lề đường, có khi cả bên kia đường) mà ghé vào là đúng!

Quán chỉ bán từ 5-6 giờ chiều đến khoảng 8-9 giờ tối.

Người ta nói rằng hột vịt lộn ở đây ngon vì những lý do sau:

• Hột vịt lộn mua vào được tuyển chọn bằng máy soi, đạt loại xịn mới mua. Do đó hột vịt "lộn" vừa phải, không quá già, không quá non, miếng mề đủ giòn giòn để nhai mà không cứng.
• Hột vịt được luộc bằng nước dừa nên có mùi vị rất đặc biệt.

Ngoài ra, gia vị (muối tiêu, chanh, ớt) cũng được pha chế rất ngon.