Lễ hội Hết chá - Di sản văn hóa của người Thái trắng ở Sơn La

Vào dịp tháng 3 hằng năm, khi hoa mạ nở vàng, hoa ban nở trắng núi rừng, người Thái trắng ở xã Đông Sang, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La lại rộn ràng vui Lễ hội Hết Chá. Lễ hội Hết Chá là phong tục tín ngưỡng tâm linh độc đáo, mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện nét đẹp văn hóa truyền thống của người Thái trắng nơi rẻo cao Tây Bắc.

Lễ hội Hết Chá là một trong những di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, mang đậm dấu ấn tâm linh và truyền thống lâu đời của người Thái trắng. (Ảnh Trần Thắng)

Hoa sơn tra bung nở ở Sơn La

Tháng 3, hoa sơn tra trên những sườn đồi ở xã Ngọc Chiến bung nở, tạo nên khung cảnh như "miền cổ tích" ở Tây Bắc.

Hoa sơn tra nở phủ trắng đồi ở bản Nậm Nghiệp, xã Ngọc Chiến, huyện Mường La được nhiếp ảnh gia Nguyễn Chí Nam, đến từ Hà Nội chụp hôm 15/3.

Theo cổng thông tin tỉnh Sơn La, xã Ngọc Chiến có hơn 2.565 ha trồng cây sơn tra, tập trung ở các bản Lướt, Nậm Nghiệp, Đông Xuông, Phày. Trong đó, bản Nậm Nghiệp nằm ở độ cao trung bình 2.200 m có diện tích trồng sơn tra lớn nhất và nhiều cây tuổi đời hàng trăm năm.

“Cáy man mọ” - món ăn đãi khách quý của đồng bào Thái Sơn La

Sơn La được du khách biết đến là vùng đất nhiều cảnh đẹp, con người thân thiện, hiếu khách, có ẩm thực độc đáo của các dân tộc. Trong văn hóa ẩm thực, đồng bào Thái Sơn La có món “Cáy man mọ” (tức là gà mái non hấp) đòi hỏi sự cầu kỳ, khéo léo của người chế biến.

Nguyên liệu và gia vị chế biến món "Cáy man mọ”

Một trong những hình thức chế biến món ăn ngon của đồng bào Thái là món “mọ”, tức là sản phẩm tẩm ướp gia vị đem hấp cách thủy với bột gạo nếp. Với trí tưởng tượng, tính ước lượng và tính sáng tạo tuyệt vời, người Thái có thể chế biến “mọ” từ tất cả các sản phẩm rau, củ, quả, song hấp dẫn nhất vẫn là món “Cáy man mọ” (tức là gà mái non hấp) đòi hỏi sự cầu kỳ, khéo léo tài hoa từ người chế biến.

Băng rừng nguyên sinh đẹp ma mị, săn mây trên đỉnh núi cao ở Sơn La

Đỉnh núi ở Sơn La được nhiều du khách lựa chọn chinh phục vào mùa đông nhờ cung leo vừa sức, khung cảnh ấn tượng với rừng nguyên sinh đầy ma mị và dễ săn mây, dải ngân hà.

Cách Hà Nội khoảng 240 km, đỉnh Sa Mu – U Bò (thường gọi là đỉnh Sa Mu, thuộc xã Tà Xùa, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La) là tọa độ trekking (đi bộ đường dài) thu hút những tín đồ ưa xê dịch suốt 2 năm nay.

Theo cổng thông tin điện tử huyện Bắc Yên, đỉnh Sa Mu nằm trên ranh giới giữa hai tỉnh Sơn La và Yên Bái, thuộc rừng đặc dụng Tà Xùa - một phần kéo dài của dãy Hoàng Liên Sơn về phía Nam.

Đỉnh Sa Mu là 1 trong những tọa độ trekking hút khách bậc nhất phía Bắc, đặc biệt là vào mùa đông

Biển hồ Quỳnh Nhai - điểm đến thơ mộng giữa núi rừng Tây Bắc

Với vẻ đẹp hùng vĩ, nên thơ, cùng sắc màu văn hóa dân tộc độc đáo, vùng lòng hồ Quỳnh Nhai, thuộc Thủy điện Sơn La đã trở thành điểm đến hấp dẫn trên cung đường khám phá Sơn La – Tây Bắc. Nơi đây cũng đang hướng tới phát triển thương hiệu điểm đến “Biển xanh trong lòng núi”.

Hồ Quỳnh Nhai, hay còn được gọi với cái tên “Biển hồ Sơn La”, thực chất là lòng hồ thủy điện Sơn La - nơi được tỉnh Sơn La lựa chọn để xác định thương hiệu tương ứng với tiềm năng, thế mạnh của hồ thủy điện lớn nhất cả nước. Hồ thủy điện này nằm trên các địa điểm như huyện Quỳnh Nhai, Mường La, Thuận Châu của tỉnh Sơn La. Trong đó, khu vực hồ thuộc địa phận huyện Quỳnh Nhai có tổng diện tích mặt hồ trên 10.500 ha, chiều dài khoảng 70 km. Nơi đây là một quần thể các hòn đảo, hang động và rừng nguyên sinh ẩn sâu trong các ngọn núi.

Đến Quỳnh Nhai, điểm tham quan đầu tiên của du khách sẽ là cầu Pá Uôn nối 2 bờ sông Đà. Cầu nằm trên quốc lộ 279, có chiều dài hơn 1.400 m, cao 103,8 m, rộng 9m, gồm 11 trụ với hai làn xe chạy thông thoáng. Hằng năm, tại đây diễn ra Lễ hội đua thuyền truyền thống của người dân vùng sông nước Quỳnh Nhai.

Điểm tham quan đầu tiên của du khách là cầu Pá Uôn nối 2 bờ sông Đà - cây cầu có trụ cao nhất Việt Nam.

Ngắm sắc hồng của hoa đào nở sớm đầu đông ở Tà Xùa

Khi những cơn gió lạnh đầu mùa tràn về, Tà Xùa (Bắc Yên) lại đón chào sắc hồng của hoa đào nở sớm, mê đắm lòng người.

Mùa đông đến, Tà Xùa thường thu hút du khách đến để săn mây và ngắm nhìn cảnh đẹp hùng vĩ của núi rừng Tây Bắc. Từ giữa tháng 10, nơi đây trở nên đặc biệt hơn khi những bông hoa đào bắt đầu nở rộ, khoe sắc hồng rực rỡ giữa không gian se lạnh.

Khung cảnh Tà Xùa mùa hoa đào nở. Ảnh: Sói

Vườn cam chín vàng hút khách ở Mộc Châu

Vườn cam hơn 6.000 m² ở Mộc Châu chín rộ, thu hút hàng trăm khách đến khách trải nghiệm thu hoạch, thưởng thức và chụp hình "sống ảo" mỗi ngày.

Cuối tháng 10, vườn cam Ly nằm ở tiểu khu 68, thị trấn Nông Trường Mộc Châu bắt đầu chín rộ, thu hút khách đến tham quan và chụp hình check in.

Chủ vườn Hà Văn Chiến cho biết mang giống cam rốn lồi (cam Navel) từ Australia về trồng tại Mộc Châu từ hơn 10 năm trước. Cam có vỏ mỏng, màu vàng, không hạt, vị ngọt đậm nên được nhiều khách yêu thích.

Tọa độ săn mùa vàng đẹp ít người biết ở Sơn La

Ghé thăm xã Xím Vàng (huyện Bắc Yên), du khách sẽ được chiêm ngưỡng những thửa ruộng bậc thang đang vào mùa thu hoạch.

Nằm cách trung tâm huyện Bắc Yên khoảng 30 km, Xím Vàng là mảnh đất hoang sơ, với hơn 570 hộ dân đồng bào dân tộc Mông sinh sống. Trong những địa điểm “săn” mùa vàng ở Tây Bắc, Xím Vàng là nơi đáng để đi bởi đây một trong những địa phương có diện tích ruộng bậc thang lớn nhất, đẹp nhất của vùng cao Bắc Yên.

Xím Vàng (huyện Bắc Yên, Sơn La) cũng có những ruộng mâm xôi gần giống như ở Mù Cang Chải. Ảnh: Thành Nam

Hồng Ngài - Vẻ đẹp hoang sơ nơi núi rừng Tây Bắc

Hồng Ngài là một bản nhỏ hoang sơ thuộc thị trấn Bắc Yên, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La. Đây là nơi sinh sống chủ yếu của đồng bào dân tộc Mông với hơn 70 mái nhà trình tường độc đáo vẫn còn nguyên bản. Cùng với cảnh sắc thiên nhiên phong phú, khí hậu đa dạng, mùa nào cũng đẹp, Hồng Ngài đã thực sự trở thành điểm đến hấp dẫn của nhiều du khách.

Với cảnh sắc thiên nhiên phong phú, khí hậu đa dạng, mùa nào cũng đẹp, Hồng Ngài đã thực sự trở thành điểm đến hấp dẫn của nhiều du khách

Lễ hội Mạ ma của người Xinh Mun

Người Xinh Mun sống tập trung tại vùng núi cao thuộc tỉnh Sơn La. Vào mùa Xuân, đồng bào thường tổ chức Lễ hội Mạ ma thể hiện ước vọng trời yên vật thịnh và tài diễn xướng văn nghệ dân gian của dân tộc mình.

Trung tâm Lễ hội Mạ ma là cây hoa (xặng bok) tượng trưng cho cây đời. Để chuẩn bị cho cây hoa “xặng bok” là cả một quá trình công phu. Người chuẩn bị là thầy mo và những “con nuôi” là người ốm do thầy chữa khỏi cùng với người dân trong bản.

Một cây tre cao khoảng 3 m được chọn làm “thân” cây, cành lá, hoa quả trên cây là những hình chim, chuồn, sóc… Ngoài ra còn có cá, xương cá, con ve… và các vật dụng người Xinh Mun sử dụng như ô dù, chống chỉ, trống gỗ, tàu voi, tàu ngựa, cày bừa… Dưới gốc cây hoa trồng cây chuối lộn ngược, rêu, củ măng, quả bầu nậm… Xung quanh “xặng bok” là những bàn thờ cùng các mâm cúng với nhiều loại thức ăn.

Thiếu nữ Xinh Mun

Độc đáo Lễ cúng hoa Ban của người Xinh Mun

Ở tỉnh Sơn La, đồng bào dân tộc Xinh Mun thường cư trú ở vùng núi, rẻo cao, kinh tế chủ yếu dựa vào việc canh tác nương rẫy, chăn nuôi gia súc, gia cầm. Cũng như nhiều dân tộc khác, đồng bào Xinh Mun quan niệm “vạn vật hữu linh”. Họ tin rằng các cánh rừng, con suối, nương rẫy đều có thần linh cai quản. Do vậy, họ có nhiều nghi lễ nông nghiệp; trong đó, nổi bật là Lễ Sà Típ (Lễ cúng hoa Ban).

Mâm cúng trong Lễ Sà Típ của người Xinh Mun tại Sơn La. Ảnh: Quang Quyết - TTXVN

Đặc sắc lễ Xên bản của đồng bào dân tộc Thái

Nằm trong các hoạt động tháng 3 với chủ đề “Ngày hội hoa ban”, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc Thái đến từ tỉnh Sơn La đã tái hiện lại lễ hội Xên bản (Xên mường) vô cùng độc đáo.

Lễ Xên bản (Xên mường) tỉnh Sơn La nói riêng, vùng Tây Bắc nói chung thường diễn ra vào mùa xuân (cuối tháng giêng, đầu tháng hai âm lịch hàng năm, lúc này hoa ban bắt đầu nở) với ý nghĩa xướng báo các vị thần linh, thần nước, thần núi, thần rừng, thổ địa…về hưởng thụ đồ lễ, thể hiện lòng biết ơn, tưởng nhớ đến các vị thần linh đã khai sáng ra bản mường. 

Các lễ vật trong lễ cúng Xên bản. Ảnh: Lệ Giang

Suối tự nhiên ẩn mình giữa Mộc Châu, khách chơi thả ga không tốn tiền

Khu vực suối khá rộng, nước trong và sạch, hai bên bờ có nhiều cây xanh, thích hợp làm điểm đến “chữa lành”, giải nhiệt dịp cuối tuần cho các gia đình, nhóm bạn trẻ tới Mộc Châu dã ngoại.

Suối nước tự nhiên thuộc tiểu khu Bản Mòn, thị trấn Mộc Châu, tỉnh Sơn La là điểm đến hấp dẫn du khách thời gian gần đây bởi vẻ đẹp xanh mát, hoang sơ.

Đi qua mùa hạ ở Mộc Châu

Mộc Châu mùa hè không có sắc thắm của hoa đào, trắng tinh khôi của hoa mận, hoa mơ hay hoa lê... Chỉ có một màu xanh mướt mát của cỏ cây, núi rừng, điểm xuyết những chấm đỏ xíu của mận, đào chín.

Bản hang Táu - làng nguyên thủy hoang sơ của Mộc Châu. Ảnh: Hà An

Rừng nguyên sinh ma mị trên đỉnh Sa Mu quanh năm mây phủ

Đỉnh Sa Mu là điểm trekking khám phá trong vài năm gần đây, do cung đường di chuyển không quá khó cùng cảnh sắc thiên nhiên đầy ấn tượng.

Đỉnh Sa Mu (còn có tên là đỉnh U Bò) thuộc Bản Mù, huyện Bắc Yên, nằm cách thành phố Sơn La khoảng hơn 100 km. Đỉnh Sa Mu có độ cao 2.756 m so với mực nước biển, chỉ mới được cắm chóp hồi tháng 12.2022. Ảnh: Lù A Cù

Vào nhà mới - một nghi lễ quan trọng của dân tộc Lào

Trước khi chuyển đến nhà mới, người Lào ở xã Mường (huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La) phải tổ chức thực hiện các nghi lễ truyền thống để báo cáo với thần linh và tổ tiên của gia đình. Trong dịp này, con cháu và bà con chòm xóm quây quần cùng nhau chuẩn bị và vui chơi. Trải qua thời gian, phong tục này vẫn được đồng bào Lào duy trì.

Khi đến thời gian được chọn, gia chủ bắt đầu chuyển vào nhà mới

Độc đáo kiến trúc nhà cộng đồng lấy cảm hứng từ chiếc khăn Piêu

Chiềng Yên là một xã thuộc huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La có 5 dân tộc cùng chung sống là Kinh, Thái, Mường, Dao, Mông. Xã được bao quanh bởi một khu rừng già, nằm dọc theo ranh giới giữa huyện Vân Hồ (tỉnh Sơn La) và huyện Mai Châu (tỉnh Hòa Bình). Nhà cộng đồng Chiềng Yên là công trình độc đáo, nhằm mục đích thúc đẩy du lịch trong khu vực.

Nhà cộng đồng Chiềng Yên mang hình thức đặc trưng của một ngôi nhà truyền thống, đồng thời hài hòa với cảnh quan núi non và thác nước đẹp như tranh vẽ

Đồi chè Mộc Châu tựa tiên cảnh trong sương sớm

Sương mù bao phủ toàn bộ đồi chè Mộc Châu lúc sáng sớm, rồi dần tan, làm lộ những luống chè lộ trong nắng ban mai khiến du khách ngỡ như lạc vào tiên cảnh.

Huyện Mộc Châu, Sơn La quanh năm được bao phủ trong sắc xanh của những đồi chè rộng lớn. Trước Tết Nguyên đán khoảng một tuần, sương mù bay lơ lửng phủ trên những thảm chè xanh, tạo nên bức tranh đẹp tựa tiên cảnh.

Hoa mơ bung nở trắng Mộc Châu

Sắc trắng của hoa mơ đã "thay áo" cho đồi hoa 77 ở thị trấn Mộc Châu, báo hiệu mùa hoa mơ đã về.

Huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La, đang bước vào mùa đẹp nhất năm khi những cây mơ, mận trong vườn của người dân bắt đầu trút lá, trổ hoa. Những loài hoa này mang sắc trắng tinh khôi, nở thành chùm trên những cành cây khẳng khiu tựa như những bông tuyết đọng lại.

Mộc Châu - Điểm đến thiên nhiên Khu vực hàng đầu châu Á 2023

Mới đây, tại Lễ trao giải World Travel Awards 2023 khu vực châu Á - châu Đại Dương, Khu du lịch quốc gia Mộc Châu được vinh danh “Điểm đến thiên nhiên hàng đầu Việt Nam” và "Điểm đến thiên nhiên khu vực hàng đầu châu Á 2023".

Được biết, Giải thưởng World Travel Awards (WTA) là giải thưởng uy tín được công nhận trên toàn thế giới và được ví như “Giải Oscar của ngành Du lịch”. Giải thưởng được tổ chức thường niên, nhằm vinh danh những điểm đến nổi bật, những nhà cung cấp dịch vụ du lịch chất lượng.