Lang thang... trong miệng rồng

Núi Long Ẩn được ví như đầu của con rồng mang phước (Phước Long giang, tên xưa của sông Đồng Nai). Cạnh đó là núi Bình Điện, được ví như viên ngọc châu trong miệng rồng. Do đó, ta lên núi Bình Điện chơi được xem như đi lang thang... trong miệng rồng.

Đường lên núi trước đây. 

Ngày xưa chưa có đường nhựa, muốn lên chùa trên núi thì phải leo 100 bậc thang (là tui nghe nói vậy chớ tui lên mấy lần mà... quên đếm, không biết có đúng 100 không). Ngày nay, từ đường Huỳnh văn Nghệ quẹo vô Võ Trường Toản (đường đi Văn miếu Trấn Biên) khoảng 350 met phía bên trái là đường lên chùa Bửu Phong trên núi Bình Điện (phía bên phải là đường lên chùa Long Sơn Thạch Đông trên núi Long Ẩn).

Lang thang... trên đầu rồng

Sông Đồng Nai xưa kia có tên là Phước Long Giang, nghĩa là con rồng mang phước. Con rồng này nằm ở khúc sông đi qua Biên Hòa (bây giờ phải nói là đi qua Trấn Biên mới "phải đạo"). Đầu rồng là núi Long Ẩn ở Bửu Long, đuôi rồng là núi Châu Thới ở Dĩ An. Từ Bửu Long chạy về trung tâm TP Biên Hòa, qua Tân Ba, Hóa An... có những gò nhấp nhô là thân rồng, vẩy rồng.

Ở Bửu Long có 2 ngọn núi: Long Ẩn (nơi khai thác đá) và Bình Điện (có Bửu Phong cổ tự). Người xưa nói rằng núi Long Ẩn là đầu rồng, núi Bình Điện là trái ngọc châu. Tư thế rồng nằm quay đầu về hướng Bắc, ngậm trái ngọc châu Bình Điện. Ngày nay, con đường Võ Trường Toản đi từ hướng đường Huỳnh văn Nghệ vào văn miếu Trấn Biên chia 2 ngọn núi ra hai bên, bên trái là núi Bình Điện, bên phải là núi Long Ẩn.

Đường bộ lên núi Long Ẩn. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Chùa Bửu Phước bên sông Đồng Nai

Chùa Bửu Phước ở xã Bình Lợi, Đồng Nai (huyện Vĩnh Cửu cũ), nằm bên sông Đồng Nai. Bên kia sông là Cù lao Bạch Đằng (thuộc Bình Dương cũ).

Con đường ở trước chùa tên là đường Chùa Bửu Phước luôn. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Chùa Bửu Phước có cách nay vài trăm năm. Năm 1945-1946, theo tinh thần chỉ thị "tiêu thổ kháng chiến", chùa bị thiêu hủy. Sau này được dựng lại tại ấp 5 cách vị trí cũ 500 m. Năm 1998, Ban Hộ tự cùng Phật tử bàn bạc thống nhất dời ngôi chùa về vị trí ban đầu. Chùa được xây dựng trên diện tích 4.300 m².

Chùa Hội Phước, ngôi chùa trong làng bưởi

 Chùa Hội Phước nằm trong khu vực Làng bưởi Tân Triều. Từ ngã tư Bến Cá đi theo hương lộ 9 về hướng làng bưởi Tân Triều, nhà thờ Tân Triều khoảng 800 met, quẹo phải khoảng 400 m sẽ tới chùa.

Đi trên HL 9, thấy cổng này bên tay phải, quẹo vô khoảng 400 met là tới chùa.  Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Chuyện bên dòng sông Buông

Ngoài chuyện địa lý và chuyện thời sự, bên dòng sông Buông còn có những chuyện đáng để kể khác.

Cầu sông Buông, nối Phước Tân và Long Thành. Ảnh: Xây dựng Hữu Lộc

Chuyện chiếc nồi đồng và những truyền thuyết

Người ta kể rằng thuở xưa ở gần đầu nguồn sông Buông có một bến sông mang tên Bến Tượng (chỗ voi tắm). Nơi đây có một tảng đá tròn to, hai bên hông nổi hai quai, phía dưới hơi bầu, nhìn giống như cái nồi đồng. Tảng đá tròn này rời, nhưng tự nhiên lại bị kẹt ở giữa ba mỏm đá châu vào nhau trong thế tam giác. Dưới dòng nước chảy, khối đá có lúc lăn tròn, có khi tự xây tứ phía, nhưng vẫn ở kẹt dưới 3 mỏm đá, không sao xê dịch đi được.

Sông Buông ở Đồng Nai

Sông Đồng Nai là con sông dài nhất hoàn toàn chảy trong nội địa nước Việt Nam. Vậy còn con sông dài nhất hoàn toàn chảy trong nội địa tỉnh Đồng Nai là con sông nào?

Ắt hẳn trong quá khứ con sông này từng giữ vị trí quan trọng, vì nó được nhắc đến trong cả 2 bộ địa chí lớn của triều Nguyễn là Gia Định thành thông chí và Đại Nam nhất thống chí. Trong hai bộ sách trên con sông này được nhắc đến với tên là Bối Diệp giang. Bối Diệp nghĩa là lá buông. Đặt tên như vậy vì hai bên bờ sông có nhiều lá buông.

Một đoạn yên ả trên sông Buông. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Ơ đâu rồi cáp treo núi Bà Rá?

Trong một bài viết liệt kê các hệ thống cáp treo tại Việt Nam, tui có thiếu sót khá lớn là quên kể đến cáp treo núi Bà Rá ở Bình Phước (cũ). Thông tin về cáp treo núi Bà Rá như sau:

Cáp treo núi Bà Rá được khởi công xây dựng tháng 6/2008 với tổng số vốn đầu tư khoảng 80 tỷ đồng, đưa vào sử dụng năm 2010. Tuyến cáp treo này có chiều dài 2.063 mét. Hệ thống cabin có 32 chiếc, chia làm 8 nhóm với 6 chỗ ngồi một cabin. Thời gian cho một hành trình từ ga đầu tiên dưới chân núi đến ga cuối trên đỉnh núi là 12 phút.

Cáp treo núi Bà Rá. Ảnh: Vietnam Tourism

Bà Rá có bà con với Bà Đen không?

 3 ngọn núi cao nhất miền Nam là:

1. Núi Bà Đen, cao 986 met, ở Tây Ninh
2. Núi Chứa Chan, cao 837 met, ở Đồng Nai
3. Núi Bà Rá, cao 723 met, ở Bình Phước

Kể từ tháng 7/2025, khi Bình Phước sáp nhập với Đồng Nai thì Đồng Nai sở hữu cả 2 ngọn núi cao thứ nhì và thứ ba của miền Nam. Thôi kệ, nhường huy chương vàng cho Tây Ninh, Đồng Nai ẵm huy chượng bạc và đồng cũng được. Hi hi.

Núi Bà Rá

Chuyện trò bên gốc bòn bon - Bòn bon Long Khánh

Từ hồi tui còn nhỏ xíu xìu xiu ở Long Khánh đã từng biết đến trái bòn bon rồi. Không biết bòn bon đó xuất xứ từ đâu, chỉ biết là ở Long Khánh chỉ nổi tiếng nhiều chôm chôm, cà phê chớ không hề có nhiều bòn bon.

Rất nhiều năm sau, tui về Long Khánh vô vườn trái cây của người thân, bạn bè chơi, rất ngạc nhiên khi thấy hầu như vườn nào cũng có trồng bòn bon, thậm chí bòn bon còn nhiều hơn chôm chôm.

Chuyện trò bên gốc bòn bon - Trái cây vương giả

Về Long Khánh vô rẫy của bạn tui tha hồ leo cây hái trái bòn bon, được ăn thoải mái. Ấy nhưng bòn bon đã từng là loại trái cây quý dùng để tiến vua đó nghen!

Trái bòn bon, lòn bon hay loòng boong, còn có tên rất quý phái là nam trân. Nam trân nghĩa là sản vật quý giá của phương Nam, đó là tên mà vua nhà Nguyễn đã ban tặng cho trái bòn bon.

Cây và trái nam trân (bòn bon)

Chuyện trò bên gốc bòn bon - Khúc hát bòn bon

Mùa mưa năm nay ngẫu nhiên mà tui cùng bạn bè nhiều lần về Long Khánh thăm rẫy của những người bạn thân thương ngày xưa nay vẫn còn ở đó. Và dù lần nào, ở rẫy nào cũng có những gốc bòn bon vào mùa, lúc lỉu trái.

Bên gốc bòn bon, mình nói chuyện bòn bon.

Ai đó nhắc rằng có câu vè ngày xưa con nit thường nghêu ngao là: Bòn bon, sô cô la, sữa hột gà, dầu cù là Mac Phsu. Ý, hổng phải đâu nha, bòn bon đây là kẹo bòn bon, một loại kẹo tròn tròn như viên bi. Chữ bòn bon này xuất xứ từ tiếng Pháp bonbon nghĩa là kẹo. Cả câu kể tên những thứ ngoại nhập (bòn bon, sô cô la, dầu cù là Mac Phsu) hoặc thức uống "quý tộc" (sữa hột gà), còn trái bòn bon là một thứ trái cây  mộc mạc, quê mùa đâu có đứng chung ở đó.

Biển ở Đồng Nai

Bây giờ Đồng Nai không có biển, nhưng đã một thời Đồng Nai có biển, thậm chí biển rất nhiều nữa kìa.

Sau 30/4/75, 3 tỉnh Biên Hòa, Long Khánh, Phước Tuy nhập lại thành Đồng Nai, Mà Phước Tuy chính là tỉnh có toàn bộ Vũng Tàu (không có Côn Đảo). Đồng Nai có biển từ thời đó.

Biển Hồ Cốc, xưa kia thuộc huyện Xuyên Mộc, tỉnh Đồng Nai, một thời là... cửa ngõ vượt biên. Sau này huyện Xuyên Mộc thuộc Bà Rịa - Vũng Tàu. Bây giờ thuộc TP Hồ Chí Minh. Ảnh: Phạm Hoài Nhân.

Bờ biển ngắn nhất Việt Nam

Trong 13 tỉnh thành Việt Nam không có đường bờ biển thì đến 11 ở miền Bắc. Dễ hiểu thôi, vì bản đồ miền Bắc có dạng quả trám nên các tỉnh nằm trong nội địa nhiều. Từ Thanh Hóa trở xuống hình dạng bản đồ thon dài, lại thêm sau sáp nhập các tỉnh miền núi phía Tây nhập với các tỉnh miền biển phía Đông nên tỉnh nào cũng có biển (như Kon Tum nối Quảng Ngãi, Gia Lai nối Bình Định, Đắk Lắk nối Phú Yên, Lâm Đồng & Đắk Nông nối Bình Thuận).

Xuống phía Nam cũng vậy, tỉnh nào không có biển thì được sáp nhập với tỉnh có biển để thành tỉnh chung có đường bờ biển. Ví dụ như Đồng Tháp (0 biển) nối Tiền Giang (có biển), An Giang (0 biển) nối Kiên Giang (có biển), Cần Thơ + Hậu Giang (0 biển) nối Sóc Trăng (có biển), Vĩnh Long (0 biển) nối Trà Vinh + Bến Tre (có biển).

Biển Tân Thành ở Gò Công, nay thuộc tỉnh Đồng Tháp

Bờ biển dài nhất Việt Nam

Trước sáp nhập, Việt Nam có 28 tỉnh/thành giáp biển trên tổng số 63 tỉnh thành, chiếm 44%.Sau sáp nhập, Việt Nam có 34 tỉnh thành thì có đến 21 tỉnh thành có đường bờ biển, chiếm đến 62%. 

Trong số đó, tỉnh có đường bờ biển dài nhất là Khánh Hòa với 490 km. Trước sáp nhập, Khánh Hòa đã có bờ biển dài rồi, khoảng 200 km nếu chỉ tính bờ biển ở đất liền, còn nếu tính đến đảo (bao gồm quần đảo Trường Sa) thì chiều dài bờ biển lên đến 385 km. Sau sáp nhập, Khánh Hòa được cộng thêm Ninh Thuận có 105 km bờ biển nữa, nâng tổng chiều dài bờ biển lên 490 km.

Chuyện về cáp treo ở Việt Nam

Sự phát triển cáp treo Việt Nam

Sau khi cáp treo núi Bà Đen ra đời và khá thành công vào tháng 3/1998, các tuyến cáp treo khác lần lượt xuất hiện như cáp treo Yên Tử (2001), cáp treo Đà Lạt (2/2003), cáp treo núi Tà Cú (9/2003)... Giá vé khứ hồi trung bình cho các tuyến cáp treo này khoảng trên dưới 100.000 đ. Ở thời điểm đó, mức giá là tương đối cao nhưng vẫn được mọi người chấp nhận một cách tích cực vì nó giúp giảm rất nhiều thời gian và công sức để vượt núi mà nhiều người thậm chí không thể nào đạt được vì lý do sức khỏe nếu không có cáp treo.

Tuyến cáp treo đầu tiên của Việt Nam, từ chân núi Bà Đen lên chùa Bà. Năm 1998. Ảnh: Công ty CP Cáp treo Núi Bà Tây Ninh

Câu chuyện cáp treo du lịch

Bộ tem Cáp treo hiện đại

Ngày 22/4/2023, Bưu điện Việt Nam phát hành bộ tem Cáp treo hiện đại gồm 3 tem và 1 block tem.

Chùa Bà Đen - Linh Sơn Tiên Thạch tự

Lễ hội vía Bà chùa Bà Đen là một trong những lễ hội đông người dự nhất Việt Nam

Đã rất lâu rồi, tui đọc được một thông tin thống kê rằng 3 lễ hội có nhiều lượt người tham gia nhất ở miền Nam là:

• Lễ hội vía Bà Chúa Xứ ở Núi Sam, Châu Đốc

• Lễ hội vía Bà Thiên Hậu ở Bình Dương

• Lễ hội vía Bà ở chùa Bà Đen, Tây Ninh

Theo đó, lễ vía Bà Chúa Xứ Châu Đốc là đông nhất với số người tham dự là hơn 2 triệu người. Hai lễ hội còn lại có số người tham dự trên 1 triệu người.

Chùa Bà Đen trong một ngày thường, không phải lễ hội. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Chùa Hang núi Bà Đen

Đường đến chùa Hang

Tiền đường chùa Hang (Linh Sơn Long Châu), luôn đông người lễ Phật. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Ngôi chùa chính trên núi Bà Đen là chùa Linh Sơn Tiên Thạch, tức chùa Bà Đen. Phật tử lên núi Bà Đen lễ Phật thì chắc chắn là lên chùa Bà Đen rồi sau đó mới viếng thăm các chùa khác, nếu có. Chùa Hang chỉ là một ngôi chùa nhỏ ở gần đó, được xây dựng sau chùa Bà Đen rất lâu.

Chùa Bà Đen. Có mấy chùa Bà Đen?

Có một chùa Bà Đen thôi, nhưng nếu nói chùa ở núi Bà Đen thì không phải một mà hơi bị nhiều. Cũng phải thôi, người xưa thường cất chùa trên núi vì nơi đó yên tĩnh, tịch mịch, thuận tiện cho việc tu hành. Một ngọn núi nho nhỏ, chỉ cao chừng 60 met thôi ở Bửu Long đã có đến năm, bảy ngôi chùa huống chi núi Bà Đen cao tới 986 met.

Ngôi chùa xưa nhất, lớn nhất, quan trọng nhất ở núi Bà Đen là chùa Linh Sơn Tiên Thạch, nằm lưng chừng núi ở độ cao khoảng 320 met. Vì là ngôi chùa chính nên chùa được người dân gọi là chùa Bà Đen luôn. Chùa còn được gọi bằng các tên khác như: chùa Thượng, chùa Phật.

Chùa Linh Sơn Tiên Thạch. Ảnh: SunWorld Núi Bà Đen

Lên chùa Bà Đen (Linh Sơn Tiên Thạch tự)

Hồi xưa, người ta cũng thường lên núi Bà Đen nhưng không phải đi du lịch như bây giờ mà nói đi núi Bà Đen tức là lên chùa Bà Đen. Ở Việt Nam ta, trên một ngọn núi thường có nhiều chùa do các bậc tu hành thường chọn nơi thâm sơn cùng cốc để tu tập. Núi Bà Đen cũng vậy, nhưng ngôi chùa xưa nhất, lớn nhất và linh thiêng nhất được mọi người thường xuyên lên cúng bái là chùa Bà, hay Linh Sơn Tiên Thạch.

Linh Sơn Tiên Thạch tự, tức Chùa Bà. Ảnh: SunWorld Núi Bà Đen