Khổ qua xanh Long Thành

Trong bữa tiệc cuối năm, nhìn thấy mọi người "chiếu cố" đến món khổ qua (mướp đắng) dồn thịt, ông Sáu Trạc (Võ Văn Trạc), một cán bộ lâu năm của Công ty phát hành phim và chiếu bóng Đồng Nai, vốn là dân gốc Phú Hội (huyện Nhơn Trạch) bèn hỏi:

• Mấy ông có nghe người xưa nói: "Hủ qua xanh, hủ qua trắng, hủ qua đèo"! Vậy tôi đố mấy ông cái món hủ qua dồn thịt này là hủ qua gì?

Mấy ông già dân gốc Long Thành - Nhơn Trạch trong bàn tiệc cười:

• Đố ai chớ đố tụi này sao được chú Sáu nó! Hủ qua dồn thịt thì chỉ có hủ qua xanh thôi! Chớ hủ qua trắng dầy cui, lạt nhách dồn thịt ai mà ăn. Nhưng mà tui nói cho biết nghen, nguyên cái xứ Đồng Nai này, hủ qua xanh chỉ có ở đất Long Thành thôi (bao gồm cả huyện Nhơn Trạch)!.

Ông Sáu Trạc là người tham gia với vợ mở quán bia trên quốc lộ 15 nói một cách rành mạch:

• Đúng rồi, hủ qua xanh chỉ có ở Long Thành, Nhơn Trạch. Còn vài năm nay trong mấy quán nhậu, nhà hàng đặc sản có món gỏi khổ qua cá sặc nướng hoặc khổ qua bào mỏng ướp lạnh ăn sống với chà bông là hủ qua trắng. Hủ qua xanh mỏng vỏ, nhỏ trái và có vị đăng đắng rất đặc trưng ăn một lần là mê luôn. Nhờ mỏng vỏ nên dồn được nhiều thịt bằm trộn bún tàu, nấm mèo, củ hành... ăn không chán, nhất là trong dịp Tết ê hề cá thịt...

Thì ra nồi khổ qua dồn thịt từ lâu đã là món ăn không thể thiếu vào những ngày đầu xuân oi bức của hầu hết các gia đình cố cựu ở Đồng Nai. Do vậy, vào những phiên chợ giáp Tết người ta nhìn thấy những đống củ kiệu trắng muốt, bên cạnh là đống khổ qua xanh. Và theo ông Sáu Trạc cũng như các lão nông ở đất Long Thành xưa thì chỉ có vùng đất này mới trồng và duy trì giống khổ qua xanh mang mùi vị đặc trưng. Bà con nông dân ở xã Long An - An Hòa (huyện Long Thành), xã Hiệp Phước, Phú Hội, Long Tân, Phước Thiền ... (huyện Nhơn Trạch) gần như trồng khổ qua xanh quanh năm. Vì nó không chỉ để làm món khổ qua dồn thịt trong những dịp cúng giỗ, hoặc dồn tàu hủ cho nhà chùa vào dịp hành hương cúng bái, mà món khổ qua xanh luộc chấm mắm nêm, khổ qua bào mỏng chiên trứng, khổ qua đèo kho cá, thịt... là món ăn thường ngày của người dân quê. Nhưng mùa khổ qua xanh lớn nhất trong năm của nông dân miệt Long Thành vẫn là ... khổ qua bán Tết. Bà con bỏ hột khổ qua xanh mùa Tết vào ngày 10 tháng 11 âm lịch. Và đúng 50 ngày sau, vào khoảng 29-30 tháng chạp là cắt trái bán.

Nhiều gia đình cố cựu ở Đồng Nai đi chợ Tết cứ lựa đúng khổ qua xanh mua hàng 5 - 10kg đem về dồn thịt hầm một nồi to đùng, tha hồ ăn và đãi khách. Cũng dịp này, chủ rẫy khổ qua xanh lại có món ăn mà không phải ai cũng có dịp thưởng thức, đó là khổ qua ngọn (những trái khổ qua đèo ở đầu ngọn). Loại này mà luộc, kho gì ăn cũng đều ngon.

Bùi Thuận

Đậm đà hương vị Đồng Nai - Đã đăng báo Đồng Nai ngày 23/02/2007