Nghệ sỹ Năm Sa Đéc: Ngôi sao sáng cải lương Nam bộ

Ở Nam bộ, nói đến nữ nghệ sĩ Năm Sa Đéc, từ tuổi 40 trở lên, ít ai là không nghe danh tiếng của bà.

NS Năm Sa Đéc (thứ 3 từ trái qua) cùng NS Ngọc Nuôi, Kim Hương trong vở "Đoạn Tuyệt".

Lùi lại hơn 80 năm trước, từ giai đoạn sơ khai của nghệ thuật cải lương, phong trào ca nhạc cổ điển được nhân dân ái mộ và phát triển rộng khắp các làng quê nông thôn Nam bộ. Từ năm 1910, bài bản cổ nhạc khá phong phú đa dạng qua các làn điệu hò, lý, ngâm.v.v., thuộc dân ca đã được chuyển hóa, đủ 3 Nam, 6 Bắc, 4 Oán, 7 bài lớn, 8 bài Ngự, 10 bài Liên Hoàn... Danh ca, nhạc sĩ, xuất hiện đông đảo.

Người vinh danh xà bông Việt Nam

Sự nghiệp để lại cho đời sau của Trương Văn Bền chỉ vỏn vẹn bốn chữ Xà bông Việt Nam bởi sản phẩm này ra đời và tồn tại như một trong những biểu tượng tinh thần dám cạnh tranh của người Việt, như cuộc xiển dương “người Việt Nam dùng hàng Việt Nam” khi mà nền kinh tế nước nhà đang nằm trong tay ngoại bang.

Ông Trương Văn Bền

“Khẩn hoang” cùng cá lóc nướng trui

Trong phần lớn các cuộc cúng kiếng của dân miền Tây thường không thể thiếu là cá lóc nướng trui. 

Nướng trui là phương pháp làm chín cá nguyên con không cần làm ruột, đánh vảy và rửa sạch mà vẫn cho món ăn đủ vệ sinh nhưng đậm đà chất lượng. 

Chuẩn bị thưởng thức cá lóc nướng trui - Ảnh: P.S.Lộc 

Để có món cá lóc nướng trui, người ta dùng que tre xỏ lụi từ miệng cá rồi cắm xuống đất, sau đó phủ rơm kín đốt cháy. Rơm tàn, cá chín, lấy ra, đặt trên tấm lá môn (hoặc lá chuối), dùng cây gạt lớp vỏ cá cháy trước khi bày tiệc.

Tình chỉ đẹp khi còn dang dở

Hầm Hô ở cách Quy Nhơn 50 km, thuộc xã Tây Phú, huyện Tây Sơn. Đây là một danh thắng tuyệt mỹ, nằm giữa ngút ngàn rừng xanh dưới chân dãy Trường Sơn, một sự kết hợp tuyệt hảo giữa nước, núi đá và rừng xanh.

Vậy đó, mà tới Bình Định nhiều lần, tui mới đến đây lần đầu. Ngơ ngác bước vào khu du lịch sinh thái này, tui nhìn vào sơ đồ Hầm Hô để xác định lộ trình.

Bạn nhìn đi! Trên sơ đồ này bạn chú ý đến điểm nào nhất? Nếu giống tui, bạn sẽ quan tâm đến... Ờ, phải rồi, đá Bóp Vú!

Khu tránh nóng đẹp mê hồn ở chảo lửa miền Tây xứ Nghệ

Trong khi mọi người rủ nhau đi tránh nóng ở Tam Đảo, Sa Pa, Mộc Châu… thì chúng tôi lại được mấy người bạn ở Đô Lương, Nghệ An rủ đi giải nhiệt tại... chảo lửa miền tây xứ Nghệ. 

Những thanh niên ưa mạo hiểm bơi lội tắm mát ở thác Khe Kèm (Lục Dạ, Con Cuông) - Ảnh: Hải Dương 

Mới nghe qua mọi người đều nghĩ kế hoạch đó điên rồ bởi miền tây xứ Nghệ những ngày nóng toàn trên dưới 40 độ C với những con gió Lào bỏng rát. Nhưng rồi mấy con người liều lĩnh vẫn tiến hành chuyến đi như để tìm sự khác biệt.

Cua biển miền Tây

Nếu cua đồng con nhỏ, màu nâu đen, thường làm hang ở các bờ ruộng, rãnh cày… thì cua biển lớn hơn, có màu vàng nâu, vàng xanh thường sống ở vùng sông rạch gần biển. 

Người ta bắt cua biển bằng cách đặt lọp, đặt đáy hoặc câu: Ai ơi bền chí câu cua/ Dù ai câu chạch, câu rùa mặc ai (ca dao).

Cua biển con đực càng lớn, yếm nhỏ, cua cái càng nhỏ, yếm lớn. Nhiều lão nông đoan chắc rằng vòng đời con cua đực khá ngắn ngủi: cua trưởng thành sau khi hoàn thành nghĩa vụ duy trì nòi giống là chết rũ, cá biệt con nào tránh được nghĩa vụ ấy thì “bỗng” trở thành… thái giám và lớn hết cỡ mà dân gian gọi là cua kềnh.

Trong chiến tranh vẫn cất lời Tình ca

Từ Sài Gòn vòng xuống Mỹ Tho để vào Chiến khu Đồng Tháp Mười, băng qua nhiều năm chiến tranh, nhạc sĩ Hoàng Việt lúc nào cũng nghe thấy lời tình ca trong hoàn cảnh khó khăn, thậm chí trong gió mưa thét gào cuộn dâng phong ba.

Nhạc sĩ Hoàng Việt và vợ - Ảnh: tư liệu

Bàn chân giẫm gai lòng không thở than

Lên ngàn (1952) - bài hát của nhạc sĩ Hoàng Việt có âm hưởng của những điệu hò trên dòng sông Vàm Cỏ Đông chảy xiết dường như đã trở thành một ám ảnh với nhà báo Thạch Minh, báo Tây Ninh. Ba mươi năm ở Tây Ninh, ông Minh chỉ muốn biết chắc chắn địa danh trong lời ca “Em chèo thuyền đi lên rẫy Trảng Cồng/Cắt lúa thay chồng, thay chồng nuôi con” ở đâu. Rồi, ông cũng tìm thấy. Đất có tên Trảng Còng (trong bài hát chệch thành Trảng Cồng) nhằm ghi dấu cây còng - thứ cây sinh trưởng mạnh, thân cây lâu năm to hơn vòng tay, gỗ dẻo, có thể uốn làm cán dao rựa, cũng như làm cót thay bồ chứa lúa. Đấy cũng là chiến khu xưa.

NSND Út Trà Ôn - Anh nông dân thành đệ nhất danh ca

Bài vọng cổ Tình anh bán chiếu hầu như người dân miền Nam nào cũng biết, bởi giọng ca Út Trà Ôn đã làm thăng hoa nó lên, biến nó thành “kinh điển”. Và ngược lại, bài vọng cổ ấy cũng làm thăng hoa tên tuổi Út Trà Ôn, một nghệ sĩ lẫy lừng được tôn là “đệ nhất danh ca” của miền Nam.

Ảnh: gia đình NS cung cấp

Chiều ở biển Nhơn Lý

1.
Nhơn Lý thuộc thành phố Quy Nhơn, nhưng là xã, không phải phường. Xã Nhơn Lý nằm trên bán đảo Phương Mai, cách Quy Nhơn bởi đầm Thị Nại. Trước kia, khi chưa có cầu Thị Nại, việc lưu thông từ Quy Nhơn sang xã Nhơn Lý rất khó khăn nên nơi đây là xã nghèo, ít dân cư. Cầu Thị Nại được xây dựng xong năm 2006 (cho đến giờ vẫn là cây cầu vượt biển dài nhất Việt Nam: 7 km) với mong muốn phát triển kinh tế cho bán đảo Phương Mai. Đến nay đã gần 10 năm, kinh tế nơi đây có phát triển hơn... một chút!

Xã Nhơn Lý là phần tô hồng trên bản đồ.

Nhơn Lý có diện tích 12 km², dân số khoảng dưới 10.000 người (mật độ chỉ khoảng 800 người/km²). TP Quy Nhơn đang quy hoạch Nhơn Lý thành khu du lịch biển. Cũng từ đó người ta nghe nói đến những điểm du lịch đẹp của nơi này: Eo Gió, bãi Kỳ Co, hòn Sẹo...

Xanh biếc Phú Quý

Không nổi tiếng như Phú Quốc (Kiên Giang), nhưng đảo Phú Quý (Bình Thuận) cũng là địa điểm du lịch được nhiều người ưa chuộng, đặc biệt là cánh du lịch bụi. 

Ngoài chi phí bình dân, cảnh quan thiên nhiên nơi đây còn có những bãi biển xanh biếc, nguyên sơ, cùng phong cảnh núi non - biển trời hùng vĩ và những di tích lịch sử văn hóa đặc sắc.

Đúng như tên gọi, Phú Quý được thiên nhiên ban tặng nhiều danh thắng hoang sơ, quyến rũ như vịnh Triều Dương, bãi Doi Dừa, bãi Nhỏ - gành Hang, hòn Tranh... Nổi bật nhất là vịnh Triều Dương với dải cát uốn cong hình chữ S.

Cát ở đây trắng mịn, màu nước biển xanh biếc và rừng dương rợp bóng mát, rất thích hợp để tắm biển và tổ chức dã ngoại. Từ vịnh Triều Dương, đi tiếp sẽ tới bãi Nhỏ - gành Hang, là một bãi tắm hình lưỡi liềm nằm dưới chân núi hùng vĩ.