Chùa Thanh Mai trong hệ thống di sản Phật giáo Trúc Lâm

Cùng với khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, chùa Thanh Mai của Hải Dương là mắt xích không thể tách rời trong quần thể di tích, danh thắng Yên Tử, nơi gắn liền với sự ra đời và phát triển của Phật giáo Trúc Lâm.

Lễ hội truyền thống chùa Thanh Mai diễn ra vào ngày 3.3 âm lịch hằng năm là ngày mất của đệ nhị tổ Pháp Loa

Cổ kính đình Nội Hợp

Trải qua bao biến cố, thăng trầm lịch sử, di tích đình Nội Hợp ở xã Lê Ninh (Kinh Môn) vẫn giữ được kiểu dáng, kiến trúc với những bản chạm khắc gỗ đạt đến độ tinh xảo, được đánh giá là di sản văn hóa quý.

Đình Nội Hợp được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia năm 2006

Mật ong rừng sú vẹt Đa Lộc

Chạy dọc theo con đê xã Đa Lộc (Hậu Lộc) là những cánh rừng ngập mặn xanh mát trải dài hàng cây số, được ví như “bức tường sống” vững chãi chắn sóng hữu hiệu. Không chỉ đóng vai trò, chức năng phòng hộ, dưới chân rừng ngập mặn còn được người dân tận dụng mặt nước để khai thác các loài thủy hải sản. Đặc biệt, cứ đến mùa hoa sú vẹt, hoa bần đua nở, người nuôi ong ở đây lại tất bật mang bầy ong của mình đi đến những cánh rừng đầy hoa. Suốt mấy chục năm qua, nghề nuôi ong lấy mật đã gắn bó với người dân Đa Lộc và trở thành một trong những nghề có thu nhập chính, góp phần mang lại dư vị ngọt ngào cho vùng biển này.

Mô hình nuôi ong của gia đình bác Trần Xuân Lâm, thôn Yên Hòa, xã Đa Lộc (Hậu Lộc) đang phát huy hiệu quả.

Ngọt dẻo kẹo dừa

Kẹo dừa dẻo lại giòn, ngọt tự tuổi thơ đến khi tóc nhuốm màu sương khói.

"Cây dừa xanh tỏa nhiều tàu/ Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng/ Thân dừa bạc phếch tháng năm/Quả dừa - đàn lợn con nằm trên cao...". Những câu thơ của "thần đồng thi ca" Trần Đăng Khoa in đậm trong tâm trí tôi ngày thơ ấu tung tăng cắp sách đến trường. Làng tôi nằm ở phía nam TX.Đức Phổ. Thuở trước, người dân trong làng trồng nhiều dừa, thân thẳng vươn lên trời xanh, hiên ngang đứng trước bão. Thỉnh thoảng, cha chú leo lên ngọn hay dùng câu liêm hái những trái dừa tròn như quả bóng trước ánh mắt trẻ thơ háo hức đợi chờ.

Kẹo dừa. ẢNH: TRANG THY.

Chè trôi nước chùm ngây

Chè trôi nước là món truyền thống trong các dịp cúng kiếng, lễ Tết, giỗ chạp; đặc biệt là ngày Tết Ðoan Ngọ (mùng 5 tháng 5 âm lịch). Tại Cần Thơ, chè trôi nước chùm ngây mang hương vị mới cho món ngon này.

Ngày nay, nhu cầu “ăn để khỏe” ngày càng phổ biến, với sự lên ngôi của những món ăn cân bằng dinh dưỡng, sử dụng nguyên, hương liệu tự nhiên. Chè trôi nước chùm ngây cũng bắt nguồn ý tưởng từ đây: sử dụng nguyên liệu chùm ngây - một loại thực vật giàu dinh dưỡng, tốt cho sức khỏe, nhất là góp phần ổn định đường huyết, giảm cholesterol, bảo vệ gan. Bà Lê Thị Bé Bảy, người nghĩ ra ý tưởng này, cho biết: “Chè trôi nước là món ngọt, nên có thêm chùm ngây sẽ làm cho món ăn cân bằng hơn về dinh dưỡng, vừa tạo vị mới, màu sắc cũng hấp dẫn hơn”.

Chiếc túi đựng cơm của đồng bào Mạ

Trong những sản phẩm đan lát của người Mạ, giỏ đựng cơm là dụng cụ được sử dụng nhiều trong cuộc sống hàng ngày. Ngoài chức năng là vật dụng thuần túy, giỏ đựng cơm còn thể hiện tính thẩm mỹ, sự sáng tạo, khéo léo của người làm ra nó.

Người Mạ chế tạo túi đựng cơm có hình thức nhỏ nhắn, tiện dụng, gọn gàng, dễ dàng mang theo khi lên nương rẫy. Túi có đặc điểm giữ cho cơm được thoát nước, thông thoáng, không bị hư hỏng trong thời gian khá lâu.

Chiếc túi đựng cơm của đồng bào Mạ

Đội thuyền 'nước mắm' Cửa Hội

Từ xa xưa, hình ảnh con thuyền Nghệ An nặng mùi mắm ruốc đã nổi tiếng khắp cả nước. Đến nỗi “Thánh thơ” Cao Bá Quát đã phải viết “Câu thơ Thi xã, con thuyền Nghệ An”.

Người phát triển đội tàu nước mắm

Thời thuộc Pháp ở vùng Cửa Hội không chỉ có một vài chiếc thuyền, mà có hẳn một đội thuyền hàng chục chiếc chở nước mắm và các sản phẩm hải sản của Nghệ An tung hoành khắp trong Nam ngoài Bắc. Ông chủ của “hải đội” những “con thuyền Nghệ An” đó là cụ Bát Thoàn.

Tàu đánh bắt xa bờ vào neo đậu tại Cửa Hội. Ảnh: Phương Hà

Xuôi dòng Kẻ Gỗ…

Hồ Kẻ Gỗ là công trình đại thủy nông có dung tích lớn thứ hai trên địa bàn Hà Tĩnh, song lại có hệ thống kênh dài nhất tỉnh. Vào mùa gieo cấy, con nước từ đại công trình ùa theo những dòng kênh uốn lượn qua hàng chục làng mạc, tưới mát hàng chục ngàn héc-ta cây trồng…

Mùa trâm Bảy Núi

Khi những cơn mưa đầu mùa xuất hiện, cũng là lúc những cây trâm sinh trưởng và phát triển hoàn toàn tự nhiên ở vùng Bảy Núi bắt đầu ra hoa, kết trái. Đó là món quà thiên nhiên ban tặng cho người dân vùng đất nơi đây.

Trâm là loại cây thân gỗ, cao, khỏe, nhiều cành lá xum xuê. Cây trâm sinh trưởng và phát triển tự nhiên khoảng 7 năm tuổi bắt đầu cho trái, tuổi thọ kéo dài cả trăm năm. Hàng năm, cây trâm cho ra hoa khoảng giữa tháng 3 và cho thu hoạch trái dài đến tận tháng 6 (âm lịch). Trâm ra hoa rồi kết trái thành từng chùm. Trái trâm lúc còn non có màu xanh, khi già chuyển sang đỏ, lúc chín có màu tím đen, to gần bằng đầu ngón tay. Trâm chín đen bóng, no tròn, mọng nước, ăn có vị chua chua, ngọt ngọt, chát chát rất đặc trưng.

Dọc mùng muối chua ở Nghệ An

Dọc mùng muối chua có thể sơ chế làm thành nộm, nấu canh cá hoặc ăn kèm bánh đa và thịt luộc. Món ăn tuy bình dị nhưng là đặc sản "hao cơm" nổi tiếng xứ Nghệ.

Những món muối chua vốn rất quen thuộc với người Việt và trở thành món ngon không thể thiếu trong những bữa cơm ngày hè. Ngoài những món phổ biến như dưa muối, cà muối, sung muối,... thì ở Nghệ An còn có món dọc mùng muối chua lạ miệng và "tốn cơm".

Dọc mùng (hay còn có tên môn thơm, ở miền Nam được gọi là bạc hà) có hình dáng khá giống với khoai nước hoặc khoai môn nhưng bẹ trắng hơn. Loài cây này là nguyên liệu để làm nên nhiều món ăn truyền thống của người Việt như nấu canh, làm nộm,...

Ngoài những món quen thuộc, dọc mùng còn được đem muối chua, trở thành thứ đặc sản dân dã, gắn bó với biết bao thế hệ người dân vùng đất Nghệ An. 

Dọc mùng muối chua là món ngon "hao cơm" nức tiếng xứ Nghệ (Ảnh: Trang Ruby).