3 thg 3, 2020

Độc đáo nghi lễ Lẩu Then

Lẩu Then, hay lễ “lên lầu”(lên trời) là một nghi lễ văn hóa truyền thống mang tính chất tín ngưỡng không thể thiếu trong đời sống tâm linh của đồng bào dân tộc Tày ở Lạng Sơn, vừa đặc sắc về hình thức lại vừa chứa đựng giá trị cổ truyền, duy trì một phong tục mang đậm bản sắc văn hóa và gắn kết tình làng nghĩa xóm của đồng bào dân tộc nơi đây. 

Là hoạt động mang tính tín ngưỡng, nhưng Lẩu Then luôn hấp dẫn, gần gũi bởi nghi lễ là buổi diễn xướng nghệ thuật tổng hợp, bao gồm hát, múa, trò diễn. Giai điệu Then luyến láy, lúc trầm lúc bổng, khi trang nghiêm, khi rộn ràng, cuốn hút người hát, người xem. Nhạc cụ đệm cho nghi lễ gồm đàn tính tẩu, quả nhạc, thanh la, trống, chiêng...

Các thầy Then là người có uy tín trong cộng đồng, có thể là nam hoặc nữ nhưng phải là người am hiểu về phong tục và có thể thực hiện tất cả những nghi lễ tâm linh truyền thống, từ ma chay, cưới hỏi đến mừng thọ...Với bà con người Tày, thầy Then càng có các cấp bậc cao càng có nhiều quyền năng và uy tín.

Không gian đầy sắc màu của nghi lễ Lẩu Then.


Chủ nhà chuẩn bị bàn thờ cho buổi lễ.

Bàn thờ trang nghiêm trong nghi lễ Lẩu Then.

Thày Then là người dẫn dắt các nghi thức tâm linh của người Tày.

Thày Then nhúng lá đào vào nước rồi vảy để làm trong sạch không gian tổ chức nghi thức Lẩu Then.

Lẩu Then như một cuộc diễn xướng nghệ thuật tổng hợp có hát, có múa, có diễn trò.

Người Tày thường gấp nhạn giấy làm rèm che cho bàn thờ.

Thày Then sau khi rước được tướng Then về với buổi lễ.

Nghi thức kiểm lễ vật dâng lên các vị thần.

Thày Then buộc chỉ màu đỏ cho gia chủ sau khi chúc phúc.

Gia chủ kính cẩn tạ lễ trước bàn thờ các vị thần.

Ngoài đàn tính tẩu là nhạc cụ chính để đệm hát múa trong Lẩu Then, quả nhạc cũng được dùng tạo nhịp.

Đàn tính tẩu - nhạc cụ chính cho đệm hát, múa và quá trình diễn xướng nghi lễ.

Múa hát hồi binh, hồi mã kết thúc buổi lễ. 

Lẩu Then thường được tổ chức trong 3 ngày và vào dịp đầu Xuân mới - Tết Âm lịch của người Tày. Nghi lễ lẩu Then gồm nhiều bước, đầu tiên các nhà Then tổ chức báo lễ, đón rước các vị tổ Then và tổ tiên gia chủ xuống nhân gian chứng kiến. Tiếp theo các thày Then sẽ kiểm đếm các loại lễ vật được dâng cúng lên các vị thần. Sau khi kiểm đếm sẽ tiến hành “khai Lẩu”. Đây là công đoạn quan trọng nhất, các thày Then sẽ hát, ban lộc, phát bùa chú, buộc sợi dây chỉ đỏ vào cổ tay từng người. Tùy vào hoàn cảnh hay mong muốn của gia chủ, các Thày then sẽ ban những lời chúc sức khỏe, bình an phù hợp cho mỗi người. Khi mọi việc xong xuôi, các thày Then sẽ hát báo trình buổi lễ suôn sẻ, hoan hỉ. Cuối cùng là múa chầu hầu tướng, rồi mời mọi người cùng hòa nhịp vui trong điệu hát để hồi binh, hồi mã kết thúc buổi lễ.

Tái hiện nghi lễ Lẩu Then là hoạt động thiết thực và ý nghĩa, nhằm giới thiệu bản sắc văn hóa truyền thống của người Tày ở Lạng Sơn tại làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam(Hà Nội), góp phần vào việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc, tôn vinh bản sắc văn hóa các dân tộc Việt Nam.

Bài và ảnh: Việt Cường

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét