Lạp bò Tri Tôn

Lạp bò - còn gọi lạp xưởng bò, có thể nói là sản phẩm của người Kinh ở An Giang phát triển và nâng cao từ món ngon “tung lò mò”, đặc sản truyền thống nổi tiếng của đồng bào Chăm tỉnh nầy. Và đó là một thức ăn chơi đã khiến những ai đã nếm thử cũng mê cái hương vị hấp dẫn đặc biệt của nó. 

Khoanh lạp bò đang nướng trên bếp than, chỉ nhìn khói tỏa cũng đã thấy ngon. Ảnh: Phương Kiều 

Không mê sao được khi nhìn từng khúc lạp bò trắng ngà, ú nu nằm phơi mình trên bếp than hồng tỏa lên làn khói trắng thơm phức. Khoanh lạp bò từ từ ửng màu đỏ hấp dẫn, dưới bàn tay chăm sóc cẩn trọng của người bán. Chỉ nhìn đã thấy ngon rồi. Nhưng “ngon” nhất là càng lúc mùi thơm của khoanh lạp bò tỏa bay trong không gian, kích thích vị giác.

Cá chạch lấu nướng tươi

Cá chạch lấu sống ở môi trường tự nhiên nước ngọt, nhiều nhất là ở sông Tiền, sông Hậu và các chi lưu. Cá chạch lấu có giá trị thương phẩm cao và cũng là đặc sản trong các nhà hàng; để có đủ nguồn cung cho thị trường, gần đây nhiều người đã có sáng kiến nuôi cá chạch lấu trong lồng bè, nhiều nhất là ở huyện An Phú, An Giang. 

Cá chạch lấu nướng tươi. Ảnh: Thiên Phúc 

Bà con thường mua con giống từ thượng nguồn sông Hậu mang về thả vào khoảng tháng 5 âm lịch. Sau 8 tháng chăm sóc, cá có thể đạt trọng lượng 500gr/con. Cá chạch lấu có hai loại đen và bông (mình có nhiều đốm xanh giống như hoa văn tự nhiên). Đặc điểm của cá chạch lấu là thịt ngọt, béo, chắc thịt, hơi dai nên người ta thường chế biến thành các món ăn hấp dẫn như kho nghệ, nướng ốp bẹ chuối hoặc nướng lửa than. Đặc biệt đối với cá nướng, thịt trở nên thơm ngon, béo và hương vị đậm đà.

“Dấu xưa” cù lao Ông Chưởng

Dinh Ông ở thị trấn Chợ Mới. Ảnh: Phương Kiều

“Bao phen quạ nói với diều / Cù lao Ông Chưởng có nhiều cá tôm”. Theo câu hát xưa, chúng tôi tìm về vài “dấu xưa” trên mảnh đất cũng đã rất xưa lắm rồi: cù lao Ông Chưởng, ở huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang.

Trịnh Hoài Đức viết trong Gia Định thành thông chí: “Lễ công giang thượng khẩu tục gọi là vàm Ông Chưởng; cửa sông nầy rộng 8 tầm, sâu 8 thước ta. Trước cửa sông có cù lao nhỏ và nhân tên sông mà gọi tên cù lao ấy (cù lao Ông Chưởng), ở cách phía tây đạo Đông Khẩu 90 dặm rưỡi. Sông chảy vào nam 60 dặm rưỡi đến hạ khẩu rồi hợp lưu với Hậu Giang. Bờ phía tây có sở thủ ngự Hùng Sai, bờ phía tây thượng khẩu có miếu thờ Khâm sai Chưởng cơ Lễ Thành hầu Nguyễn (Nguyễn Hữu Cảnh) vì dân ở đấy cho rằng ông có công dẹp yên Cao Miên, khai thác đất này, nên nhân dân nhớ công đức mà lập miếu thờ”. Sự kính trọng Nguyễn Hữu Cảnh trong lòng người dân cù lao Ông Chưởng còn được Nguyễn Liêng Phong nhấn mạnh trong “Nam kỳ phong tục diễn ca” (năm 1909):

Xóm cầu Mương Chà

Thánh đường Hồi giáo ở xóm cầu Mương Chà. Ảnh: Phương Kiều

Huyện An Phú (An Giang) có 5 xã, trong đó xã Đa Phước có đông người Chăm cư ngụ (khoảng 6.000 người - theo số liệu năm 2007). Chà là tiếng chỉ đồng bào Chăm. Chính vì vậy mà xóm nhà của người Chăm ở hai bên đường và cây cầu tại ấp Hà Bao, xã Đa Phước cùng gọi tên là Mương Chà.

Có rất nhiều tên gọi người Chăm An Giang như Chàm, Chà, Chà Và, Chà Và Ku, Chiêm Thành, Gia Va, Mã Lai, Khmer Islam, Champa. Còn đồng bào Chăm tự gọi là Chăm, Chăm Bàni, Chăm Islam, Chăm Chuk, Chăm Kaphir, Chăm Jet. Trong đó, tên Chàm có thể bắt nguồn từ người Kinh nghe đồng bào tự xưng là Chăm. Trong công văn, giấy tờ, người Pháp đều gọi Champa, nên lâu dần biến âm, thành Chàm.

Êm ả búng Bình Thiên

Bè nuôi cá trong búng Bình Thiên. Ảnh: Cúc Tần 

Vừa ra khỏi con đường đất đã thấy cây cầu nhỏ, đúng như lời dân địa phương chỉ  “Đứng trên cầu sẽ thấy rõ búng Bình Thiên”. Một hồ nước xanh lơ, trong vắt trải dài về phía xa bỗng hiện ra như trong một giấc mơ. Không hề thấy dòng nước chảy, không nghe một tiếng động. Dường như thời gian đã ngừng lại chốn này - búng Bình Thiên!

Diệu kì thay hồ Nước Trời! Tương truyền hơn hai trăm năm trước, một vị tướng Tây Sơn dẫn quân qua đây vào mùa khô hạn, để thỏa mãn cơn khát của binh sĩ, vị tướng đã làm lễ cầu khấn trước khi đâm mũi gươm xuống đất và một dòng nước đã phun lên, phun lên mãi thành một hồ nước trong vắt. Cái tên búng Bình Thiên hay hồ Nước Trời có từ đó.

Thánh đường Mubarak ở Châu Giang

Thánh đường Mubarak. Ảnh: TP. Diều

Thánh đường Mubarak tọa lạc trên một sở đất rộng, bên bờ Châu Giang hiền hòa, thuộc xã Phú Hiệp, huyện Phú Tân, tỉnh An Giang. Người địa phương thường gọi nôm na các thánh đường Hồi giáo ở đây là chùa. Ước tính, hiện nay ở An Giang có khoảng 12.700 tín đồ theo đạo Hồi.

Ở Nam bộ, người Chăm không nhiều, phần lớn sinh sống tập trung ở An Giang. Mặc dù có cùng nguồn gốc, nhưng người Chăm ở An Giang khác với người Chăm ở miền Trung.

Lên đỉnh Cô Tô

Núi Cô Tô. Ảnh: Mai Lý

Đến vùng Thất Sơn, sau khi tham quan những thắng cảnh, di tích nổi tiếng như Núi Cấm, Anh Vũ Sơn (Núi Két), đồi Tức Dụp, chùa Vạn Linh, điện Bồ Hong, du khách nên thực hiện chuyến du hành chinh phục đỉnh Phụng Hoàng Sơn kỳ vĩ với nhiều huyền thoại. Phụng Hoàng Sơn là tên chữ của núi Cô Tô (hay núi Tô), cao 614 mét, là một ngọn núi đẹp nằm trong cụm Thất Sơn (Bảy Núi) thuộc địa bàn xã Núi Tô, huyện Tri Tôn (An Giang).

Từ thị trấn Tri Tôn đến hồ Soài So dưới chân núi Tô chừng 4 cây số. Sang thu, gió mùa tây nam mang đến cho miền núi Thất Sơn những cơn mưa rào mát mẻ. Sau một mùa nắng hạn gay gắt hồ Soài So đang được nạo vét, gia cố và đã dần có nước trở lại.

Cháo lòng Cái Tắc

Cháo lòng Cái Tắc. Ảnh: TP. Diều

Cái Tắc là một thị tứ thuộc xã Tân Phú Thạnh, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang. Ở đây, ngoài cảnh sông nước tấp nập ghe xuồng mỗi lần họp chợ, cây trái bốn mùa xanh tươi còn có những món ăn rất ngon mà giá cả lại rất bình dân. Tiêu biểu là món cháo lòng.

Chỉ là một món ăn rất bình dân, gần như ở đâu cũng có, nhưng món cháo lòng Cái Tắc đã vang danh không chỉ trong tỉnh mà còn lan ra ở các tỉnh của khu vực đồng bằng sông Cửu Long.

Chẳng phải vô cớ mà một số nhà hàng lớn ở thành phố Cần Thơ, mỗi khi có tổ chức hội ẩm thực đều có trương băng quảng cáo cho món cháo lòng Cái Tắc này. Nhiều người ở xa có dịp ghé Cái Tắc ăn tô cháo lòng một lần có chung nhận xét là ngon hơn những nơi khác.

Về thăm dòng kênh Tình anh bán chiếu

 “Ghe chiếu Cà Mau đã cắm sào trên bờ kênh Ngã Bảy. Cô gái năm xưa sao chẳng thấy ra... chào” - đoạn vô vọng cổ thật mùi nói trên của nghệ sĩ Út Trà Ôn trong bài Tình anh bán chiếu quá quen thuộc với số đông bà con vùng sông nước miền Tây Nam bộ.

Nhưng có lẽ không mấy người biết đích xác đâu là “bờ kênh Ngã Bảy” trong bài ca cổ, nơi để lại nỗi sầu tê tái cho chàng bán chiếu si tình.

Nơi từng là chợ nổi Phụng Hiệp cũ - Ảnh: Hoàng Thạch Vân

Từ Cần Thơ theo quốc lộ 1A về hướng Sóc Trăng chừng 30km là tới thị xã Ngã Bảy, tỉnh Hậu Giang. Từ thị trấn huyện “lên” thị xã từ năm 2006, Ngã Bảy nay phố thị sầm uất, trên bến dưới thuyền.

Bên dòng kinh xáng Xà No

Kinh xáng Xà No là tuyến đường thủy hết sức quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế miền Hậu Giang. Ảnh: Mai Lý

Theo quốc lộ 1A, từ thành phố Cần Thơ đi về phía nam chừng 15km, đến ngã ba Cái Tắc rẽ phải, du khách sẽ vào địa phận tỉnh Hậu Giang. Đi thêm 45km theo tỉnh lộ 61 ta sẽ tới thị xã Vị Thanh, đây là tỉnh lỵ của Hậu Giang mới thành lập năm 2000. Từ TPHCM, du khách có thể đi thẳng về Vị Thanh (240km) bằng xe khách của nhiều hãng tốc hành, khá thuận tiện, an toàn.

Đến Hậu Giang, sau khi tham quan những di tích, thắng cảnh như chợ nổi Ngã Bảy, lung Ngọc Hoàng (Phụng Hiệp), di tích chiến thắng Tầm Vu (Châu Thành A)... du khách về thị xã Vị Thanh dạo chơi, ngắm nhìn dòng kinh Xà No thơ mộng, dập dìu tàu, ghe xuôi ngược.