Tọa lạc trên triền núi Châu Chữ (xã Thủy Bằng, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên – Huế), lăng vua Khải Định còn gọi là Ứng Lăng, được coi là lăng mộ có kiến trúc độc đáo nhất trong số các lăng mộ của vua nhà Nguyễn ở Cố đô Huế
Ngược dòng lịch sử, vua Khải Định bước lên ngai vàng vào năm
1916 trong tư thế của một ông vua do người Pháp giật dây. Trên ngôi vua,
ông ít quan tâm chuyện triều chính nhưng rất say mê với việc xây dựng
các công trình hoành tráng. Trị vì được một thời gian, ông nghĩ đến việc
tạo dựng nơi an nghỉ cuổi cùng của mình
Mặc dù rất ưa chuộng phong cách kiến trúc mỹ thuật mới mẻ đến từ phương Tây, nhưng dưới sự cố vấn của các quan đại thần vua vẫn tuân thủ truyền thống, ứng dụng dịch lý và phong thủy vào việc xây lăng cho mình, như các đời vua trước đã làm
Điều đó thể hiện rất rõ qua việc vua Khải Định sai các thầy địa lý cùng
các quan chuyên trách đương thời khảo sát kỹ lưỡng địa thế và đặc điểm
sơn thủy ở nhiều nơi trong vùng Nam sông Hương. Và họ đã tìm được một
cuộc đất tốt nằm cách kinh thành Huế khoảng 10 km về phía Tây Nam
Khu vực đó là núi Châu Chữ, nơi có độ dốc vừa phải, không cao lắm song
nằm giữa khung cảnh thiên nhiên thoáng đãng, có dòng nước uốn mình qua
chân núi, có các dãy đồi nhấp nhô xa xa dưới tầm nhìn và một rừng cây
xanh bao bọc
Yếu tố nước (thủy) và núi (sơn) kết hợp cùng các chi tiết cát tường về
mặt phong thủy khiến nhà vua hài lòng, chấp thuận và ra lệnh huy động
hàng ngàn nhân công lên vùng núi Châu Chữ vào mùa thu năm 1920 để phát
quang, định hình một khu đất trên sườn núi, nơi sau này lăng tọa lạc
Các kiến trúc sư của triều đình đã lấy một quả đồi thấp ở phía trước làm
tiền án, lấy núi Chóp Vung và Kim Sơn chầu trước mặt làm “Tả thanh
long” và “Hữu bạch hổ” cho khu lăng mộ. Lại có khe nước Châu Ê chảy từ
trái qua phải làm “thủy tụ”, gọi là “minh đường”
Núi Châu Chữ - vừa là hậu chẩm, vừa là mặt bằng của lăng - được đổi tên
thành Ứng Sơn và khu lăng được đặt tên theo tên núi là Ứng Lăng
Có thể nói, lăng Khải Định là bằng chứng sống động về giai đoạn đầu của
sự tiếp nhận kiến trúc Tây phương trên nền tảng của truyền thống tâm
linh Đông phương, với sự kết hợp kỹ thuật xây dựng hiện đại nhất với
việc tuân thủ nghiêm ngặt các yếu tố phong thủy như tiền án, hậu chẫm,
hổ phục, rồng chầu, minh đường, thủy tụ...
Năm 1925, vua Khải Định băng hà sau 9 năm ở ngôi. Lúc ấy khu lăng mộ kỳ
vĩ của ông đã được xây trong 5 năm nhưng chưa xong và phải tốn thêm 6
năm nữa công trình mới hoàn thành dưới thời vua Bảo Đại, năm 1931
Lăng Khải Định có diện tích rất khiêm tốn so với lăng các đời vua đầu
tiên, nhưng lại tốn nhiều công sức, tiền của và thời gian để xây dựng
nhất. Và đây cũng là lăng mộ cuối cùng của các vua triều Nguyễn. Có thể
nói rằng, khu lăng mộ kỳ lạ này chính là biểu tượng cho hồi kết của một
triều đại...
Quốc Lê
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét