Độc đáo lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam ở An Giang

Hằng năm, cứ vào dịp cuối tháng 4 Âm lịch, người dân tỉnh An Giang nói riêng, đồng bào vùng Tây Nam Bộ nói chung và đông đảo du khách thập phương lại đổ về núi Sam, phường Vĩnh Tế, tỉnh An Giang để tham dự lễ hội Vía Bà Chúa Xứ, một lễ hội dân gian độc đáo được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể Đại diện của nhân loại vào cuối năm 2024.

Nhộn nhịp múa lân sư rồng tại Lễ hội vía Bà chúa xứ núi Sam

Những ngày Lễ hội vía Bà chúa xứ núi Sam, trên các tuyến phố của Tp. Châu Đốc không khó bắt gặp những đoàn múa lân sư rồng với tiếng trống, kèn rộn rã.

Tham gia sự kiện diễu hành có khoảng 68 đoàn lân sư rồng đến từ các tỉnh thành phố: Tp Hồ Chí Minh, Tp Cần Thơ, Đồng Tháp, An Giang… Lân sư rồng được ví như là biểu tượng của điều lành, sự thịnh vượng, phát đạt, hạnh phúc. Vào ngày Lễ phục hiện rước tượng Bà các đoàn lân được bố trí diễu hành dọc theo cung đường đỉnh Núi Sam. Điều này không chỉ thu hút người dân trong khu vực mà còn kéo theo du khách từ các vùng xa đến để hòa mình vào không khí trang trọng và sôi động của lễ hội.

Múa lân, sư, rồng là sự kết hợp độc đáo nghệ thuật dân gian. Có thể phối hợp múa lân với sư, múa lân với rồng hoặc phối hợp cả ba linh vật với nhau. Các động tác được sử dụng trong nghệ thuật múa lân, sư, rồng đều mang đậm nét đặc trưng của võ thuật cổ truyền Việt Nam.

Các đoàn lân sư rồng rước mũ mão và áo Bà từ trên núi về miếu Sam. Ảnh: Nguyễn Luân/ Báo ảnh Việt Nam

Ngôi chùa ở An Giang như 'lơ lửng trên cao', khách leo 240 bậc đến chiêm bái

Nhờ những chiếc cột khổng lồ được thiết kế chắc chắn làm nhiệm vụ nâng đỡ, ngôi chùa đẹp lạ ở Tri Tôn (An Giang) nhìn từ xa trông như đang lơ lửng trên cao, nổi bật giữa khung cảnh rừng núi hoang sơ, xanh mát.

Chùa Tà Pạ là địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng ở huyện Tri Tôn bởi tọa lạc ở nơi “bồng lai tiên cảnh”, nằm giữa lưng chừng trời. Ảnh: Nguyễn Quốc Đạt

Nằm cách trung tâm TP Châu Đốc khoảng 44 km, chùa Tà Pạ (thuộc xã Núi Tô, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang) là địa điểm du lịch tâm linh có tiếng ở địa phương, thu hút đông đảo du khách ghé thăm hàng năm nhờ kiến trúc “độc nhất vô nhị”.

Chùa Tà Pạ được xây dựng từ năm 1999 với tổng diện tích gần 4.000 m². Ban đầu, chùa làm bằng cây, lợp tranh, sau đó trải qua 4 lần trùng tu, sửa chữa. Cuối năm 2019, chùa có diện mạo khang trang hơn, được nhiều du khách biết đến.

Chùa Tà Pạ mang đầy đủ đặc trưng của kiến trúc tôn giáo Khmer, kết hợp hài hòa với màu sắc hiện đại. Ảnh: Yến Thi

Chùa Tà Pạ có kiến trúc đậm nét văn hóa Phật giáo Nam tông Khmer với phần mái lợp ngói có long vân ngư, mũi cong, đỉnh tam giác bao quanh ngọn tháp cao đồ sộ.

Không gian trong chùa được đắp nối nhiều tranh tượng, phù điêu có kích thước lớn nhỏ khác nhau, mang tính nghệ thuật cao.

Chùa được xây dựng trên những trụ bê tông cao. Ảnh: Hoàng Dũng

Một trong những điểm nhấn nổi bật của chùa Tà Pạ là chính điện được xây dựng bên sườn núi, nâng đỡ bởi 120 cột xi măng kiên cố, mỗi cột cao từ 5-18 m.

Nhờ những chiếc cột khổng lồ này mà ngôi chùa nhìn từ xa trông như đang lơ lửng trên cao, nổi bật giữa khung cảnh rừng núi hoang sơ, xanh mát.

Tại khu vực chính điện, những hình ảnh liên quan đến cuộc đời của Đức Phật, đời sống sinh hoạt mang dấu ấn văn hóa của cộng đồng Khmer cũng được khắc họa một cách chân thật, sống động.

Để lên được chùa Tà Pạ, du khách phải leo 240 bậc thang. Ảnh: Hoàng Dũng

Không chỉ sở hữu kiến trúc độc đáo, chùa Tà Pạ còn gây ấn tượng với du khách bởi cầu thang bộ dài khoảng 70 m, rộng 15 m, tương ứng với 240 bậc thang dẫn từ chân núi đến chính điện.

Nhờ thiết kế thú vị này mà việc chinh phục ngọn núi Tà Pạ và ngôi chùa cùng tên của du khách khi ghé thăm nơi đây trở nên thuận tiện, dễ dàng hơn.

Vì tọa lạc ở vị trí trên cao nên chùa Tà Pạ cũng có tầm nhìn mở rộng ra khung cảnh thiên nhiên đặc sắc phía trước. Đứng từ chính điện, du khách có thể phóng tầm mắt ra xa, ngắm nhìn phong cảnh vùng đất Tri Tôn trù phú.

Nhất là vào mùa lúa, du khách tới đây không khỏi mê mẩn trước vẻ đẹp của những đồng lúa xanh bạt ngàn rồi chuyển sang màu vàng ươm, trĩu hạt. Khắp không gian thoang thoảng mùi lúa thơm, hòa vào hương đồng gió nội.

Nếu ghé thăm chùa Tà Pạ vào mùa nước nổi, du khách như chìm đắm vào vẻ đẹp của đồng nước mênh mông, xa xa là những vườn thốt nốt xanh mướt tươi tốt. Ảnh: Nguyễn Phú Vinh

Anh Nguyễn Quốc Đạt (nhiếp ảnh gia địa phương) cho biết, chùa Tà Pạ mở cửa vào các khung giờ hàng ngày và đón khách quanh năm.

Mỗi mùa, nơi đây lại mang nét đẹp riêng. Mùa mưa, cây cối xanh tốt, không gian mát mẻ. Còn mùa lúa chín, khung cảnh quanh chùa tràn ngập sắc vàng tươi.

Không gian tĩnh lặng, trang nghiêm ở chùa Tà Pạ khiến du khách có cảm giác thư thái, "chữa lành" tâm hồn. Ảnh: Nguyễn Quốc Đạt

Anh Đạt gợi ý, nếu có dịp ghé thăm nơi đây, ngoài chiêm bái, vãn cảnh chùa, du khách có thể kết hợp check-in hồ Tà Pạ nằm ngay cạnh chùa – nơi được ví như “tuyệt tình cốc”, “hồ trên núi” ở An Giang.

Quanh hồ cũng có một số quán ăn uống và cơ sở cung cấp dịch vụ cho thuê trang phục, chụp ảnh lấy ngay…, đáp ứng nhu cầu vui chơi, trải nghiệm.

Du khách có thể thuê trang phục và chụp ảnh kỷ niệm ở chùa Tà Pạ. Ảnh: Yến Yến

Trên địa bàn huyện Tri Tôn cũng có vài địa điểm du lịch, phù hợp để du khách tới tham quan, check-in như: hồ Soài Chek, hồ Ô Tà Sóc, hồ Cô Tô, cổng trời…

Tới đây, du khách cũng đừng quên thưởng thức một số món ngon, đặc sản địa phương như gà đốt Ô Thum, bò leo núi, đu đủ đâm, ếch nướng...

Thảo Trinh

Vietnamnet - 14/06/2025

Mùa trâm chín – nét đẹp thiên nhiên giữa vùng Bảy Núi An Giang

Mùa trâm chín mọng ở vùng Bảy Núi An Giang.

Những ngày mùa mưa đang bao trùm vùng Bảy Núi An Giang, cũng là lúc những hàng cây trâm xanh mát tại khu vực Núi Tô (huyện Tri Tôn) trĩu quả chín mọng. Mùa trâm chín thường bắt đầu vào giữa tháng 4 và kéo dài đến hết tháng 6 hằng năm.

Dinh Đá Nổi giữa đồng

Nằm sâu giữa cánh đồng vùng trong thuộc xã Bình Phú (huyện Châu Phú), dinh Đá Nổi được biết đến là địa chỉ tín ngưỡng dân gian nổi tiếng. Thuở xưa, ở đây từng ghi dấu cha ông đến khai hoang mở cõi, lập làng, được con cháu đời sau ghi nhớ công ơn.

Dinh Đá Nổi nằm giữa đồng

Đặc sản trâm Bảy Núi

Hè về, bắt đầu vào mùa mưa, một trong số trái cây dân dã được người ta nhắc tới, không thể thiếu trái trâm ở vùng Bảy Núi. Vị ngọt xen lẫn chua chát của trâm không chỉ là câu chuyện của tuổi thơ của các thế hệ, mà đã chuyển sang góc nhìn về giá trị kinh tế cho nhiều người dân.

Dường như cây cối hoang dã cũng không còn kiên cường nổi với sự thất thường của thời tiết những năm gần đây. Đúng hẹn mùa mưa xuống, người mê ăn vặt và săn lùng trái cây rừng lần lượt về thăm vùng Bảy Núi, nhưng lỡ vài lần hẹn mới gặp đúng thời điểm trâm chín. Người địa phương cho hay, năm nay trâm cho trái muộn hơn, không đồng đều. Có cây đã thu hoạch gần hết, có cây chỉ mới kết trái xanh nhỏ xíu. Số ít cây thì còi cọc, trái bị hư, hình thù méo mó… phải rào tre gai để tránh trẻ con trèo hái. Bù lại, giá trâm mùa này bán được khá cao, hơn 100.000 đồng/kg, vậy mà nguồn cung không đủ cầu.

Thăm Học Lãnh Sơn

Học Lãnh Sơn là “tên giấy tờ” rất đẹp của núi Sam. Cũng nằm trong “Thất Sơn”, nhưng núi Sam khá nhỏ bé so với các ngọn núi anh em. Bù lại, từ chân núi lên đến đỉnh núi Sam dày đặc 200 ngôi chùa, miếu, am… mang đến không gian tâm linh riêng biệt. Nhiều dấu ấn của tiền nhân cũng được ghi nhận, lưu giữ đến ngày nay.

Ngọn núi chỉ cao hơn 200 m (trong khi núi Cấm cao hơn 700 m, núi Cô Tô hơn 600 m, núi Dài 580 m…) so với mực nước biển. Thế nhưng, cứ cách chừng vài vòng bánh xe, du khách lại gặp một cơ sở thờ tự lớn nhỏ, nằm nghiêng mình bên sườn núi thơ mộng, bình yên. Chùa thì có Linh Sơn, Long Sơn, Tiên Sơn, Phước Quang, Tây An Cổ Tự; điện Thần Nông, am Kỳ Hương… níu chân khách suốt hành trình không dài không ngắn.

Đến Tri Tôn ngắm vẻ đẹp mùa mưa

Chờ đợi mấy tháng hạn để đón mùa mưa, du khách đổ về vùng Bảy Núi, trong đó có huyện Tri Tôn, để hòa mình trong tiết trời trong lành. Không chỉ vậy, mùa này cây trái đang chín rộ, ngay cả những khoảnh khắc bình dị của thiên nhiên cũng đủ khiến những ai thích check-in phải quay lại nhiều lần.

4 năm trước, chị Huỳnh Kim Đồng (tỉnh Đồng Tháp) theo đồng nghiệp đến vùng Bảy Núi tham quan, may mắn ngay dịp hè có rất nhiều cảnh đẹp. Thấp thoáng trên những ngọn núi, hoa bằng lăng trổ tím ngắt, từng đóa nổi bật như dệt gấm lên thảm rừng xanh. Từ đó, dịp hè năm nào chị cũng ghé qua nơi này chờ ngắm hoa nhưng đều lỗi hẹn. Dân bản địa giải thích, tùy thời tiết hàng năm, không phải năm nào bằng lăng rừng cũng nở. “Năm nay tôi đã được ngắm hoa bằng lăng rừng, thật xứng đáng công mong đợi. Hoa rất đẹp bởi cánh hoa lớn, màu tím xen lẫn màu trắng, tùy theo thổ nhưỡng lại có những sắc đậm nhạt khác nhau, mang vẻ riêng biệt nên thơ” - chị Kim Đồng kể.

Chín loại hoa dùng nấu nước tắm cho Bà Chúa Xứ núi Sam

Nghi lễ tắm cho Bà Chúa Xứ núi Sam sẽ diễn ra vào lúc 0h ngày 21-5, tại lăng miếu núi Sam. Nước tắm cho Bà được nấu từ chín loại hoa thơm.

Hàng trăm chị em trong và ngoài tỉnh đến tham gia nấu nước tắm Bà với 9 loại hoa - Ảnh: BỬU ĐẤU

Ngày 20-5, Ban quản trị lăng miếu núi Sam, TP Châu Đốc, tỉnh An Giang đã tổ chức nấu nước chín loại hoa để chuẩn bị cho lễ tắm Bà diễn ra lúc 0h ngày 21-5.

Lễ tắm Bà là một trong những nghi thức truyền thống quan trọng trong lễ hội cấp quốc gia Vía Bà Chúa Xứ núi Sam với 3 phần chính: chuẩn bị nước tắm Bà; tắm Bà; thay áo, mão cho Bà.

Ngôi chùa người Hoa trăm năm tuổi cạnh dòng sông Long Xuyên

Chùa Ông Bắc không chỉ là nơi sinh hoạt tâm linh của đồng bào người Hoa ở An Giang mà còn là điểm tham quan nổi tiếng cạnh dòng sông Long Xuyên.

Chùa Ông Bắc hay còn gọi Bắc Đế Miếu, Quảng Đông tỉnh Hội Quán tọa lạc trên đường Phạm Hồng Thái, mặt chính hướng ra sông Long Xuyên (thuộc phường Mỹ Long, TP Long Xuyên, tỉnh An Giang).

Theo cuốn kỷ lục An Giang 2009, Bắc Đế Miếu là hội quán người Hoa đầu tiên ở địa phương này. Ảnh: Trần Tuyên

Quả đặc sản ở An Giang mọc chi chít, khách ăn đen răng vẫn lùng mua

Mọc thành chùm chi chít trên những cây cao, thân lớn, loại quả này được xem như đặc sản ở An Giang, vỏ màu đen bóng, căng mọng, vị ngọt xen lẫn chút chát nhẹ và hơi chua.

Cứ độ tháng 4 dương lịch hằng năm, đi dọc theo tỉnh lộ 943, hướng từ xã Núi Tô về thị trấn Tri Tôn (huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang), du khách sẽ bắt gặp cảnh hàng chục người dân bày bán những thúng đựng đầy loại quả vừa nhỏ vừa đen trông lạ mắt.

Đó là trâm - thứ quả đặc sản trứ danh của vùng Bảy Núi, ngon và được ưa chuộng không kém thốt nốt, dâu da (bòn bon) ở An Giang.

Thưởng thức bánh ít nếp hột ở… “xứ nếp”

Chiếc bánh quen thuộc với cách làm giữ nguyên hột nếp để gói thay vì xay nếp thành bột mịn đem đến cảm giác ngon, lạ khi thưởng thức. Bánh ít nếp hột là một trong những món ngon đặc sản bên cạnh bánh phồng Phú Mỹ khi nhắc về “xứ nếp” Phú Tân.

Chùa Hang trên triền núi Sam

Thông thường, hang là một chốn hoang vu, hẻo lánh, ít người lui tới. Bởi vậy, người muốn lánh đời đi tu thường tìm hang núi để ẩn mình. Cái hang nơi tu tập ấy dần dần hình thành nên một cái am, rồi chùa. Những chùa Hang ở khắp nước ta thường được hình thành như vậy.

Khung cảnh chùa Hang (Phước Điền tự) năm 2025. Ảnh: Mai Lĩnh

Thơm ngon mật ong ở rừng tràm Trà Sư

Từ lâu, rừng tràm Trà Sư (TX. Tịnh Biên) được biết đến là điểm tham quan, du lịch đậm chất hoang sơ, gần gũi thiên nhiên, với hệ sinh thái đất ngập nước đa dạng. Hàng năm, nơi đây thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham quan, trải nghiệm.

Đến đây, du khách leo lên gác vọng, phóng tầm mắt nhìn về bốn hướng sẽ thấy từng đàn chim, cò đậu chi chít trên đọt cây.

Thăm làng nghề truyền thống thổ cẩm Khmer Văn Giáo

Trải qua bao thăng trầm, với sự quan tâm của chính quyền địa phương cùng khát vọng gìn giữ làng nghề truyền thống, các nghệ nhân làng nghề dệt thổ cẩm của đồng bào dân tộc thiểu số Khmer (ấp Sray Skoth, xã Văn Giáo, TX. Tịnh Biên) vẫn gìn giữ được bản sắc văn hóa truyền thống…

Đến ấp Sray Skoth, chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh người phụ nữ Khmer bên khung cửi đang dệt thổ cẩm truyền thống của dân tộc mình. Từ bàn tay khéo léo, sự sáng tạo của người phụ nữ Khmer, nhiều sản phẩm thổ cẩm Khmer đã có mặt ở nhiều nơi trên đất nước và được người tiêu dùng ưa chuộng.

Từ sản phẩm truyền thống ban đầu, thợ dệt sáng tạo hoa văn cách điệu, mẫu mã đa dạng, phong phú; màu sắc hài hòa, hoa văn sắc sảo, chủ yếu là mặt hàng sà rông, khăn choàng cổ, phông màn cửa, các loại khác theo đặt hàng.

Về xứ “xe vua”

Không biết từ thuở nào, xe lôi đạp có tên là “xe vua”. Ngỡ đâu, loại xe này đã “thất truyền” trong thời buổi xe gắn máy, xe ôtô phổ biến. Nhưng ở vùng đất du lịch Châu Đốc (tỉnh An Giang), “xe vua” nhan nhản khắp nơi, xuất hiện ở từng con đường, tạo nên nét đặc trưng hiếm có.

Xe lôi là một loại phương tiện thô sơ, gồm chiếc xe đạp và phần thùng được kéo theo phía sau. Người ngồi trên xe muốn hướng mặt về phía trước, hoặc quay về phía sau đều được. Tư thế nào cũng mang đến cảm giác như “vị vua” ngồi vững chãi trên “ngai vàng”, cảm nhận rõ ràng không gian xung quanh.

Bảo vật vô giá

Vía Bà Chúa Xứ núi Sam là lễ hội truyền thống được giữ gìn, thực hành qua nhiều thế hệ tại Châu Đốc - An Giang. Đây là lễ hội lớn của cư dân vùng Tây Nam Bộ, thể hiện bản sắc và sự kế tục của cộng đồng người Kinh trong tiến trình giao lưu tiếp biến văn hóa với người Hoa, Chăm, Khmer.

Khi lễ hội được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, không chỉ là niềm tự hào đối với người dân An Giang hay Nam Bộ, mà còn là niềm vui chung của cả nước. Qua đó, minh chứng cho nền văn hóa đa dạng, lâu đời, đậm đà bản sắc của Việt Nam, đóng góp tích cực vào công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản ở cả cấp độ quốc gia và quốc tế.

Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy An Giang Lê Hồng Quang đánh trống khai hội Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam năm 2024

Thay xiêm y cho Bà Chúa Xứ Núi Sam

Chúa Xứ Thánh Mẫu là nhân vật tâm linh, huyền bí, hiện hữu bằng nhiều truyền thuyết và trong sự tín ngưỡng của người dân vùng đất Nam Bộ nói chung, tỉnh An Giang nói riêng. Những sự kiện xoay quanh Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam - An Giang luôn thu hút đông đảo người dân tề tựu thực hành nghi lễ mang tính cộng đồng. Nghi thức thay áo Bà hàng tháng là một ví dụ điển hình.

Tương truyền, cách đây khoảng 200 năm, dân làng với lòng tín ngưỡng đã đưa tượng Bà xuống núi để phụng thờ và gìn giữ. Quá trình lập miếu thờ, người dân chung tay may áo cho Bà. Dần dần, phong tục dâng áo cúng Bà trở thành điểm nhấn đặc biệt, được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Ngoài Lễ tắm Bà hàng năm (cử hành vào 24 giờ đêm 23 rạng 24/4 âm lịch), mỗi tháng Bà được thay xiêm áo 2 lần (24 giờ đêm 13 rạng 14; 24 giờ đêm 28 rạng 29 âm lịch).

Về Châu Đốc, biết thêm về gia tộc Lê Công

 

Phủ thờ họ Lê Công ở Châu Đốc. Ảnh: Lâm văn Sơn

Năm 2013, khi ghé thăm chùa Hiệp Minh (Đàn Tiên Cái Khế) anh Lâm văn Sơn có chỉ cho tui xem trong bảng Tiền Vãng Tri Thức Ân ghi nhớ công ơn của các vị tiền bối đã có công trong việc khởi tạo chùa buổi ban đầu, trong đó có ông ngoại của anh: Ông Lê Công Tịnh (cột ngoài cùng bên phải, hàng thứ hai từ dưới lên).

Đình thần Châu Phú

Đình thần Châu Phú là ngôi đình lớn nhất, đẹp nhất và xưa nhất ở Châu Đốc. Đây là một trong những ngôi đình lớn và đẹp hàng đầu ở miền Tây Nam bộ, với nhiều giá trị nghệ thuật độc đáo, đã được công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia từ năm 1988.

Đình nằm ở góc đường Trần Hưng Đạo - Nguyễn văn Thoại, thuộc phường Châu Phú A, TP. Châu Đốc, gần chợ Châu Đốc, mặt tiền nhìn ra sông Châu Đốc.

Cổng đình Châu Phú, hướng ra sông Châu Đốc